موج جدید بن‌بست سیاسی در گرجستان و وساطت اتحادیه اروپا

در twitter به اشتراک بگذارید
در whatsapp به اشتراک بگذارید
در telegram به اشتراک بگذارید
موج جدید بن‌بست سیاسی در گرجستان و وساطت اتحادیه اروپا
التهاب سیاسی که چند ماه قبل از انتخابات پارلمانی در گرجستان آغاز شده است، گویا به این زودی‌ ها تمامی ندارد.

در جدیدترین تحولات، بازداشت رهبر مخالفان دولت به مساله‌ای فراتر از سیاست در این کشور تبدیل شده است و حتی شرکای اروپایی گرجستان را هم به واکنش واداشته است. همین بازداشت موجب استعفای نخست‌وزیر و تشکیل دولت جدید در این کشور پرماجرای قفقاز شده است.

احزاب مخالف دولت غربگرای «رویای گرجی» نتایج انتخابات گرجستان را که در 31 اکتبر سال 2020 برگزار شده بود، رد کردند و با برگزاری تظاهرات و بست نشستن مقابل پارلمان و دادگاه قانون اساسی، خواستار برگزاری انتخابات مجدد هستند. هفت حزبی که حدنصاب رسیدن به پارلمان را در انتخابات پشت سر گذاشتند و صلاحیت ورود به پارلمان را داشتند، جلسات پارلمان را تحریم کرده‌ اند و شرکت نمی‌کنند.

1- بازداشت رهبر مخالفان و موج جدید اعتراضات

دادگاه شهر تفلیس  15 فوریه (27بهمن) حکم داد که «نیکا ملیا» رئیس حزب مخالف جنبش ملی متحد به دلیل عدم ارائه وثیقه مورد درخواست دادستانی این کشور، به بازداشت موقت بازگردد.

پارلمان نمایندگی ملیا را که موجب مصونیت قضایی او هم می‌شد، در 16 فوریه به حالت تعلیق درآورد و به دادسرا اجازه داد که خواستار دستگیری وی شود و ادعا کرد که ملیا وثیقه ای که برای آزادی‌ اش در پرونده ای که به اعتراضات ژوئن 2019 باز می‌گردد را ارائه نداده است.

لحظه بازداشت "نیکا ملیا" در محل حزب مطبوعش

                               لحظه بازداشت “نیکا ملیا” در محل حزب مطبوعش

به دنبال این حکم، تعدادی از سیاستمداران مخالف برای حمایت از ملیا در مقر حزب جنبش ملی متحد گرد هم آمدند.

 

2- تشکیل دولت جدید

گئورگی گاخاریا نخست وزیر گرجستان 18 فوریه (30بهمن) استعفای خود را اعلام کرد و گفت که این استعفا واکنشی است به بازداشت «نیکا ملیا» در روزهای آتی.

گاخاریا گفت که باور دارد «ملیا» قانون را نقض کرده و در مسیر ایجاد تنش برای کشور گام برداشته، اما با این حال اگر اجرای عدالت، زندگی و سلامت شهروندان را تهدید کند یا امکان بی ثبات‌ سازی در کشور را ایجاد کند، برای من غیرقابل قبول است.

او افزود: متأسفانه من در مسیر برخورد با مخالفان دولت نتوانستم با حزب حاکم توافق کنم (اصلا زمان مناسبی برای بازداشت ملیا نبود) و تصمیم به استعفا گرفتم. امیدوارم گام من به کاهش دو قطبی و رقابت در داخل کشور کمک کند که آینده گرجستان را به جد تهدید می‌کند.

استعفای گاخاریا امری نبود که حزب حاکم را از تصمیم خود منصرف کند و حزب حاکم «رویای گرجستان» بلافاصله نخست‌ وزیر جدید را فردای استعفای نخست‌وزیر سابق معرفی کرد و پارلمان گرجستان روز دوشنبه 22فوریه به ایراکلی گاریباشویلی و کابینه ای که او ارائه داده بود، رأی موافق داد. دولت گاریباشویلی با 89 رأی از نمایندگان پارلمان از حزب حاکم رویای گرجستان رای اعتماد گرفت.

فردای رای اعتماد هم «سالومه زورابیشویلی» رییس جمهور گرجستان با صدور فرمانی «ایراکلی گاریباشویلی» را به سمت نخست ‌وزیری این کشور منصوب کرد.گاریباشویلی پیش از این وزیر دفاع گرجستان بود و این برای دومین بار است که به سمت نخست وزیری منصوب می‌شود. او برای نخستین بار در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ این سمت را عهده ‌دار شده بود. در کابینه جدید فقط وزیر توسعه منطقه ای و زیرساخت‌ ها تغییر کرده بود.

با استقرار دولت جدید، یک هفته بعد و در24 فوریه (6بهمن) ملیا در دفتر خود در مقر حزب مخالف جنبش ملی متحد در تفلیس توسط نیروهای یگان ویژه دستگیر شد. رسانه ‌های وابسته به مخالفان گزارش کردند که پلیس از گاز اشک آور در اتاق استفاده کرده است. وزارت کشور در این ‌باره معتقد بود که “از نیروی متناسب” در جریان عملیات ویژه استفاده شده است و طرفداران حزب مخالف جنبش ملی متحد با مجریان قانون مقابله کرده اند و برای جلوگیری از قانون‌شکنی 20 نفر به همراه ملیا بازداشت شده اند.

 

3- مواضع مخالفان پس از دستگیری رهبر اپوزیسیون

مخالفان می‌گویند که دستگیری ملیا “پایان دولت رویای گرجستان است.”

تظاهرات مخالفان در مقابل پارلمان گرجستان

                               تظاهرات مخالفان در مقابل پارلمان گرجستان

جیگا بوکریا یکی از رهبران حزب مخالف دولت «گرجستان اروپا» گفت: “ما حق نداریم فرصت محافظت از آزادی را از دست بدهیم؛ تجمع اجتناب ناپذیر است. “

در سمت دیگر ماجرا ایراکلی کوباخیزه، رئیس حزب رویای گرجی هم گفته است که “بلشویک های مدرن مانند ملیا، بوکریا، ساکاشویلی و دیگران نمی توانند به دولت آسیب برسانند. پاسخ به رادیکال ها، اجرای قانون و حمایت از نظم قانون اساسی تنها راه توسعه دموکراتیک کشور و پایان دادن به دو قطبی شدن در سیاست گرجستان است. ” وی اظهار داشت که ملیا و بخشی از مخالفان “نیروهای ضد دولتی” هستند.

 

4- استقبال خارجی از نخست‌ وزیر جدید

استعفای نخست‌ وزیر و دولت، باعث شد تا نشست سه‌ جانبه وزرای خارجه ترکیه، گرجستان و آذربایجان که پس از رسیدن گاز خزر به اروپا از مسیر این سه کشور اهمیت راهبردی هم داشت، لغو شود. با این حال پس از انتصاب نخست‌ وزیر جدید، رهبران جمهوری آذربایجان و ارمنستان انتخاب ایراکلی گاریباشویلی به عنوان نخست وزیر را تبریک گفتند. الهام علی اف، رئیس جمهور و علی اسدوف نخست وزیر و همچنین نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان، به گاریباشویلی ، پیام تبریک فرستادند.

رئیس جمهور آذربایجان با اشاره به اینکه روابط دو کشور از لحاظ تاریخی مشترک قوی است، متعهد شده است تا “همکاری های مثمر ثمر” و “مشارکت استراتژیک” را با گرجستان تعمیق بخشد. در همین حال نخست وزیر آذربایجان از ایراکلی گاریباشویلی برای یک سفر رسمی به باکو دعوت کرده است.

نخست وزیر ارمنستان در پیام تبریک به همتای گرجی خود بر “روابط صمیمی دوستانه” بین ارمنستان و گرجستان تأکید کرده و نوشت: «اطمینان دارم که دولت های ما به همکاری خود از طریق اجرای برنامه های مشترک برای استفاده کامل از پتانسیل همکاری ارمنستان و گرجستان برای منافع کشورهای ما ادامه خواهند داد.»

 

5- وساطت رئیس شورای اتحادیه اروپا بین دولت و مخالفان

رئیس شورای اتحادیه اروپا یک هفته پس از آنکه این اتحادیه تحریم ‌های تازه ای علیه مسکو وضع کرد، سفر سه روزه ‌ای را به سه کشور مولداوی، گرجستان و اوکراین انجام داد؛ سه جمهوری شوروی سابق که هنوز دارای مسائل ارضی یا نظامی با روسیه هستند و به گفته کارشناسان، مسکو از افزایش نفوذ اتحادیه اروپا در آنها ناراضی است.

در کنار اهداف ضدروسی سفر چارلز میشل، او در ملاقات هایش به تفلیس تلاش داشت میان دولت و مخالفان پادرمیانی کند تا اوضاع به سمت بحرانی‌ تر شدن پیش نرود. میشل پس از گفتگو با سالومه زورابیشویلی، رئیس جمهور گرجستان، گفت: «اتحادیه اروپا از همه طرف ‌ها می‌خواهد تا برای ایجاد ثبات و یافتن راه‌حلی که مورد رضایت نسبی همه احزاب باشد، تلاش کنند.»  میشل همچنین تصریح کرد که در جریان جلسه با رئیس جمهوری گرجستان بر لزوم گفتگو بین احزاب سیاسی، از جمله مخالفان و دولت تاکید کردم.

رئیس شورای اتحادیه اروپا جلسه‌ای هم با ایراکلی گاریباشویلی نخست وزیر جدید گرجستان، و اعضای احزاب مخالف دولت برگزار کرد و آن را «گامی مهم در مسیری درست» ارزیابی کرد ولی یادآور شد که بسیاری از مسائل دشوار وجود دارد که باید توسط بازیگران سیاسی در گرجستان مورد بررسی و حل و فصل قرار گیرد.

جلسه میانجیگری رئیس شورای اتحادیه اروپا میان حزب حاکم و احزاب مخالف

               جلسه میانجیگری رئیس شورای اتحادیه اروپا میان حزب حاکم و احزاب مخالف

احزاب مخالف در جریان ملاقات با میشل، از اتحادیه اروپا درخواست میانجیگری کردند تا در میان تنش ‌های سیاسی موجود با حزب حاکم گرجستان به توافقی برسند. آنها گفتند ممکن است همه‌ پرسی را به جای تکرار انتخابات مجلس قبول کنند.

پس از دیدار با چارلز میشل طرفین متعهد شدند که گفت ‌و‌گوهایی را با یکدیگر و مشارکت اتحادیه اروپا شروع کنند. مخالفان هم اعلام کردند تا پایان گفت‌و‌گوها تحصن‌های خود را متوقف می‌کنند. پائاتا مانژگالادزه، یکی از اعضای موثر احزاب مخالف دولت، پس از این دیدار گفت: «مخالفان تصمیم گرفتند به طور موقت اعتراضات برنامه ریزی شده را تا زمانی که مذاکرات بین دولت و مخالفان به پایان نرسد، تعلیق کنند؛ مخالفان نمی خواهند این تجمعات بهانه ای برای برهم زدن گفتگوها باشد.»

وی افزود: «به منظور ندادن بهانه به دولت برای امتناع یا ایجاد اختلال در گفتگوها، مخالفان به طور موقت تجمع های برنامه ریزی‌ شده را به پایان روند مذاکره که برای 16 مارس (26اسفند) تعیین شده موکول می­کنند.»  پیش از این جریان اپوزیسیون قصد داشت در 13 مارس یک تجمع گسترده را برگزار کند.

 

6- آغاز گفت ‌و‌گوی دولت و مخالفان

گاریباشویلی نخست وزیرجدید معتقد است مخالفان دولت به تعهد خود پایبند نیستند: «مخالفان، پس از دیدار با رئیس شورای اروپا اقدامات مخرب خود را ادامه می‌دهند و سعی در جلوگیری از عملکرد مجلس قانونگذاری دولتی دارند.» او ادامه افزود: «اقدامات ضددولتی و مخرب نه به گفتگویی که با مشارکت میشل آغاز شده و نه به منافع دولت کمک نخواهد کرد؛ اقدامات تخریبی فقط منافع کشورهای رقیب را تأمین می کند.» گاریباشویلی اظهار داشت که خوش بین است که گفتگوی سازنده با مخالفان دولت ادامه خواهد یافت و با موفقیت تکمیل خواهد شد. وی معتقد است که جلسه با مخالفان، با مشارکت میشل، مربوط به سه موضوع مهم بود؛ مخالفان موضوع آزادی رئیس حزب مخالف نهضت ملی متحد «نیکا ملیا» را که به دلیل امتناع از پرداخت وثیقه در 23 فوریه دستگیر شد، مطرح کردند و پاسخ شنیدند که در این خصوص دولت در مسائل دادگاه دخالت نخواهد کرد. اگر نزدیکان ملیا و دیگران واقعاً می خواهند به او کمک کنند، می‌ توانند وثیقه را پرداخت کنند. موضوع دوم در مورد تغییر در قانون انتخابات کشور بود که این لایحه قبلاً در مجلس بحث شده است. مسئله سوم مربوط به تکرار انتخابات بود و ما گفتیم که هیچ تکرار انتخاباتی رخ نخواهد داد؛ زیرا هیچ دلیل قانونی برای این امر وجود ندارد.

اما نکته مهم اینجاست که یک دو‌دستگی هم میان مخالفان دیده می‌شود. ساکاشویلی رئیس جمهور سابق گرجستان که در انتخابات اخیر از سوی احزاب مخالف نامزد بود گفته مخالفان نباید همه پرسی را بپذیرند. میخائیل ساکاشویلی، که هم ‌اکنون شهروند اوکراین است و رئیس شورای اصلاحات ملی آن کشور را برعهده دارد، اظهار داشته احزاب مخالف گرجستان به جای تکرار انتخابات پارلمانی، نباید همه پرسی را بپذیرند. ساکاشویلی می‌گوید وقتی ملیا از زندان خارج شود قدم‌ های تندتری برمی دارد. با این حال، احزاب دیگر هم باید از او حمایت کنند.

در مقابل شالوا پاپوآشویلی، نماینده حزب حاکم، از مخالفان خواست تا به رای دهندگان خود گوش دهند، نه به یک شهروند خارجی (اشاره به ساکاشویلی). پاپوآشویلی موضع رویای گرجی را تکرار کرد که «تقاضاهای تکرار انتخابات هیچ دلیل قانونی ندارد.»

 

7- شش نخست وزیر در 10 سال

ظاهراً رسیدن به ثبات سیاسی و افتادن در بزرگراه توسعه و آرامش در گرجستان، چندان آسان نیست. چرا که اختلافات داخلی احزاب، بسیار فراتر از آن چیزی است که یک نخست وزیر جدید بتواند برای مدتی قابل توجه، دوام بیاورد و کار کند.

از زمان به قدرت رسیدن حزب حاکم رویای گرجستان به رهبری «بیدزینیا ایوانیشویلی»، این ششمین نخست وزیر در نزدیک به یک دهه گذشته است. شاید به همین خاطر است که کارشناسان سیاسی گرجی معتقدند، پست نخست وزیری در ساختار سیاسی این کشور، ناپایدارترین مقام رسمی است.

در شرایطی که اقتصاد گرجستان، همواره وضعیت ناپایداری داشته و بیکاری و گرانی، دمار از روزگار مردم این کشور کم جمعیت درآورده، دولت مقتدر و کارآمدی هم بر سر قدرت نمی آید که بتواند در میان مدت، یک برنامه مستدام و تضمین شده را برای توسعه کشور اجرا کند. البته بعضی از کارشناسان سیاسی، معتقدند که حزب حاکم، اهل قربانی کردن نخست وزیران هم هست و دلیل اصلی استعفا یا برکناری «گئورگیا گاخاریا»، تغییر سیاست حزب حاکم، بلکه گریز و تاکتیک جدیدی برای مواجهه حزب حاکم با احزاب مخالف و برهم زدن فضا برای جلوگیری از بیان انتقادات مخالفان، از حاکمیت است. اما در هر حال، 6 نخست وزیر برای یک بازه زمانی کوتاه 10 ساله، قدری نگران کننده است و چنین وضعیتی برای سرمایه گذاران خارجی، اعتماد آفرین و قابل اتکا نیست.

 

 

منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آیا مطمئن هستید که می خواهید قفل این پست را باز کنید؟
باز کردن قفل باقی مانده : 0
آیا مطمئن هستید که می خواهید اشتراک را لغو کنید؟