در هفتههای اخیر، امریکاییها از سیاست جدید خود برای خروج نیروهای ویژه خود از خاک سوریه سخن میگویند، اما این اقدام باعث پدید آمدن خلأ قدرت در شمال سوریه خواهد شد.
با فرو نشستن غبار از چهره سیاستهای غولهای جهانی، دولتهای روسیه و ترکیه به توافقی برای تعیین تکلیف شمال سوریه دست یافتند. آنها کردهای شورشی را ۱۹ مایل به داخل خاک سوریه عقب خواهند راند و یک منطقه امن ۱۸ مایلی ایجاد خواهد شد. بشار اسد، تنها شاهد اتفاقات کنونی بوده و تلاش میکند تا سیطره سیاسی و اقتصادی خود بر جنوب کشورش را حفظ کند.
در دستاوردی مهم و با همکاری رهبران بغداد، گذرگاه مرزی البوکمال- القایم پس از سالها مجدداً گشایش یافته است. این بزرگراه ۱۸۵ مایلی میتواند اقتصاد این دو کشور را وارد مرحله جدیدی کرده و پس از جنگی پرفرازونشیب، نتایج ارزشمندی به دنبال داشته باشد.
نخست وزیر عراق از تلاش کشورش برای توسعه همکاریها با سوریها سخن گفته است. این اقدام میتواند در بهبود اقتصاد استان الانبار پس از سالها زدوخورد و بیثباتی نیز دستاوردهای بزرگی به دنبال داشته باشد.
مقابله با تحریم
اما این گذرگاه مرزی دستاوردهای بزرگ منطقهای قابل توجهی خواهد داشت. تقویت جایگاه بشار اسد در حوزههای اقتصادی و سیاسی یک پیامد کلیدی خواهد بود. فراموش نکنید که دولت اسد با تحریمهای بینالمللی روبهرو است و شرکای تجاری اندکی دارد. از سوی دیگر، ایران که رابطه نزدیکی با نیروهای شیعی دارد، میتواند دامنه نفوذ خود در منطقه را افزایش دهد.
مقامات دولتی و نظامی عراق و سوریه در روز ۳۰ سپتامبر با بریدن روبان قرمز این بزرگراه و گذرگاه مرزی را افتتاح کردند. تصاویر بزرگ بشار اسد و عادل عبدالمهدی و پرچمهای دو کشور نیز در پیرامون محل مراسم به چشم میخورد. با تصویب قانون تجارت آزاد میان دو کشور، راه برای افزایش میزان دادوستد میان عراق و سوریه هموار شده است.
این گذرگاه مرزی در سال ۲۰۱۲ میلادی و اندکی پس از ناآرامیهای داخلی سوریه مسدود شده بود. با ظهور داعش و سلطه بر دیرالزور و الانبار نیز امکان صدور کالا از این منطقه تا اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی وجود نداشت. اما حشدالشعبی توانست آنها را از شرق فرات به عقب براند.
نفس راحت
اقتصاد کنونی سوریه با تورم، بدهی و صادرات اندک گره خورده و افتتاح این گذرگاه میتواند فرصتهای تجاری چشمگیری به ارمغان آورد.
پیش از جنگ داخلی سوریه، حجم تجارت سالانه عراق و سوریه ۳ میلیارد دلار بود و سوریها با ساخت کارخانههای مختلف، در حوزه نفت نیز فعالیت داشتند. پس از بسته شدن گذرگاه البوکمال- القایم، اقتصاد سوریه با چالش روبهرو شد و ظرفیتهای تجاری این کشور در مسیر نابودی گام نهاد.
با نابود شدن کارخانهها و منابع اقتصادی سوریه در آتش جنگ داخلی، صادرات سوریه متوقف شد و تنها بخشهای کشاورزی و تولید فسفات با ظرفیت اندک به کار خود ادامه دادند.
در سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ میلادی، درآمدهای نفتی ۲۰ درصد کل درآمدهای دولت را تشکیل میداد، اما با کاهش شدید میزان برداشت نفت و توقف تولید برق، شاهد ایجاد بحران انرژی در سوریه هستیم.
هشت سال پس از آغاز جنگ سوریه، شرکای تجاری این کشور ظرفیتهای تولیدی خود را فعال کرده یا شرکای جدیدی یافتهاند.
دولتهای ایران و روسیه، خط اعتباری ویژهای برای فروش نفت و ایجاد زیرساختها ایجاد کردهاند، اما در سایر بخشهای اقتصاد شاهد ناآرامیهای داخلی، تحریمهای بینالمللی و محدودیتهای تجاری هستیم.
اقتصاد سوریه در گرداب بدهی، فقدان پسانداز، هزینههای هنگفت، واردات پرهزینه و تورم گرفتار شده است. بازارهای سیاه و غیرقانونی دخانیات، سلاح، نفت و قاچاق انسان در سایه فقدان دولت کارآمد، چشمانداز آینده این کشور را در هالهای از ابهام قرار داده است. وجود گروههای مسلح و خودمختار در استانهای مختلف نیز سوریه را به سوی از همگسیختگی سوق داده است.
با آغاز مجدد فعالیت گذرگاه البوکمال- القایم، شاهد ایجاد فرصتهای جدید تجاری هستیم. همچنین راه برای تجارت نفت و فرآوردههای نفتی هموار شده است. جیشالشعبی عراق، کنترل غیررسمی این گذرگاه را بر عهده دارد. اقتصاد سوریه با ۷ میلیارد دلار کسری موازنه تجاری روبهرو است و باید در جهت توسعه تولید و صادرات محصولات کشاورزی، شیلات و معدنی گام برداشته شود. این اقدامات میتواند صندلی لرزان بشار اسد در قدرت را همچنان حفظ کند.
آغاز همکاریهای ریلی
رهبران دمشق برای گذار از دوره تحریمهای بینالمللی باید همکاریهای منطقهای به ویژه با همسایگان را در دستور کار قرار دهند. سه کشور ایران، عراق و سوریه همکاریهای ریلی را در دستور کار قرار دادهاند و با ایجاد یک کریدور ریلی، شاهد سهولت دادوستد کالا و افزایش گردشگر میان آنها خواهیم بود.
دولت عراق از بازگشت سوریه به جمع دولتهای عربی و احیای روابط دیپلماتیک دمشق با کشورهای خاورمیانه استقبال کرده است.
ایجاد یک بزرگراه زمینی از ایران تا مدیترانه از اهداف کلیدی رهبران تهران در چند دهه اخیر بوده است. در سوریه دوگذرگاه مرزی دیگر نیز شامل الیاروبیه و التنف وجود دارند که در کنترل شورشیان کرد و نظامیان امریکایی قرار دارند.
در سخنان رهبران امریکا به سناریوی تقسیم سوریه به دو بخش جنوبی و شمالی اشاره شده است. هرچند با حمله نظامی ارتش ترکیه و عقبنشینی نیروهای امریکایی، راه برای کنترل این دو گذرگاه توسط دمشق در حال هموار شدن است. بوی رونق در بازار شام به مشام میرسد.
منبع:https://www.mizenaft.com
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.