در حقیقت پس از یک دوره پرکشمکش سه ساله برای تشکیلات خودگردان و رهبری ابومازن حال انتظار می رود تا در سایه خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید معادلات پیش روی تشکیلات خودگردان فلسطین در کلیه سطوح (درون فلسطینی، عربی/منطقه ای و بین المللی) دچار تغییر گردد.
رام الله علاوه بر انزوای سیاسی، بخش عمده ای از سال 2020 را با چهار بحران در هم تنیده اقتصادی کووید-19، روند رو به افول شاخص های اقتصادی فلسطین در سال های اخیر، کاهش چشمگیر کمک های بین المللی و عدم دسترسی به منابع اصلی درآمدی خویش در سایه توقف همکاری های امنیتی با تل آویو پشت سر نهاده است. افزایش 29 درصدی نرخ بیکاری، کاهش 8 درصدی نرخ تولید ناخالص داخلی و کسری بودجه 760 میلیون دلاری از جمله پیامدهای این وضعیت برای تشکیلات خودگردان و ساکنین کرانه باختری به شمار می روند. از همین رو به نظر می رسد درک دورنمای پیش روی ابومازن و تشکیلات خودگردان بدون تامل در چالش های سطوح سه گانه درون فلسطینی، منطقه ای و بین المللی مقدور نخواهد بود.
حمایت های فلسطینیان از مواضع اصولی ابومازن در دوران ترامپ
الف) چالش های درون فلسطینی
به نظر می رسد پیروزی بایدن در رقابت انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده به شکلی واضح متضمن تحولی شگرف در روابط گروه های فلسطینی با یکدیگر خواهد بود. در یک سو تشکیلات خودگردان و محمود عباس قرار دارند که آشکارا از پایان دوران ریاست جمهوری ترامپ خرسند هستند و در سمت مقابل جریان های اخوانی و همسو با حماس با تردید فراوان به آینده سیاسی خود در ساختار بوروکراتیک فلسطینی و مناسبات خویش با رام الله می نگرند. انتظار می رود ریاست تشکیلات خودگردان از هم اکنون با اعتماد به نفس بیشتری در صحنه معادلات درون فلسطینی گام بردارد. به اذعان بسیاری از کارشناسان تشکیلات خودگردان در سایه نتایج انتخابات آمریکا بار دیگر نقش محوری خویش در پیشبرد سیاست های فلسطینی را احیا کرده است. تا پیش از این تصور بر آن بود که تمایل محمود عباس به منظور وحدت عمل جریان های گوناگون سیاسی فلسطینی و حرکت در مسیر تشکیل دولت آشتی ملی با مشارکت حماس بیش از هر چیز متاثر از دست برتر حماس و جریان غزاوی در چشم انداز آتی معادلات فلسطین از یک سو و احتمال بالای پیروزی ترامپ در انتخابات 2020 ایالات متحده در سوی دیگر ماجرا بود. در چنین شرایطی پرهیز از تنش زدایی در روابط رام الله-غزه می توانست علاوه بر به حاشیه راندن تشکیلات خودگردان در مسیر انتخابات ریاست این تشکیلات، قدرت عمل ابومازن در گزینش جانشین خویش در ریاست تشکیلات را نیز کم اثر سازد. حمایت عباس از ابتکار گفتگوهای گروه های فلسطینی و تشکیل دولت آشتی ملی با میانجیگری آنکارا – و نه مصر- را نیز می بایست در همین چارچوب تحلیل نمود.
با این حال پیروزی بایدن صفحه شطرنج معادلات در مناسبات حماس و گروه های مقاومت فلسطینی حاضر در غزه و تشکیلات خودگردان را به طور کامل با تغییر همراه ساخته است. این مساله به روشنی با توقف گفتگوهای دولت آشتی ملی از سوی ابومازن، آغاز مجدد روند همکاری های امنیتی رام الله با رژیم صهیونیستی و نزدیکی بیشتر به قاهره شکلی عینی به خود گرفت. در همین راستا سخنگوی جنبش حماس ضمن اعلان مخالفت این جنبش با آغاز روند همکاری های تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی، از این اقدام با تعبیر «همکاری با دشمن صهیونیستی» یاد کرد. موسی ابومرزوق از مسئولان دفتر سیاسی حماس نیز اقدام سازمان تشکیلات خودگردان در تجدید مناسبات امنیتی خویش با اسرائیل را ضربه ای مهلک به تلاش های مشترک با هدف تشکیل دولت وحدت ملی و آشتی میان دو رقیب خواند. در سمت مقابل اما روحی فتوح عضو کمیته مرکزی فتح بر عهد شکنی حماس در پافشاری بر سر برگزاری همزمان سه انتخابات – مقصود 3 انتخابات داخلی و ریاست تشکیلات خودگردان و مجلس قانونگذاری- به عنوان دلیل اصلی توقف گفتگوها و نشست های مشورتی با هدف ایجاد دولت آشتی ملی فلسطینی تاکید ورزید تا در عمل مشخص شود ابومازن از این پس رویکرد مستقلانه تری را در قبال مناسبات خویش با دیگر گروه های فلسطینی در پیش خواهد گرفت.
علاوه بر تحلیلهای فوق بسیاری از صاحب نظران مسائل فلسطین توقف روند گفتگوهای تشکیل دولت آشتی ملی فلسطینی را اقدامی عامدانه از سوی ابومازن با هدف مهار رقبای سیاسی خویش در تشکیلات الفتح به ویژه چالش انتخاب گزینه مطلوب جانشینی اش قلمداد می کنند. در همین راستا برخی بر این باورند که اصرار محمود عباس بر توقف روند مذاکره دولت آشتی ملی بیش از هر چیز با هدف وارد آوردن ضربه ای سخت به جبریل رجوب دبیرکل کمیته مرکزی فتح و ابتکار وی به منظور حل وفصل اختلافات میان فتح و حماس بوده است. در حقیقت به نظر می رسد ابومازن هرگونه دستاورد مثبت رجوب در مذاکرات حاضر را به مثابه افزایش مقبولیت اجتماعی وی در میان گروه های فلسطینی تلقی نموده که ممکن است به نامزدی و پیروزی احتمالی وی در انتخابات آتی ریاست تشکیلات خودگردان نیز بینجامد. این در حالی است که ابومازن همچنان بر نقش برتر خویش بر سر گزینش چهره اصلی جانشینی اش بر کرسی زعامت این تشکیلات اصرار دارد.
علاوه بر رجوب در روزهای اخیر بازار شایعات پیرامون کارشکنی های محمود عباس و حلقه نزدیک به وی (حسین الشیخ وزیر تشکیلات خودگردان در امور شهروندی و ماجد فرج رئیس دستگاه اطلاعاتی تشکیلات خودگردان) در پرونده آزادی مروان برغوثی نیز بالا گرفته است. در همین رابطه روزنامه «رای الیوم» از افشاگری قسام، پسر مروان برغوثی، در صفحه فیس بوک خود درباره شیوع فساد در نزد رهبران تشکیلات خودگردان خبر داد. قسام مدعی شده است که ابومازن در جریان مبادله اسرای مقاومت با سربازان اسرائیلی در سال 2011 کارشکنی کرده تا پدرش در میان اسرای آزادشده فلسطینی جای نگیرد. به گفته قسام برغوثی، حسین الشیخ از شین بت خواسته است تا از آزادی برغوثی اجتناب نماید. همچنین ماجد فرج نیز در ملاقات با مقامات امنیتی آمریکایی اظهار داشته که در صورت آزادی برغوثی و بازگشتش به ساختار تشکیلات خودگردان، او به طور قطع مانع ادامه همکاری های امنیتی رام الله و اسرائیل خواهد شد. فرج در ادامه افزوده است که با توجه به اعلان نامزدی برغوثی از زندان برای تکیه بر کرسی ریاست تشکیلات خودگردان آزادی وی سبب خواهد شد تا هوادارانش او را به مانند ماندلا مورد ستایش قرار دهند. در مقابل جریان های نزدیک به تشکیلات خودگردان نیز در واکنش به ادعاهای قسام برغوثی اعلان داشتند که هدف قسام از طرح این موضوعات دروغین، تحریک طرفداران برغوثی در داخل جریان فتح و کرانه باختری به کنار زدن ابومازن از قدرت است.
مروان برغوثی در دادگاه رژیم صهیونیستی
برخلاف حماس و گروه های مقاومت اسلامی، روابط ابومازن با گروه های همسو با جریان اصلاح دموکراتیک و چهره های نزدیک به محمد دحلان تا پیش از اعلان نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رویکردی کاملا خصمانه به خود گرفته بود که به حمله اواخر ماه اکتبر نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان به اردوگاه «الامعری» و دستگیری نیروهای ارشد این جریان همچون احمد طمیله، علی ادریس، منذر عباس و احمد العنانی انجامید. با این حال به نظر می رسد علی رغم اختلافات عمیق شخصی محمود عباس و محمد دحلان، این روابط نیز متاثر از مولفه انتخابات آمریکا و پیروزی بایدن با تغییراتی همراه خواهد شد. اهمیت این مساله از آن رو است که پیوندهای وثیق دحلان با کشورهای عربی خلیج فارس نقشی موثر را در کاهش میزان کمک های کشورهای مزبور به تشکیلات خودگردان داشته است تا سیاست های اقتصادی کابینه محمد اشتیه و تشکیلات خودگردان را نیز تحت فشار حداکثری قرار دهد. علاوه بر این حمایت های پایتخت های عربی چون قاهره، ابوظبی و ریاض و اعلان پشتیبانی رژیم صهیونیستی از نامزدی احتمالی ابوفادی در انتخابات آتی ریاست تشکیلات خودگردان نیز می تواند سایه تهدید دحلان را بیش از پیش تقویت نماید. در چنین شرایطی ابومازن امیدوار است تا با تغییر جهتگیری سیاست های منطقه ای خویش و دور شدن از محور آنکارا بتواند از میزان حمایت های کشورهای مزبور از دحلان بکاهد و خود را به مثابه مهره ای قابل اعتماد برای عربستان، امارات، مصر و رژیم صهیونیستی معرفی نماید.
محمد دحلان در سودای بازگشت به صحنه تحولات فلسطین
هرچند که نبایستی این نکته را از نظر دور داشت که عباس همچنان دحلان را به عنوان مهم ترین خطر بر سر راه آتیه تشکیلات خودگردان در دوران پس از پایان زعامت خویش بر این نهاد تلقی می نماید. از همین رو انتظار می رود ریاست کنونی تشکیلات خودگردان همچنان با اتکا به توانمندی ماجد فرج و دستگاه اطلاعاتی خویش بکوشد تا هرگونه فعالیت مشکوک جریان اصلاح دموکراتیک در درون کرانه باختری را تحت نظر داشته باشد. ابومازن همچنین با دقت فراوان کلیه تحرکات دحلان در شرق بیت المقدس و نوار غزه را تحت رصد خویش خواهد داشت. این مساله به ویژه به جهت تلاش های دحلان برای برقراری روابط با برخی رهبران حماس در غزه و تقویت همکاری های اقتصادی ابوظبی-تل آویو در بیت المقدس شرقی از اهمیت مضاعفی برخوردار خواهند بود. در همین حال رونی بن مناخم یکی از تحلیل گران سیاسی جهان عرب در فلسطین اشغالی با انتشار توئیتی اعلان داشت که محمد دحلان در حال جمع آوری وسائل خود در امارات به منظور بازگشت به فلسطین است. بن مناخم مدعی شده است که دحلان مخالف توافق اخیر تشکیلات خودگردان و رژیم صهیونیستی به منظور احیای همکاری های امنیتی طرفین بوده است و اکنون مسئولیت گفتگوهای آشتی ملی میان فتح و حماس را در مصر عهده دار شده است.
در صورت صحت این ادعا می توان دریافت که همزمان با آغاز روابط پنهان حماس و دحلان و آزادی عمل بازوهای سیاسی و اقتصادی ابوفادی در نوار غزه زمینه برای بازگشت مجدد دحلان به صحنه سیاسی فلسطین در حال تقویت شدن است. در این صورت دورنمای مناسبات دحلان و جریان اصلاح دمکراتیک با تشکیلات خودگردان فلسطین و ابومازن از اهمیت مضاعفی برخوردار خواهد شد.
ب) معادلات پیش روی سیاست های عربی-منطقه ای تشکیلات خودگردان فلسطین
تقریبا بر همگان روشن است که سیاست های دونالد ترامپ در پرونده سه سال اخیر فلسطین به ویژه در چارچوب طرح صلح خاورمیانه و معامله قرن مقوم چرخشی مهم در سیاست های دولت های عربی در موضوع فلسطین بود که به انزوای تاریخی فلسطینیان در سطح جهان عرب منجر گردید. در حقیقت به قدرت رسیدن نسل جدید و جوان زعمای عرب در کشورهای عربی خلیج فارس، دیدگاه مشترک آنها با ترامپ در مساله صلح در خاورمیانه و به ویژه همسویی رهبران مزبور با اسرائیل در موضوع مهار ایران، مقوم تغییر جهت گیری سیاست خارجی کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس در قبال منازعه فلسطین و تسریع در روند عادی سازی روابط آنها با رژیم صهیونیستی بود. کاهش 85 درصدی کمک های کشورهای عربی به تشکیلات خودگردان در ماه های نخست سال جاری میلادی و هم زمان امضای پیمان صلح و عادی سازی روابط کشورهای عربی مانند امارات متحده عربی و بحرین به فراخوانده شدن عصام مصالحه و خالد عارف سفرای تشکیلات خودگردان از ابوظبی و منامه در آگوست و سپتامبر سال 2020 منجر شد.
همزمان پیوندهای امنیتی مشترک رژیم صهیونیستی با دولت مصر و عبدالفتاح السیسی نیز به روشنی در سمت گیری الگوی مناسبات قاهره- رام الله تاثیرگذار بود. در سایه سیاست غیرفعالانه تهران در قبال تحولات پرونده داخلی فلسطین و عدم وجود راهبردی مشخص و روزآمد در نزد تصمیم سازان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این رابطه، رام الله به تدریج تلاش نمود تا با بهبود مناسبات خویش با حماس از پشتیبانی های مادی، سیاسی و دیپلماتیک مهم ترین حامیان منطقه ای جریان اخوانی، یعنی ترکیه و قطر، در برابر محور ضداخوانی (امارات متحده عربی، مصر، بحرین، عربستان) متنعم گردد. از همین روست که پیشبرد گفتگوهای ماه های اخیر تشکیلات خودگردان و حماس با هدف پی ریزی دولت آشتی ملی در استانبول با ناخرسندی جدی محور ضد اخوانی همراه بود.
از سوی دیگر همان طور که پیشتر گفته شد اعلان پشتیبانی ابوظبی، ریاض، قاهره و تل آویو از نامزدی احتمالی محمد دحلان در انتخابات آتی ریاست تشکیلات خودگردان از جمله عوامل موثر در نمایان ساختن وزن این بازیگران در صحنه معادلات درون فلسطینی بود. تلاش های اخیر دحلان و بازوهای اجرایی وی در کرانه باختری و نوار غزه با هدف ایجاد بن بست در گفتگوهای آشتی ملی فلسطینی با محوریت استانبول و انشقاق در صفوف داخلی جریان فتح سبب شد تا ابومازن سیاست های سرکوبگرانه تری را بر علیه متحد سال های دور خود در پیش گیرد.
با این وجود پیروزی بایدن بسیار سریع تر از آنچه پنداشته می شد در تغییر جهت گیری بازیگران منطقه ای در قبال تشکیلات خودگردان موثر واقع شد. سفر محمود عباس به اردن هاشمی در روز یکشنبه 9 آذر و دیدارش با ملک عبدالله پادشاه این کشور در بندر عقبه نخستین سفر ریاست این تشکیلات به خارج از مرزهای کرانه باختری از دوران شیوع ویروس کرونا قلمداد می شد. در این دیدار ملک عبدالله بر ادامه حمایت های کشورش از راهکار دو دولتی، عقب نشینی اسرائیل به مرزهای 1967 و تعلق قدس شرقی به عنوان پایتخت فلسطین تاکید نمود. ابومازن علاوه بر دیدار با پادشاه، ولیعهد و وزیر خارجه اردن با ژنرال احمد حسنی مدیر اطلاعات اردن نیز به رایزنی پرداخت.
ماجد فرج و حسین الشیخ، ابومازن را در سفر به عقبه و دیدار با ملک عبدالله همراهی کردند
عباس در ادامه سفرهای خویش روز دوشنبه 10 آذر راهی قاهره شد تا پس از استقبال گرم عبدالفتاح السیسی در قصر اتحادیه بر سر موضوع فلسطین و فرایند صلح در خاورمیانه به گفتگو با همتای مصری خود بپردازد. السیسی در خلال این دیدار بار دیگر بر جایگاه مساله فلسطین در سیاست خارجی کشورش تاکید نمود و از ابتکار ریاست خودگردان به منظور برگزاری کنفرانس بین المللی فلسطین تحت نظر سازمان ملل در ابتدای سال آتی میلادی حمایت به عمل آورد.
سفر محمود عباس به قاهره و دیدار با عبدالفتاح السیسی
در مجموع به نظر می رسد دیدارهای سیاسی فوق به وضوح از چرخشی بزرگ در جهت گیری سیاست عربی رام الله حکایت دارد که در نحوه ادامه همکاری های این تشکیلات با حماس، ترسیم روابط با کشورهای عربی خلیج فارس و همچنین تداوم حمایت های مالی و معنوی ترکیه تاثیرگذار خواهد بود. تحول در مناسبات رام الله و پایتخت های عربی خلیج فارس اخیرا با اعلان خبر بازگشت سفرای فلسطین در امارات متحده عربی و بحرین به مناطق تحت ماموریت خویش همراه شد تا ابومازن گام های نخستین را در مسیر بهبود روابط خود با ابوظبی و منامه را بردارد. محمود عباس همچنین امیدوار است تا در سایه اقامت دحلان در امارات بتواند با مساعدت محمد بن زاید سیاست های آشتی جویانه ای را در قبال ابوفادی در پیش گیرد.
اما تحول مهم دیگر در سیاست های منطقه ای تشکیلات خودگردان اعلان خبر آغاز روند همکاری های مشترک امنیتی میان اسرائیل و رام الله بود که به وضوح از افزایش قدرت عمل عباس در مصاف با کابینه نتانیاهو خبر می دهد. در همین راستا حسین الشیخ وزیر امور شهروندی تشکیلات خودگردان در روز 17 نوامبر با اعلان تبریک پیروزی بایدن اظهار داشت که تشکیلات خودگردان به سیاست حفظ وضع موجود با اسرائیل بازمی گردد و همکاری های امنیتی خویش با تل آویو را از سر خواهد گرفت. ریاض مالکی وزیر خارجه تشکیلات خودگردان نیز اعلام داشت تصمیم اخیر این تشکیلات مبنی بر احیای روابط با تل آویو واکنشی به نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و پایان کار دولت ترامپ است. همزمان اعلان شد که کابینه امنیتی رژیم صهیونیستی سرانجام با واریز 3 میلیارد و 768 میلیون شکل (قریب به 1 میلیارد دلار) از مبالغ حاصل از مالیات و تعرفه های گمرکی اخذ شده از فلسطینیان به حساب های مالی تشکیلات خودگردان موافقت کرده است و در عوض همکاری های امنیتی طرفین که از ماه می سال جاری میلادی در اعتراض به پیشبرد معامله قرن متوقف شده بود بار دیگر از سر گرفته شده است. این در شرایطی است که منابع خبری رژیم صهیونیستی از جمله هاآرتص مدعی شدند که تل آویو پس از کسر 600 میلیون شکل از این مبلغ به عنوان مالیات تشکیلات خودگردان – به جهت اعطای کمک های مزبور به اعضای دربند گروه های فلسطینی، خانواده های آنان و یا خانواده های شهدا و آزادگان- باقی مانده رقم را در حساب های جاری تشکیلات خودگردان واریز نموده است. براساس توافق اسلو تل آویو مکلف است تا مالیات های اخذشده از فلسطینیان را پس از جمع آوری به حساب تشکیلات خودگردان واریز نماید اما این روند از ماه می به سبب تعلیق همکاری های امنیتی طرفین متوقف شده بود. در مجموع به نظر می رسد پیروزی بایدن زمینه ساز تغییر در رویکرد تل آویو در قبال تشکیلات خودگردان و حتی حماس شده است. این تحول در رویکرد کابینه نتانیاهو نسبت به فلسطینیان با استقبال گانتز از امکان توافق میان این رژیم و حماس شکل عینی تری نیز به خود گرفته است. وزیر دفاع رژیم صهیونیستی روز دوشنبه 10 آذر پس از دیدار با نیکلای ملادینوف فرستاده سازمان ملل متحد در امور صلح در خاورمیانه اعلان داشت کابینه نتانیاهو آماده دستیابی به توافقی جامع با حماس مبتنی بر بهبود وضعیت ساکنین نوار غزه، آتش بس طولانی مدت و تبادل اسرا میان طرفین است.
در مجموع می توان نتیجه گرفت که نتایج حاصل از انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا نقشی مهم در چرخش جهت گیری کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی نسبت به تشکیلات خودگردان و آینده مذاکرات صلح در خاورمیانه رقم زده است. از همین رو انتظار می رود تا محمود عباس با قدرت مانور بیشتری در قیاس با دوران ریاست ترامپ در کاخ سفید در صحنه معادلات منطقه ای و بین المللی ظاهر شود.
ج) معادلات پیش روی تشکیلات خودگردان فلسطین در صحنه سیاست های بین الملل
بایدن رئیس جمهور، تیتر روزنامه اسرائیل هیوم
از نگاه برخی از تحلیل گران مسائل منطقه ای در رژیم صهیونیستی، محمود عباس را می بایست خرسندترین رهبر خاورمیانه از نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قلمداد نمود، چرا که به احتمال فراوان پیروزی نامزد دموکرات در انتخابات حاضر به دوران سیاست های به شدت یکجانبه گرایانه ترامپ در منازعه فلسطین-رژیم صهونیستی در سه سال اخیر پایان می بخشد. به طورکلی سیاست های سختگیرانه دونالد ترامپ بر ضد تشکیلات خودگردان فلسطین بیش از هر چیز متاثر از عدم همراهی ابومازن با طرح معامله بود. اعلان خبر انتقال سفارت ایالات متحده به بیت المقدس و شناسایی این شهر به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و همراهی با طرح الحاق بخش هایی از کرانه باختری به سرزمین های اشغالی همگی از جمله دلایل ناخشنودی تشکیلات خودگردان از رویکرد دولت ترامپ در قبال منازعه فلسطین-اسرائیل و تقارب هر چه بیشتر واشنگتن و تل آویو در این کشمکش تاریخی بود که سبب می شد واشنگتن برخلاف دولت های پیشین از جایگاه به ظاهر بی طرفانه و میانجیگرانه خویش در این منازعه فاصله گرفته، به شکلی تبعیض آمیزتری از یکی از طرفین دعوی حمایت نماید. روند حاضر با توقف فعالیت نمایندگی های سیاسی آمریکا و تشکیلات خودگردان در واشنگتن و رام الله و تعلیق کمک های ایالات متحده به سازمان آنروا تشدید شد.
اکنون با پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده انتظار می رود تا ساکن جدید کاخ سفید رویکرد جدید را در قبال منازعه تاریخی خاورمیانه اتخاذ نماید. براساس پلتفورم انتخاباتی حزب دموکرات، کابینه بایدن پیش از این از تعهد خویش در احیای راهکار دو دولتی و مخالفت با الحاق بخش هایی از کرانه باختری به سرزمین های اشغالی سخن به میان آورده بود. علاوه بر این مخالفت با شهرک‌سازی‌های غیرقانونی توسط رژیم صهیونیستی و تجدید کمک های مالی به آنروا و احیای نمایندگی های دیپلماتیک میان طرفین از جمله محورهای اصلی نامزد دموکرات در قالب حمایت از تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی به شمار می روند. در این میان ابومازن امیدوار است تا رئیس جمهور جدید آمریکا با همراهی متحدین اروپایی خویش از قطعنامه 2334 شورای امنیت در محکومیت سیاست شهرک سازی های غیرقانونی و توقف فعالیت های مربوط به این حوزه حمایت ورزد تا بدین وسیله از گزینه فشارهای بین المللی به منظور توقف سیاست های توسعه طلبانه تل آویو بهره مند گردد. علاوه بر این عباس می کوشد تا با بهره گیری از ابتکار کنفرانس صلح بین المللی در ابتدای سال آینده میلادی زمینه را برای تحکیم شناسایی دولت مستقل فلسطینی در محیط بین الملل فراهم آورد.
ملاحظات
- با انتخاب جوزف بایدن به عنوان رئیس جمهور جدید ایالات متحده انتظار می رود تا علاوه بر احیای روابط رام الله-واشنگتن، دورنمای جدیدی پیش روی دولت حماس در غزه پدیدار شود. انتظار می رود تا برخلاف تحولات ماه های گذشته، تشکیلات خودگردان دست برتر را در معادلات مربوط به گفتگوهای دولت آشتی ملی فلسطینی از آن خود سازد. در چنین شرایطی احتمالا شاهد کاهش قدرت مانور حماس و سایر گروه های مقاومت در صحنه معادلات سیاسی فلسطین خواهیم بود.
- در سایه احیای همکاری های امنیتی میان رام الله و تل آویو احتمالا شاهد تقویت نقش قاهره در فرایند مذاکرات گروه های فلسطینی با هم از یک سو و رهبری رایزنی ها میان رژیم صهیونیستی و حماس/فتح باشیم. این امر به وضوح به معنای کاهش قدرت چانه زنی آنکارا در معادلات آتی فلسطین خواهد بود.
- به رغم مخالفت رام الله با توافق صلح ابراهیم و معامله قرن، بازگشت سفرای تشکیلات خودگردان به ابوظبی و منامه به معنای تمایل ابومازن به گشایش سیاسی در فرایند مذاکرات کشورهای عربی خلیج فارس با رام الله خواهد بود. محمود عباس حمایت های مالی پایتخت های عربی از تشکیلات خودگردان را برای تداوم بقا و فعالیت این تشکیلات ضروری می داند.
- در آستانه برگزاری انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان، گشایش در روابط رام الله و کشورهای عربی خلیج فارس به وضوح بر دورنمای روابط شخصی محمود عباس و محمد دحلان تاثیرگذار خواهد بود. این مساله به ویژه به جهت بهره مندی دحلان از حمایت های مالی کشورهای مزبور و نقش وی در پیشبرد فرایند صلح خاورمیانه و تداوم کمک های مالی و امنیتی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به تشکیلات خودگردان حائز اهمیت است..
- در صورت گشایش در مناسبات سیاسی و دیپلماتیک رام الله و واشنگتن و حمایت کابینه بایدن از ایده تشکیل دولت مستقل فلسطینی، انتظار می رود تا تل آویو بر حداکثرسازی سیاست فشار بر ضد گروه های فلسطینی به ویژه در غزه روی آورد. در چنین شرایطی اقدام نظامی محدود/فراگیر رژیم بر ضد حماس و نوار غزه امری محتمل می نماید.
- با گسترش دامنه رقابت میان جریان اخوانی به رهبری ترکیه و قطر و جریان ضد اخوانی به رهبری کشورهایی چون مصر، امارات و عربستان ضروری است تا تهران نیز با بازنگری در سیاست های غیر فعالانه پیشین خویش در موضوعات داخلی فلسطین و رصد دقیق تحولات جاری، نقش فعالانه تری در پرونده حاضر به ویژه در آستانه انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان ایفا نماید. بدیهی است نتایج حاصل از انتخابات مزبور ممکن است برای دهه های متمادی جهت گیری و مناسبات آتی تهران با طرف های فلسطینی را تحت تاثیر خویش قرار دهد.
منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است.
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
