این کشور نیازمند اقلام صادراتی ایران است و علاوه بر این، نیازمند ترانزیت از خاک ایران نیز هست.
وی با اشاره به حجم روابط اقتصادی ایران و افغانستان در دورههای گذشته، افزود: در سالهای گذشته شاهد افزایش حجم مناسبات اقتصادی دو کشور بودهایم. ایران 3 تا 5 میلیارد دلار صادرات کالا به افغانستان داشته که مهمترین آنها شامل اقلام خوراکی، ماشین آلات و مصالح ساختمانی، ابزارهای مهندسی و مخابراتی، حمل و نقل، لوازم خانگی، دکوراسیون و مبلمان و وسایل چوبی، موکت و کف پوش، ابزار پزشکی و آزمایشگاهی، الیاف منسوجات، پوشاک و پوست و چرم، محصولات آرایشی و بهداشتی، فرش و صنایعدستی، فرش ماشینی و زیورآلات بودهاند.
این دیپلمات پیشین کشورمان با بیان اینکه با این تنوع اقلام پیداست که افغانستان نیازمند محصولات ایران است، ادامه داد: طبق برخی آمارها در دوره پنج ساله اخیر، صادرات ایران به افغانستان بیش از دو برابر رشد داشته است و بر اساس اعلام بانک جهانی، ایران در سال 1395 به بزرگترین شریک تجاری کابل تبدیل شد. این روند، بعد از آن نیز رو به افزایش بوده است. ارزش کل واردات افغانستان سال گذشته حدود ۷ میلیارد دلار اعلام شده که ۴۴ درصد آن به کالاهای ایرانی اختصاص داشت.
روحی صفت گفت: از سویی چون این کشور محصور در خشکی است و به دریا راهی ندارد، بنابراین دو مسیر آسان ایران و پاکستان را برای ترانزیت کالاهای خود دارد. مسیر دشوار ترانزیتی افغانستان هم از طریق خاک جمهوریهای آسیای میانه و روسیه است که به جهت هزینههای حمل و نقل برای این کشور مقرون به صرفه نیست.
توجه افغانستان به ظرفیتهای بندر چابهار
وی درخصوص وضعیت مناسبات اقتصادی تهران و کابل با توجه به بحرانهای اخیر در افغانستان گفت: از آنجا که این کشور تمایل ندارد تنها به یک مسیر وابستگی اقتصادی داشته باشد و خواهان دستی باز در اعمال سیاستهای خود است، علاقهای ندارد تنها از طریق پاکستان ارتباطات خارجی خود را شکل دهد. بنابراین در هر دورهای از حکومتها در افغانستان، بندر چابهار به عنوان آلترناتیو مسیر کراچی مورد توجه قرار گرفته است.
وی توافقنامه چابهار و همکاریهای سه جانبه ترانزیتی ایران، هند و افغانستان را با هدف اتصال آسیای میانه به بازارهای بینالمللی، یکی از مهمترین طرحهای مشترک اقتصادی دو کشور دانست و اضافه کرد: حتی در دوره محدودی که طالبان در قدرت بود، این تمایل وجود داشت و اکنون هم «ذبیح الله مجاهد»، سخنگوی طالبان، اعلام کرده « چابهار» همچنان برای آنها اهمیت دارد و علاقه دارند از این مسیر استفاده کنند.
بازگشایی بازارچههای مرزی
این دیپلمات پیشین کشورمان با اشاره به بازارچههای مرزی معین میان ایران و افغانستان ادامه داد: در دوره گذشته به دلیل اینکه طالبان در بخشی از مرزهای ما مستقر بودند و ناامنیهایی در این مناطق وجود داشت، امکان استفاده از آنها نبود. اگر طالبان روی کار باشد امکان اینکه این بازارچههای مرزی فعال شوند هم بیشتر است. البته اکنون هم گفتگوهایی میان تجار ایرانی و افغان برای از سرگیری فعالیت این بازارچهها صورت گرفته و به نظر میرسد به زودی شاهد فعالیت تجار و بازرگانان دو طرف خواهیم بود، همانطور که برخی از آنها نیز پس از سالها بازگشایی شدهاند.
روحی صفت به تاثیر گرایشهای سیاسی طالبان بر آینده مناسبات اقتصادی با کشورهای همسایه اشاره و تصریح کرد: قطعاً تاثیر تحولات سیاسی در این کشور را نمیشود نادیده گرفت، اما تاکنون این مناسبات به شکل مدیریتشدهای پیش رفته که هم منافع ما تامین شده و هم کالاهای صادراتیمان به راحتی وارد گمرکات افغانستان شده و طالبان هم در صورت قدرت گرفتن، نیازمندند کالاهای مورد نیاز تجارشان را به سرعت به آنها برسانند تا نارضایتی داخلی بروز پیدا نکند.
به گفته این تحلیلگر مسائل افغانستان، تحولات سیاسی اخیر در این کشور تاکنون نتوانسته تاثیر منفی بنیادینی بر روابط اقتصادی دو کشور بگذارد هر چند که برخی بیاعتمادی ایجاد شده است. نظام بانکی متاثر شده و نبود این نظام بانکی پیامدهای منفی خود را داشته است.
رقابتها برای حضور سیاسی – اقتصادی در افغانستان
این دیپلمات پیشین کشورمان، به رقابتهای موجود برای حضور سیاسی – اقتصادی در افغانستان اشاره کرد و افزود: ما شاهد فعالیت برخی کشورها مانند قطر و ترکیه برای حضور در عرصه سیاسی و اقتصادی افغانستان هستیم که هر کدام برای این حضور چالشها و محدودیتهایی دارند. بنابراین هرچند ممکن است شاهد تاثیراتی در شدت و ضعف مناسبات اقتصادی تهران و کابل باشیم، اما حتی در بدترین شرایط افغانستان نمیتواند دادوستد خود با ایران را نادیده بگیرد؛ چرا که به هر حال به کالاها و مسیر ترانزیتی ایران نیاز دارد.
روحی صفت با تأکید بر ضرورت فعالیت بیشتر تجار و بازرگانان و توجه دولت به پشتیبانی از آنها برای تثبیت حضور در بازارهای افغانستان، توضیح داد: اگر جنگهای داخلی رخ دهد، به دلیل بروز ناامنی تجار کمتر میتوانند از این منافع بهرهمند شوند، اما در غیر این صورت، شاهد رشد روابط خواهیم بود. دولت جدید به لحاظ روحیهای گوش به فرمان یک کشور بودن را نمیپذیرد و خواهان حفظ استقلال و آزادی عمل خود خواهد بود.
وی ادامه داد: نباید اتاقهای بازرگانی دوطرف منتظر تحولات دولتی باشند. آنها باید همچنان فعال باشند و به محض فراهم شدن کوچکترین زمینههای کاری، ارتباطات خود را با اتحادیههای طرف مقابل برقرار کنند. قبل از اینکه کشورهای دور بخواهند در این زمینه فعال شوند، حق طبیعی شهرهای مرزی ما است که فعالیتهای خود را ادامه دهند؛ نه اینکه پس از ورود کشورهای دور، از آنها دنباله روی کنند.
روحی صفت تأکید کرد: وضعیت آینده افغانستان به لحاظ معیشتی وضعیت وخیمی است، به دلیل اینکه برخی ساختارهای پیشین فروریخته و هنوز ساختارهای جدیدی ایجاد نشده است، به همین دلیل هم به لحاظ بانکی و مالی و هم به لحاظ کالایی به شدت در مضیقه اقتصادی است.
منبع:https://www.scfr.ir
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.