کلاف سر درگم معادلات میدانی یمن

در twitter به اشتراک بگذارید
در whatsapp به اشتراک بگذارید
در telegram به اشتراک بگذارید
بحران یمن در هفته‌های اخیر‌ با اعلام خبر پیشرفت در امکان شروع مذاکرات یمنی-یمنی در دیدار اخیر گریفیث و هیئت دیپلماتیک انصارالله در مسقط، معامله توافق اسرا، آرایش ساحل غربی یمن و از همه مهمتر ارسال سفیر رسمی ایران به صنعا شاهد ماراتنی سیاسی بود.

در این میان خبری مهم که هم از جهتی نیز در یمن جنگ زده بسیار عادی به نظر می‌رسد ترور برخی از مقامات ارشد دولت نجات ملی می‌باشد. یک روز پس از ترور حسن زید از رهبران تاثیرگذار انصارالله و دبیرکل حزب الحق یمن گفته می­شود محمد یحیی المدانی از رهبران انصارالله و رئیس شورای عالی دارو و درمان دولت صنعا نیز هدف ترور واقع شده است که البته خبری در مورد صحت خبر ترور و حال عمومی وی پس از هدف قرار گرفتن از رسانه های رسمی انصارالله منتشر نشد. اما آیا می‌توان میان این وقایع مشوش ارتباطی معنادار از سمت و سوی تحولات یمن در آینده به دست داد؟

یمن سرزمین ترور رهبران

ترور رهبران و چهره‌های برجسته سیاسی و نظامی بخشی جدایی ناپذیر از تحولات سیاسی یمن در یک قرن اخیر بوده است به صورتی که پروژه انتقال سیاسی در این کشور با مرگ رهبران رقم خورده است. میراثی که البته هنوز جای پای خود را در تحولات یمن حفظ کرده و رنگ و بوی فراموشی نگرفته است. پس از رسیدن موج خیزش بهار عربی به یمن در سال 2011 یکی از مسائلی که  یمنی ها قصد داشتند رژیم صالح به آن پاسخ دهد، ترور ابراهیم الحمدی، رئیس جمهور یمن شمالی در سال 1977 بود.

الحمدی که در دیدگاه افکار عمومی چهره‌ای اصلاح طلب و مدرنیست محسوب می شد، با کودتایی بدون خونریزی در ژوئن 1974، هنگامی که یمن به دو کشور یمن شمالی، مورد حمایت عربستان سعودی و ایالات متحده و یمن جنوبی با حمایت اتحاد جماهیر شوروی تقسیم شد روی کار آمد. الحمدی در مدت تصدی کوتاه خود به عنوان رئیس دولت اصلاحات زیادی را برای مقابله با فساد و برابری سیاسی صورت داد. او همچنین سیاست هایی را با هدف کاهش وابستگی کشورش به عربستان سعودی اجرا کرد و  تلاش کرد  تا شمال و جنوب را متحد کند.

اما در اکتبر 1977، الحمدی فقط دو روز قبل از سفر برنامه ریزی شده به یمن جنوبی برای مذاکره در مورد اتحاد، ترور شد. واقعیت‌های مرگ وی تا امروز به صورت یک راز باقی مانده است. در این میان جانشین او احمد الغشمی قبل از اینکه به هر گونه سوال در مورد مرگ سلف خود پاسخ دهد، در ژوئن 1978 ترور شد. عبدالله صالح، که در ژوئیه 1978 ریاست جمهوری را به دست گرفت، در سال 2016 ادعا کرد که قتل الحمدی ساخته و پرداخته شده عربستان سعودی بوده است.

همچنین مستندی که شبکه الجزیره در مورد ترور الحمدی در سال 2019 پخش کرد توضیح داد که چگونه تلاش های الحمدی برای تبدیل کردن یمن به بازیگری مستقل و قدرتمند در منطقه جنوب دریای سرخ با ایجاد اقتصادی قدرتمند و اتحاد با یمن جنوبی، به حاشیه راندن نقش قبایل در سیاست یمن بویژه قبیله الحاشد و شیخ عبدالله بن حسین الاحمر (عامل قدرتمند عربستان در یمن) منافع ریاض را تهدید می‌کرد. ترور عبدالله صالح نمونه دیگر تلاش برای حذف مقامات برجسته برای تأثیرگذاری بر روند تحولات می باشد که از سالهای شروع بحران تاکنون تداوم داشته است. در آگوست 2013 خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که محمد سالم باسندوه، نخست وزیر یمن از یک سو قصد جان سالم بدر برده است.

در اکتبر 2019 مصفر حارثی، رئیس اداره نظارت و بازرسی وزارت دفاع یمن (عدن)، در اتومبیل شخصی در استان شبوه مورد سوءقصد قرار گرفت. 4 ژوئن 2020 مقامات امنیتی در استان حضرموت اعلام کردند که آنها سو قصد به سوى فرج البحسانی فرماندار این منطقه را که فرمانده منطقه دوم نظامی است خنثی کرده‌اند. منطقه دوم نظامی، مستقر در موکلا، پایتخت حضرموت، مناطق ساحلی حضرموت و استان المهره می شود. مارس 2020 امین آلاکمی فرماندار یمن منطقه الجوف از حمله موشک بالستیک صنعا به مرکز فرماندهان نظامی و رهبران قبلیه ای در این منطقه جان سالم به در برد. بدون تردید با در نظر گرفتن سازماندهی ترورها به عنوان یک تاکتیک برای تضعیف و حذف رقبا از سوی گروه‌های مختلف یمنی می توان به این واقعیت پی برد که ناتوانی جبهه عدن در شکست حوثی‌ها و تصرف صنعا موجب شده تا حذف چهره‌های اصلی انصارالله برای تضعیف موقعیت این گروه در آینده معادلات یمن در دستورکار قرار گیرد.

در این میان، هفته گذشته ورود سفیر جدید ایران به صنعا آن­هم در میان محاصره تمام عیار دریایی، زمینی و هوایی یمن شوکی بزرگ را بر نیروهای جبهه عدن و ائتلاف عربستان و امارات وارد آورد. حسن ایرلو به تازگی به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در یمن، ماموریت خود را در این کشور آغاز کرد تا با این اقدام ایران نشان دهد که میخ آخر را بر تابوت طرح تصرف صنعا و اخراج حوثی‌ها از قدرت را وارد کرده است. حضور پررنگ سفیر ایران در یک هفته گذشته باعث شد تا رسانه های نزدیک به عربستان او را مسئول پالایش و تصفیه ارکان قدرت در دولت صنعا بدانند. همسو با این موج توئیتر نیز حساب کاربری ایرلو را مسدود کرد.

ایران امیدوار است که با این اقدام دیگر کشورها را برای بازگشایی سفارت خود در صنعا ترغیب کند. موضوع وقتی جدی تر می شود که در اوایل سال جاری، عبدالملک الجری عضو شورای سیاسی حوثی گفته بود که این گروه از روابط با کشورهای عرب و مسلمان همسایه، از جمله عراق، ایران و عمان برخوردار است. موضوعی که می تواند زنگ خطری برای موقعیت و مشروعیت دولت منصور هادی در سطح بین المللی و در نهایت اقدام نظامی ائتلاف سعودی باشد.

آرایش ساحل غربی یمن

منابع سیاسی و نظامی متفق القول هستند که منطقه ساحل غربی در حال حاضر از کنترل یمنی ها خارج شده است و امارات و عربستان در حال مستقر کردن جنگجویان دارای تابعیت غیر یمنی در این منطقه هستند. به گفته این منابع عربستان، امارات، فرانسه، بریتانیا، مصر، اسرائیل و حتی روسیه در حال حاضر و از طریق تاسیس پادگان های آموزشی در این منطقه حضور نظامی دارند. هدف اصلی امارات از وارد کردن این کشورها در پرونده ساحل غربی مقابله با نفوذ ترکیه در این منطقه است. این کشورها که در لیبی در جبهه مقابل ترکیه قرار دارند در این منطقه نیز بر ضد ترکیه وارد عمل شده اند.

به گفته این روزنامه همکاری فرانسه با امارات در این منطقه در راستای اشتراک منافع پاریس و ابوظبی در مناطق مختلف جهان به خصوص آفریقا و خاورمیانه شکل گرفته است. این همکاری ها تا جایی است  که امارات از پایگاه­های نظامی فرانسه در آفریقا برای انجام عملیات های خود استفاده می کند. اسرائیل نیز با همکاری امارات به دنبال تاسیس پایگاه نظامی در این منطقه است تا از این طریق مانع ارسال کمک های ایران و ترکیه به مبارزان فلسطینی شود.

 

 

منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آیا مطمئن هستید که می خواهید قفل این پست را باز کنید؟
باز کردن قفل باقی مانده : 0
آیا مطمئن هستید که می خواهید اشتراک را لغو کنید؟