اهداف راهبردی عربستان از تنش‌آفرینی در لبنان
جرج قرداحی، فرد مورد حمایت حزب الله که اکنون عهده‌دار سمت وزیر اطلاع‌رسانی است، اخیرا در برنامه‌ای تلویزیونی نسبت به جنگ یمن موضع‌گیری و اعلام کرد که حمله عربستان سعودی به یمن، مصداق تجاوز است و یمنی‌ها نیز در حال دفاع از کشورشان هستند.
در پی این موضع‌گیری، عربستان سعودی هفته گذشته اعلام کرد که ضمن توقف واردات از لبنان، به سفیر این کشور پیام داده است که ظرف 48 ساعت آینده خاک عربستان را ترک کند؛ تصمیمی که بحرین، امارات و کویت نیز از آن تبعیت و آن را تکرار کردند.
این جدیدترین اقدام عربستان در رابطه با لبنان است که بسیاری از کارشناسان آن را، نه صرفا یک واکنش به اظهارنظر وزیر لبنانی، بلکه اقدامی برنامه‌ریزی شده در جهت تغییر توازن منطقه‌ای به‌خصوص در رقابت با جمهوری اسلامی ایران ارزیابی کرده‌اند.
این در حالی است که این اقدام می‌تواند بحران اقتصادی فزاینده در لبنان را تشدید کند، چرا که عربستان و کشورهای منطقه‌ای همپیمان با آن، بازار بزرگی برای کالای لبنانی محسوب می‌شوند؛ به‌طوری‌که حجم واردات سه کشور عربستان، کویت و امارات از این کشور در سال گذشته نزدیک به 750 میلیون دلار بوده است.
علاوه بر این، قطع ارتباط با لبنان می‌تواند مشکلات فزاینده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای را برای 350 هزار لبنانی شاغل در این کشورها بوجود آورد.
علیرغم تلاش نخست‌وزیر و رئیس جمهور لبنان برای کاهش تنش‌ها با عربستان و منصرف نمودن این کشور از قطع ارتباط با لبنان، وزیر امور خارجه عربستان اعلام کرده است که مسئله فراتر از اظهارنظر یک وزیر بوده و اتخاذ چنین تصمیمی از سوی عربستان نه به سبب واکنش به این موضوع، بلکه بر اساس وضعیتی است که لبنان در آن قرار گرفته است.
وی تأکید کرد که تعامل میان دو کشور تا زمانی که دولت لبنان، راهی برای رهایی از وضع کنونی ساختار سیاسی این کشور که حزب الله در آن نقش مسلط را دارد، پیدا نکند، سازنده یا مفید نخواهد بود. با توجه به این اظهار نظر، این پرسش ایجاد می‌گردد که چه عواملی سبب اتخاذ چنین تصمیمی از سوی عربستان شده است؟
دست برتر حزب‌الله
از آنجایی که گفته می‌شود میدان رقابت منطقه‌ای عربستان با جمهوری اسلامی ایران را کشورهایی نظیر سوریه، یمن، عراق و لبنان در بر می‌گیرد و با توجه به پشتیبانی ایران از حزب الله و تقویت مواضع سیاسی این جریان در سال‌های اخیر، عربستان سعودی به دنبال نوعی تغییر توازن در این میدان برآمده است؛ اکنون ریاض امیدوار است تغییری ایجاد کند که به‌واسطه آن، حداقل در لبنان ورق را به سود خود بازگرداند.
لبنان، میدان رقابتی است که آل سعود مایل نیست به مانند یمن، شانس اندکی برای موفقیت در آن داشته باشد. همان‌طور که ذکر شد بزرگ‌ترین مشکل عربستان در مسئله لبنان، تسلط حزب الله بر نهادهای سیاسی و همچنین دارا بودن پایگاه مردمی قابل توجه در این کشور است؛ سازمانی که سعودی‌ها، آن را همپیمان و مهره ارزشمند منطقه‌ای ایران، یعنی سنتی‌ترین و بزرگ‌ترین رقیبشان تلقی می‌کنند.
در این رابطه جوزف باهوت، کارشناس امور خاورمیانه در «اندیشکدۀ کارنگی برای صلح بین‌المللی» معتقد است که سعودی‌ها می‌دانند که در رابطه با لبنان، تنها یک چیز را نمی‌خواهند و آن نفوذ ایران در این کشور است، اما نمی‌دانند در برابر این نفوذ چه اقدامی باید انجام دهند.
عربستان علیرغم وجود اکثریت مسلمان سنی در لبنان، پس از ترور متحد قدرتمندش رفیق حریری در سال 2005 میلادی تا به حال نتوانسته نفوذ قابل توجهی از طریق یک اتحاد منسجم نیابتی در لبنان به وجود آورد؛ نفوذی که بر حسب شواهد، ایران بوسیله حزب الله لبنان بدان دست یافته است.
بدین ترتیب، در برابر نفوذ ایران در لبنان، سیاست عربستان همواره نزدیکی به دولت مرکزی و تلاش برای تضعیف مواضع حزب‌الله در نهادهای سیاسی لبنان بوده است. اکنون بنظر می‌رسد با توجه به ناکامی‌های اخیر، عربستان ادامه چنین سیاستی را مفید ندانسته و سعی کرده است که دولت لبنان را که از نظر این کشور، به شدت تحت نفوذ حزب الله قرار گرفته در موضع ضعف و یا فروپاشی قرار دهد. تصمیمی که اهداف و نتایج خاصی را دنبال می‌نماید.
از این جهت، تلاش برای فروپاشی اقتصادی دولت ائتلافی در وهله نخست می‌تواند نوعی سرمایه‌گذاری عربستان بر روی انتخابات آینده لبنان در ماه مارس سال آینده میلادی باشد. از آنجایی که کشورهای غربی نیز حمایت صریح خویش را با برگزاری انتخابات در موعد مقرر اعلام کرده‌اند، به باور ریاض، تضعیف وضعیت معیشتی و همچنین فروپاشی اقتصادی و کشمکش‌های سیاسی در لبنان می‌تواند موجب تضعیف موضع حزب الله و متحدان آن که حائز اکثریت هستند، در میان رأی دهندگان شود.
از طرف دیگر اقدام عربستان برای انزوای لبنان تحت تسلط نسبی حزب الله، می‌تواند سعودی‌ها و رژیم صهیونیستی را بر سر اهداف مشترک به نوعی توافق برساند؛ دو طرف بر سر موضوع قطع نفوذ ایران در لبنان و همچنین تضعیف موقعیت حزب الله اتفاق نظر دارند. اتفاقی که به نظر می‌رسد برای عربستان جذاب، اما پر چالش باشد.
نزدیکی به رژیم صهیونیستی برای عربستان بخصوص در ترتیبات امنیتی منطقه‌ای، هزینه‌های زیادی را به همراه خواهد داشت. هزینه‌هایی که عربستان به‌واسطه برنامه‌های اقتصادی‌اش در چشم انداز 2030، تمایلی به پرداخت آنان نخواهد داشت. علاوه بر این، برای افکار عمومی جامعه مسلمانان نیز این امر قابل پذیرش نیست.
به نظر می‌رسد که این کشور، با تجربه ناموفق محاصره قطر و همچنین فشار بر سعد حریری برای استعفا، پس از ناکامی وی در مقابله با حزب الله در سال 2017 میلادی، این بار در رابطه با لبنان نیز نتواند دستاورد قابل توجهی را در جهت تغییر موازنه منطقه‌ای در رقابت با ایران به نمایش بگذارد. هرچند نباید از این تلاش‌های عربستان برای زورآزمایی در لبنان به سادگی عبور کرد.
منبع:https://www.scfr.ir
- برچسب ها: امارات, اندیشکده, اندیشکده جریان, ایران, بحرین, جریان, جنگ یمن, حزب الله لبنان, دولت ائتلافی لبنان, سعد حریری, عربستان, کویت, لبنان
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
