در حالی که درآمدهای بالای نفتی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس این منطقه را به یکی از مقاصد اصلی و مهم مهاجران کار از دیگر مناطق مختلف جهان کرده است، با این حال شرایط سخت اقامت و کار برای اتباع دیگر کشورها این منطقه را به مسلخگاه کارگران تبدیل کرده است.
کارگران بیپناه در برابر کرونا
با شیوع اپیدمی کرونا در کشورهای حاشیه خلیج فارس وضعیت کارگران خارجی به شدت تحت تأثیر بحران بهداشتی و اقتصادی پس از آن قرار گرفت. گزارشها حاکی از آن است که در بیشتر این کشورها کارگران خارجی بدون پوشش حمایتی از سوی دولتها وضعیت به مراتب بدتری در مورد دریافت خدمات بهداشتی نسبت به شهروندان این کشورها برخوردار هستند.
به نوشته وبگاه «بنگلادش کرانیکل» در 13 ماه اخیر 1228 بنگلادشی جان خود را بابت کرونا در این کشور از دست دادهاند. تا پنجشنبه گذشته در 23 کشور جهان از جمله عربستان در مجموع 2729 بنگلادشی به دلیل ویروس کرونا جان خود را از دست دادهاند . شمار کشته شدگان بنگلادشی در عربستان در قیاس با دیگر کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس رقم بالایی است. در امارات 265 نفر، در کویت 107 نفر، در عمان 70 نفر و در قطر 31 تن جان خود را بابت ابتلا به کرونا از دست داده اند.
به نوشته این رسانه، پیشتر آمریکا در فهرست مکانهایی قرار داشت که کارگران بنگلادشی مهاجرت کرده به آن کشور جان خود را بابت کرونا از دست میدادند، اما اینک عربستان در جایگاه نخست قرار دارد.
همچنین ذوالفقار عباس بخاری وزیر بهداشت پاکستان در اظهاراتی مشابه به سایت عرب نیوز در مورد وضعیت کارگران پاکستانی در کشورهای عربی بویژه عربستان سعودی اظهار نگرانی کرد. وی گفت وزارتخانه او در حال جمع آوری اطلاعات است تا تعداد پاکستانی های خارج از کشور که به دلیل بیماری همه گیر جان خود را از دست دادهاند دریابد، اما ارقام دقیق آن را در دست ندارد.
بخاری با اعلام اینکه کشورهای دیگر در دادن اطلاعات کوتاهی میکنند گفت: ” طی چند هفته گذشته 17 جسد را از امارات متحده عربی تحویل گرفته است.
وی گفت: “هفته آینده ، ما اجساد مرده را از عربستان سعودی پس خواهیم گرفت زیرا بیش از 10 جسد در آنجا گیر کرده است.
همچنین طبق آمار وزارت امور خارجه هند ، تا 31 دسامبر سال 2020 ، این بیماری همه جان 2،072 نفر از مردم هند را در خاک کشورهای خارجی گرفته است. از این تعداد ، 1892 نفر در شش کشور عربی خلیج فارس عربستان سعودی ، امارات ، قطر ، بحرین ، عمان و کویت جان خود را از دست داده اند. بیشترین تعداد کشته ها ، از 906 نفر ، در عربستان سعودی و پس از آن 375 نفر در امارات متحده عربی ، 369 نفر در کویت ، 66 نفر در عمان ، 48 نفر در بحرین و 34 نفر در قطر بوده است. و اکنون ، WHO می گوید که موارد مرگ و میر هندیها در یک مسیر صعودی در منطقه قرار دارد.
فعالان کارگری و حقوق بشر از نداشتن حمایتهای بهداشتی برای کارگران هندی و پوشش بیمه ای برای خانواده قربانیان در کشورهای خلیج فارس انتقاد میکنند. جوزفین والارماتی (Sr. Josephine Valarmathi) از جنبش ملی کارگران در تامیل نادو ایالتی در جنوب هند گفت: “من حداقل دوازده خانواده را در تامیل نادو می شناسم که به دلیل بیماری همه گیری بستگان خود را در خلیج از دست داده اند ، اما هیچ کس غرامت دریافت نکرده است. هیچ یک از این خانواده ها نیز هیچگونه پوشش بیمه ای ندارند. “
ناندانکاری پادما (Nandankari Padma)، 30 ساله ، مادر سه فرزند است که در تلانگانا زندگی می کند. شوهر او، ناندارکار بنوچندر ، به رانندگی در عربستان سعودی مشغول بود. در آگوست سال 2020 ، بنوچندر به علت ابتلا به COVID-19 در عربستان سعودی درگذشت. وی به رسانههای محلی گفته است که از شرکتی در خلیج فارس که شوهرش در آن کار می کرد هیچ غرامت دریافت نکرده و بعد از مرگ او ، حتی بدنش به خانه نیامد. “
آمارهای دولت هند نشان می دهد که حدود 90 هزار هندی در شش کشور شورای همکاری خلیج فارس به علاوه اردن و لبنان مشغول به کار هستند که حدود 90٪ آنها کارگران مهاجر کم درآمد هستند. “چنین کارگرانی همیشه از نظر دسترسی به مراقبت های بهداشتی و سایر حقوق اساسی در معرض آسیب هستند.
برای مثال طبق آمار وزارت خارجه بین ژانویه و اکتبر 2019 ، 15501 شکایت در سفارتخانه های هند در شش کشور خلیج فارس در مورد سواستفاده کارفرما از کارگران ثبت شده است. بیشترین شکایت مربوط به تأخیر و عدم پرداخت دستمزد ، محرومیت از حقوق و مزایای کارگری ، عدم صدور و تمدید اجازه اقامت ، انکار کمک هزینه هفتگی و اضافه کار ، انکار تعطیلات هفتگی و ساعات طولانی اجباری است.
بر اساس سیستم استخدام کارگران خارجی در عربستان سعودی معروف به «الکفاله» ترک محل کار بدون اجازه جرمی است که منجر به خاتمه وضعیت حقوقی کارگر و احتمالاً حبس یا تبعید می شود حتی اگر کارگر از بدرفتاری فرار کند. کارگران در برابر استثمار متوسل به شکایت نمی شوند و بسیاری از کارشناسان معتقدند که به دلیل مصونیت کارفرما از مجازات قانونی این سیستم برده داری مدرن است.
سیستم الکفاله یا اسپانسرینگ یک چارچوب قانونی است که روابط بین کارگران خارجی و کارفرمایان در عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس را تنظیم می کند. این یک سیستم حمایت مالی بین کارفرما و کارگر است که به کارفرما امتیارت گستردهای برای نقض حقوق کارگران خارجی میبخشد. این سیستم در دهه 1950 که به دلیل کشف نفت و افرایش درآمدهای مالی کشورهای حاشیه خلیج فارس رشد اقتصادی یکباره ای را شاهد بوده و نیاز به نیروهای کار احساس شد، تدوین گردید. در چند سال اخیر ، این سیستم به دلیل آسیب پذیری کارگران خارجی در برابر استثمار و ستم کارفرمایان مورد انتقاد قرار گرفته است.
کارفرمایان به طور منظم گذرنامه ، ویزا و تلفن کارگران خارجی را توقیف و کارگران خانگی را در خانه های خود محبوس میکنند. کارگران غیر خانگی غالباً در خوابگاههای شلوغ زندگی می کنند ، که به ویژه در طی شیوع ویروس کرونا خطرناک شده است. کارگران خطر ابتلا به COVID-19 را در خوابگاه ها دارند و بسیاری از آنها از مراقبت های بهداشتی کافی برخوردار نیستند.
شورای همکاری در تصویب موافقت نامه های بین المللی که از کارگران حمایت می کند ، از مناطق دیگر عقب است. به عنوان مثال ، هیچ کدام از این کشورها کنوانسیون مربوط به کارگران خانگی (ILO) را امضا نکرده است ، که کشورها را متعهد به تعیین حداقل دستمزد ، حذف کار اجباری و اطمینان از شرایط مناسب کار می کند.
اصلاح سیستم کفاله در عربستان سعودی
عربستان سعودی اخیراً با اعمال تغییراتی در سیستم کافله از ایجاد بسترهای قانونی برای موازنه سازی در روابط کارگران خارجی وکارفرماها خبر داده است. تغییرات در سیستم کفاله در درجه اول مقررات خروج و ورود مجدد کارگران خارجی را تعیین می کند. به عنوان مثال ، اگر کارگر بخواهد عربستان سعودی را پس از پایان رابطه کاری ترک کند ، دیگر لازم نیست از کارفرما اجازه بگیرید. اجازه کارفرمای قبلی نیز دیگر برای تغییر شغل مورد نیاز نیست به موجب تغییرات جدید کراگران حتی می توانند شغل خود را پیش از پایان موعد قرارداد تحت شرایط خاصی فسخ کنند ، که قبلاً امکان پذیر نبود.
کارشناسان معتقدند که ریاض با توجه به طرح چشم انداز 2030 و با هدف افزایش جذابیت برای سرمایه گذاران خارجی ، از این تغییرات ایجاد شفافیت بیشتر در بازار کار را دنبال میکند.
از طرف دیگر بحران اقتصادی پس از شیوع کرونا و کاهش قیمت نفت نیز در اتخاذ این تغییرات بی تأثیر نبوده است. در طی پنجاه سال جمعیت منطقه خلیج فارس ده برابر افزایش یافته و تعداد خارجی ها اکنون از تعداد افراد محلی بیشتر است.
سقوط قیمت نفت در سال 2014 و اقدامات ریاضتی ناشی از آن در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ، دولتها را در به فکر اولویت قرار دادن کارگران بومی برای کاهش نرخ بیکاری و افزایش حداقل دستمزد انداخته است. بسیاری از کارگران بومی شغل خود را از دست داده و از حضور کارگران مهاجر ناراضی هستند. از این رو دولتها تشویق کارگران خارجی برای بازگشت به کشورهای خود را آغاز کرده اند.
با توجه به این اهداف کاگران خارجی نگرانند که دولت عربستان تا چه میزان شکایات و درخواستهای ارسال شده توسط کارگران خارجی را تأیید میکند. بنابراین اصلاحات در واقع می تواند تا حد زیادی بی اثر بماند.
در عین حال ، مقررات قبلی اعمال شده در سیستم کفاله به طور کامل کنار گذاشته نشده است از جمله این موارد میتوان به رانندگان خصوصی ، نگهبانان خانه ، کارگران خانگی ، چوپانان و باغبانان اشاره کرد.
منبع:http://alwaght.net
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.