سه دیدگاه درباره ایران و برجام در دولت بایدن

از مواضع و بیانیه های دولت بایدن می توان سه نگاه رقیب را در مورد ایران و اینده برجام استنتاج کرد:
دیدگاه اول خواهان بازگشت فوری بایدن به برجام است.این دیدگاه با پیوند برقرار کردن میان سیاست داخلی و خارجی ایران معتقد است دولت بایدن می تواند از طریق بازگشت به برجام موضع عمل گرایان در آستانه انتخابات ریاست جمهوری را تقویت کند.در این دیدگاه بر این مساله تاکید می شود که استقرار دولت محافظه کار در تابستان سال اینده موجب سخت شدن چانه زنی با تهران و حتی غیر ممکن شدن آن می شود.مدل پیشنهادی این دیدگاه:اعلامیه رسمی بایدن مبنی بر بازگشت یکجانبه به برجام و شروع مذاکرات در مورد جدول زمان بندی بازگشت به تعهدات میان دو طرف که می تواند بین یک تا دو ماه به طول بینجامد.تا زمان توافق نهایی امریکا می تواند از طریق اینستکس و کانال سوییس به اقتصاد ایران کمک کند.طرفداران این دیدگاه:رابرت مالی،آرین طباطبایی و برخی لابی من های نزدیک به دستگاه دیپلماسی ایران نظیر تیریتا پارسی و پژوهشگرانی نظیر ولی رضا نصر
دیدگاه دوم معتقد است آمریکا نباید تا قبل از بازگشت ایران به تعهدات هسته ای خود به برجام بازگردد و حتی اعلامیه بازگشت را صادر کند چرا که در اینصورت ایران گزینه های دیگری را روی میز قرار خواهد داد:از جمله رفع تحریم های غیر هسته ای،پرداخت غرامت بابت عدم اجرای سه ساله برجام و حتی حذف مکانیسم اسنپ بک از قطعنامه ٢٢٣١.پس آمریکا فشارهای تحریمی را در عین اعطای برخی امتیازات محدود و تشویقی در قالب اینستکس و کانال سوییس حفظ خواهد کرد تا ایران تحت فشارهای اقتصادی مجبور به بازگشت به میز مذاکره شود.تنها در چنین شرایطی امریکا به تعلیق تحریم ها دست خواهد زد.طرفداران این نگاه معتقدند با توجه به واقعیت های حاکم بر ساختار قدرت در ایران می توان با دولت محافظه کار اینده به نتایج مستحکم تر و بهتری رسید.بنابراین نباید برای بازگشت به برجام تعجیل کرد چرا که حتی چنین بازگشتی موجبات بازگشت ایران به میز مذاکره را فراهم نمی کند و ایران تا قبل از اغاز مذاکرات تلاش خواهد کرد حداکثر امتیازات ممکن را از ایالات متحده بستاند.مهمترین طرفدار این نگاه انتونی بلینکن وزیر خارجه امریکااست.
دیدگاه سوم معتقد است که شرایط ژئوپلتیک منطقه و ترتیبات امنیتی و سیاسی نسبت به سال ٢٠١۵کاملا تغییر کرده است و بازگشت به برجام مطلوبیت های لازم را از آن امریکا نخواهد کرد.بنابراین امریکا در قبال بازگشت ایران به برجام باید فقط بخشی از تحریم ها را تعلیق کند و بخشی از تحریم ها را باید برای ادامه مذاکرات بر سر اصلاح برجام،نقش منطقه ای و برنامه موشکی ایران به عنوان اهرم فشار حفظ کرد.طرفداران این دیدگاه وندی شرمن معاون وزیر خارجه و جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا هستند.
بخشی از تعلل دولت بایدن در مورد تصمیم گیری قاطع در مورد برجام به همین اختلاف نظرها بازمی گردد ولی نشانه های زیادی وجود دارد که فعلا دولت بایدن در حال پیش بردن پروژه بلینکن است. وجوه مشترک این سه دیدگاه ما را به این نتیجه گیری می رساند که در هر سناریویی بازگشت امریکا به برجام و احیای کامل برجام حداقل تا ماه می دور از تصور است.