چه کسانی  در ارمنستان تجدید طلبی را تحریک می کنند؟

خبرگزاری آناتولی مقاله ای با عنوان ” چه کسانی رویزیونیسم را در ارمنستان تحریک می کنند؟ ” به قلم دکتر جواد ولی اف “مدیر شعبه مرکز آنالیز روابط بین المللی جمهوری آذربایجان” نوشت: جنگ دوم قره باغ با بیانیه مشترک جمهوری آذربایجان- ارمنستان و روسیه پایان یافت و برای برقراری آتش بس و صلح در منطقه، روسیه نیروی پاسدار صلح موقت را به منطقه اعزام کرد. بنا به بیانیه مشترک دهم نوامبر 2020 میلادی باید طرفین با مذاکرات سیاسی و اقدامات دیپلماتیک اختلافات موجود را حل کنند. اما تعهدات مندرج در توافقنامه اجرا نشده است. جناح مخالفان همکاری در ارمنستان با حمایت قدرت های خارجی ، طرفداران حمایت همکاری ارمنستان با کشور های منطقه وادار به سکوت کرده و تحت فشار گذاشته اند. بدین سبب تنش در منطقه بار دیگر افزایش یافته است. برخی از کارشناسان معتقدند که دلیل افزایش تنش در منطقه این است که طرفین تلاش می کنند که در مذاکرات دیپلماتیک دست برتر داشته باشند. اما این مسئله عمیق تر از آن است. ترکیه و جمهوری آذربایجان تلاش می کنند که یک اتحاد همکاری منطقه ای و برقراری صلح منطقه ای تشکیل دهند و راه های ارتباطی را بگشایند. اما برخی از قدرتها با توجه به اینکه در جنگ قره باغ دوم شکست خورده اند، سعی می کنند که مبارزات ژئوپلیتیک را بار دیگر آغاز کنند. بدین سبب ارمنستان بار دیگر جسورتر شده و لفاظی تهاجمی در پیش گرفته است.
ارمنستان توسط محافل خارجی تحریک می شود
ارمنستان از نیمه دوم ماه مه گفتمان تهاجمی جدیدی را آغاز کرده است. گفتمان تهاجمی مخالفان در ارمنستان را نیکول پاشینیان نیز بکار گرفته است و این قضیه ناشی از القا محافل خارجی به حکومت ایروان است. آرشاک کاراپتیان وزیر دفاع جدید ارمنستان دستور داده است که سرباز آذربایجان هدف قرار داده شود. نقض آتش بس در مرزهای مشترک ارمنستان و آذربایجان ادامه یافته است و ارمنستاان از کمیسیون سه جانبه برای گشودن راه های ارتباطی زمینی نیز خارج شده، علیرغم فراخوانی جامعه بین المللی ازتشکیل کمیسیون تعیین مرزهای مشترک خودداری کرده و تنها 25 درصد نقشه میدان های مین را به (جمهوری)آذربایجان تحویل داده است.
ارمنستان در سیاست داخلی نیز به تبلیغات علیه (جمهوری)آذربایجان و ترکیه ادامه داده و بجای تقویت روابط دیپلماتیک به تنش سیاسی و امنیتی ادامه می دهد. (جمهوری)آذربایجان، برای تعیین مرزهای مشترک بین المللی تلاش می کند، اما ارمنستان پیش شرط هایی را مطرح کرده است. کشورهای غربی و روسیه از پیش شرط های ارمنستان حمایت می کنند. اتحادیه اروپا بجای آذربایجان که اراضیش اشغال و تخریب شده است، به ارمنستان برای بازسازی کمک 2.6 میلیارد دلار کمک اختصاص داده است. اقدام اتحادیه اروپا در حمایت از ایروان با واکنش (جمهوری) آذربایجان روبرو شده است.
سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه در دیدار خود با آرشاک کاراپتیان وزیر دفاع ارمنستان گفت؛ روسیه ارسال سلاح به ارمنستان را آغاز کرده است. سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز گفت؛ ارسال سلاح به ارمنستان اقدامی منطقی و درست است. چنین اقداماتی به تقویت مواضع جناح تجدید نظر طلب در ارمنستان منجر می شود.
الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان نیز در مصاحبه با سی ان ان ترک گفت که رویزیونیست ها با حمایت خارجی جسورتر شده اند و ارمنستان به مواضع سیاسی خود به قبل از جنگ دوم قره باغ بازگشته است.
سیاست دوگانه ارمنستان
دستان باکو درقبال سیاست دوگانه ارمنستان خالی نیست. الهام علی اف برای آغاز روند صلح نهائی و امضاء قرارداد پایدار صلح به ارمنستان پیشنهاداتی ارائه داده است. اما ارمنستان به افزایش تنش ادامه می دهد. الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تاکید کرده است که پیشنهادات صلح همیشه روی میز نخواهد بود و در نتیجه سیاست تهاجمی را در پیش گرفت. آذربایجان برای اجرای این سیاست از تجارت تاریخی و توان مختلف و لازم برخوردار است.یکی از دلایل سیاست تهاجمی ارمنستان، ایجاد موانع برسر راه روند دیپلماتیک است که نسبتا پیشرفت داشته است. اما اقدامات دیپمایتک آذربایجان، ارمنستان و حامیانش را با دوگانگی روبرو کرده است. آذربایجان بر تعیین مرزهای مشترک توسط کمیسیون مشترک ایروان و باکو تاکید می کند. اما ارمنستان برای تعیین مرزهای بین المللی پیش شرط هایی را مطرح کرده است. زیرا اگر و متحدانش مرزهای مشترک بین المللی دو کشور را بپذیرند، ناچار هستند که قره باغ کوهستانی را نیز به عنوان بخشی از سرزمین آذربایجان بپذیرند. اگر مرزهای مشترک دو کشور تعیین نشود، خطوط مرزی و مکان های استقرار نیروهای نظامی و امنیت مرزی دو کشور نیز تعیین نخواهد شد. اگر خطوط مرزی مشترک تعیین نشود، ارمنستان مداوم ناامنی احساس خواهد کرد. اگر ارمنستان به نقض خاک آذربایجان اقدام کند، آذربایجان نیز از همان حق برخوردار خواهد شد. در آنصورت 300 هزار ترک آذری که در سالهای 1988-1989 از ارمنستان رانده شدند، حق دارند که به مناطق مسکونی خود در ارمنستان باز گردند و از تعیین حق سرنوشت خود برخوردار شوند. دولت آذربایجان نیز بطور رسمی از مکان های آذری نشین در ارمنستان با ذکر نام آذری مکان های تاریخی مزبور سخن می گوید.
وضعیت دوگانه ارامنه قره باغ
ارامنه قره باغ در سی سال اشغال تحت تاثیر القائات نفرت پراکنی باند نظامی قرار گرفته علیه آذری ها قرار گرفته و تاثیر پذیرفته اند. ارامنه قره باغ دو راه در پیش دارند؛ یا باید شهروندی آذربایجان را بپذیرند و به قوانین آذربایجان احترام بگذارند و یا اینکه از قره باغ به ارمنستان نقل مکان کنند.
الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان گفته است: نیروهای نظامی روسیه به طور موقت در منطقه قره باغ مستقر شده اند و درقره باغ 25 هزار ارمنی ساکن هستند و آذربایجان به 25 هزار ارمنی حق تعیین رژیم حقوقی خودمختاری را اعطاء نخواهد کرد. ارامنه قره باغ هم از لحاظ تعداد جمعیت و هم امکانات و منابع تامین نیازهای زندگی بسیار ضعیف هستند. (جمهوری) آذربایجان در جنگ دوم قره باغ نه تنها خاک خود بلکه معادن زیر زمینی، سدها، رودخانه ها، اراضی کشاورزی و جنگلها را نیز از اشغال ارمنستان خارج کرد. همه این منابع غنی در طی سی سال اشغال بی رحمانه و خونخوارانه غارت شده است. بعد از جنگ دوم قره باغ، مناطق مسکونی ارامنه ازامکانات خدمات شبکه آب و برق محروم شده اند . برخی از رسانه های نیز اعلام کرده اند که برخی از ارامنه گفته اند که آماده پذیرش حق تابعیت آذربایجان هستند و پیرو قوانین (جمهوری) آذربایجان خواهد شد. اما برخی از کانون های قدرت تلاش می کنند که از روند همگرایی ارامنه با (جمهوری) آذربایجان ممانعت کنند. نیروهای پاسدار صلح روسیه که به طور موقت در منطقه مستقر شده اند، اصول بیانیه دهم نوامبر2020 میلادی و مسئولیت های مندرج در آنرا نقض می کنند. نیروهای نظامی پاسدار صلح روسیه برخلاف بیانیه آتش بس دهم نوامبر اجازه داده اند که ارامنه مسلح وارد منطقه قره باغ شوند. اما بنا به ماده چهارم توافقنامه دهم نوامبر باید گروه های مسلح ارمنی از منطقه قره باغ خارج شوند.
وزارت دفاع آذربایجان نیز اعلام کرده است که باید افراد و گروه های مسلح ارمنی از قره باغ خارج شوند. نیروهای پاسدار صلح روسیه بنا به ماده چهارم توافق نامه دهم نوامبر 2020 میلادی به مدت پنج سال در منطقه قره باغ کوهستانی که بخشی از اراضی آذربایجان است، مستقر خواهند شد. اگر نیروهای نظامی روسیه ماموریت برقراری آتش بس و صلح را نقض کنند، (جمهوری) آذربایجان از آنها درخواست خواهد کرد که از منطقه قره باغ خارج شوند. رفتار خلاف روسیه در منطقه قره باغ با هدف احیا اعتبار و پرستیز از دست رفته ارمنستان و افزایش قدرت چانه زنی جدید ایروان با باکو است. یکی از نشانه های آن، افزایش نقس وزارت دفاع روسیه در چند مدت اخیر در تعیین سیاست منطقه ای مسکو است.
باکو انتظار دارد که حکومت جدید ایران سیاست منطقی در پیش بگیرد
فعالیت های ایران در منطقه همانند فعالیت های نیروهای صلحبان روسیه در منطقه قره باغ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. آذربایجان بعد از پایان جنگ دوم قره باغ ، طرح همکاری منطقه ای “ترکیه، ایران، روسیه، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان” را ارائه داد.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز درباره دستیابی به جزئیات همکاری منطقه ای و گشایش کریدور زنگزور به کشورهای منطقه سفر کرد. برخی از شرکت های ایرانی نیز آمادگی خود را برای سرمایه گذاری و بازسازی مناطق آزاد شده اعلام کردند و روند مثبت و سازنده ای بین ایران و باکو آغاز شد. اما برخی از کانون های قدرت ایران هنوز نتایج جنگ دوم قره باغ را به عنوان بازی مبارزه ژئوپلیتیک تلقی و ارزیابی می کنند.شرکت های ایرانی بدون اجازه آذربایجان به مناطقی که نیروهای پاسدار صلح روسیه مستقر هستند، کمک و کالا حمل می کنند. ارتش آذربایجان که در مناطق راهبردی لاچین و شوشا مستقر هستند،با دوربین های تعقیب و مراقبت همه ورود و خروجی ها را زیر نظر دارند. نیروهای نظامی آذربایجان ، رفت و آمد نظامیان ارمنی با لباس شخصی و خودروهای کشورهای خارجی با پلاک جعلی را شناسائی می کنند.
الهام علی اف در ماه ژانویه در مصاحبه با رسانه های خارجی نیز گفته بود که کشورهای خارجی بدون مجوز حکومت باکو به منطقه قره باغ که متعلق به آذربایجان است کالا صادر و منتقل می کنند. بنا به توافقنامه نوامبر 2020 میلادی نیروهای پاسدار صلح روسیه باید مانع ورود نیروهای خارجی به قره باغ شوند.
الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان ناچار شد که در فصل تابستان بار دیگر همان سخنان را تکرار کند. اما به هشدارهای الهام علی اف گوش نکردند و وزارت خارجه آذربایجان ناچار شد که سفیر ایران را فرا خوانده و اعتراض کتبی درباره ورود بدون مجوز تریلی های ایران به منطقه قره باغ را ارائه دهد. این روند آزمایشی درباره ارزیابی صحت ادعای حکومت جدید ایران ؛”ایران از حفظ تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت می کند ” است.
دلیل اصلی ادامه تنش بعد از جنگ دوم قره باغ در منطقه؛ عدم قبول وضعیت ژئوپلیتیک جدید توسط ارمنستان و متحدانش است. نیروهای خارجی بجای حمایت از برقراری صلح و تقویت همکاری منطقه ای، تلاش می کنند که ارمنستان اشغالگر را مسلح کرده و ایروان را از وضعیت وخیم موجود نجات داده و از سیاست و گفتمان رویزیونیست ارمنستان حمایت می کنند. اما آذربایجان و ترکیه به ارمنستان و متحدان ارمنستان طرح همکاری عملی و عینی منطقه ای را ارائه داده اند. نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان بعد از تشکیل حکومت جدید بر همکاری منطقه ای تاکید کرد، اما به طور عملی فراخوانی برای تقویت همکاری منطقه ای تحت حمایت قرار نگرفته است.
در تحلیل نهایی باید گفت: ارزیابی توان نظامی، اقتصادی و ظرفیت راهبردی طرفین بعد از جنگ نشان می دهد که سیاست جدید دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی و تسلیحاتی ارمنستان و رقابت ایروان با باکو در این زمینه ها دستاوردی برای ارمنستان نخواهد داشت.