این منطقه عمدتاً کوهستانی است و رشتهکوه قراقروم شامل قله کی۲ دومین نقطه مرتفع کره زمین و چندین قله مرتفع دیگر در آن قرار دارند.
کشمیر یکی از حوزههای اصلی نفوذ زبان فارسی نیز بهشمار میرود، به طوری که اقبال لاهوری کشمیر را «ایران صغیر» نامید که پس از آن به این نام نیز معروف شد و همچنان این اصطلاح مورد استفاده مردم این منطقه است. کشمیر از شمال و شرق به چین، از جنوب به هند، از غرب به پاکستان و از شمال غربی به افغانستان محدود است. ایالت هندی جامو و کشمیر حدود ۱۰۱۴۳۷ کیلومتر مربع وسعت دارد و در سرشماری سال ۲۰۱۱ بیش از ۱۲ میلیون نفر جمعیت داشتهاست.
«ایران صغیر» را فراموش نکنید!
پایتخت تابستانی کشمیر «سرینگر» مرکز تاریخی منطقه و پایتخت زمستانی آن «جامو» است. قسمت وسیعی از این سرزمین شامل دره کشمیر، جامو و لاداک یا لاداخ، تحت حاکمیت دولت هند است و چین نیز مناطق عمدتاً خالی از سکنه که ۴۲۶۸۵ کیلومتر مربع است، را در اختیار دارد. منطقه تحت کنترل پاکستان از کشمیر آزاد به مرکزیت «مظفرآباد» با مساحت ۵۶۱۹ کیلومتر مربع و ایالت گلگت بلتستان با مساحت ۷۲۴۹۶ کیلومتر مربع تشکیل میشود.
این منطقه تا پیش از استقلال هندوستان در سال ۱۹۴۷ یک دولت سلطنتی تحتالحمایه بریتانیا داشت. در جریان جدایی پاکستان از هند هر دو کشور مدعی حکومت بر این منطقه بودند که به وقوع چندین جنگ بین این دو کشور انجامید. بر اساس آخرین آمار تخمینی، از ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر ساکن در دره کشمیر، ۹۵ درصد مسلمان و تنها ۴ درصد هندو هستند. از ۴ میلیون جمعیت جامو نیز ۳۰ درصد مسلمان، ۶۶ درصد هندو و ۴ درصد شامل مذاهب دیگر میشوند. در لاداک یا لاداخ نیز از ۲۸۰ هزار نفر ۴۶ درصد مسلمان، ۵۰ درصد بودیسم و ۳ درصد شامل مذاهب دیگر میشوند. در کشمیر آزاد نیز حدود ۳۰۰ هزار نفر زندگی میکنند که بر اساس آمارها همگی مسلمان هستند. در مناطق شمالی کشمیر پاکستان نیز ۱ میلیون نفر ساکن هستند که ۹۹ درصد آنها مسلمان میباشند.
درگیری های اخیر کشمیر
از روز جمعه ۲۵ تیر ۱۳۹۵تاکنون درگیریها در کشمیر تحت کنترل هند ادامه داشته و در جریان این درگیریها دست کم بیش از ۳ هزار زخمی و ۴۱ نفر کشته شدهاند. رسانههای هندی از تداوم درگیریها در کشمیر هند با وجود اعمال تدابیر شدید امنیتی خبر دادهاند. به دنبال کشته شدن «برهان وانی» یکی از افرادی که رسانهها و دولت هند او را «ستیزهجو» نامیدهاند، درگیریها در این منطقه شدت یافت. به گزارش «ان دی تی وی» هند، از روز جمعه و به دنبال از سرگیری درگیریها و اعتراضات خشونت آمیز در کشمیر، ۴۱ نفر کشته و بیش از دو هزار نفر زخمی شدند. گفته میشود در یکی از اعتراضات و به دنبال حمله معترضان به ایستگاه پلیس «کوپوارا» در شمال کشمیر، نیروهای امنیتی به روی معترضان تیراندازی کرده و چند تن دیگر را کشتند. در دیگر نقاط کشمیر هم تظاهرات و اعتراضات برپا شده که با دخالت پلیس و استفاده آنها از باتوم و دیگر تجهیزات، سرکوب شد. روزنامه نگاران و مدیران مسئول رسانهها در شهر «سریناگار» کشمیر هم در اعتراض به تاکید مقامات بر عدم انتشار روزنامه، دست به تظاهرات زدند. همچنین پلیس کشمیر به روزنامه نگاران حمله و تعدادی از آنها را دستگیر کرده است.
طی دو هفته اخیر و در پی کشتهشدن یکی از فرماندهان جداییطلب در نزاع با نظامیان هندی، درگیریهای گستردهای در کشمیر آغاز شد. این درگیریها تاکنون دهها کشته برجای گذاشته و منجر به ایجاد حکومت نظامی در این منطقه شده است. رهبران ارشد جدایی طلب از جمله سید علی گیلانی، «میرواعظ کشمیر،» «محمد یاسین مالک،» «شبیر احمد شاه» و دیگران به علت مشارکت در اعتراضها، در حصر خانگی به سر میبرند و یا بازداشت شدهاند. در ایالت جامو و کشمیر هند یا آن طور که در برخی محافل «کشمیر تحت کنترل هند» نامیده میشود، مردم به دفعات متعدد به خیابان سرازیر شده و ضمن اعتراض به ادامه کنترل دهلینو بر این منطقه، خواهان استقلال از آن شدند. البته آتش اعتراضات اخیر در پی کشته شدن چند تن از سرانِ جوانِ گروههای مبارز و مسلح این منطقه توسط نیروهای امنیتی هند شعلهور شد. در پی سرازیر شدن مردم به خیابان و سردادن شعار اعتراض، نیروهای امنیتی هند با وضع مقررات منع آمد و شد به مقابله با معترضان پرداختند که در پی آن تاکنون بیش از ۴۰ تن کشته و حدود ۳ هزار نفر دیگر مجروح و مصدوم شدهاند. مقررات حکومت نظامی هنوز هم به قوت خود در کشمیر باقی مانده است و اوضاع برای دهمین روز هم به حالت عادی برنگشته است.
در این میان «سید علی گیلانی،» برجستهترین رهبر جداییطلب منطقه جامو و کشمیر، برای نخستین بار در نامهای به ایران و چین، حمایت و میانجیگری فوری آنها را برای حل بحران رو به وخامت کشمیر خواستار شد. گیلانی در نامهای به سران اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد و سازمانهای منطقهای مانند اتحادیه اروپا، انجمن ملل آسیای جنوب شرقی، سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه همکاریهای منطقهای جنوب آسیا، از این نهادها برای متقاعد کردن هند به انجام اعتمادسازی، پذیرش ماهیت بحران جامو و کشمیر، لغو «قانون اختیارات ویژه نیروهای مسلح هند» و آغاز فرایند خروج نظامیان این کشور درخواست کمک کرد. سید علی گیلانی یکی از رهبران کشمیر بر این باور است که کشورهای دریافتکننده نامه، در قبال توقف وحشت ایجاد شده بوسیله هند در کشمیر و جامو مسئولیت دارند و باید آزادی زندانیان سیاسی و ایجاد فضا برای انجام فعالیتهای سیاسی در دستور کار هند قرار گیرد.
ریشه های منازعات در کشمیر
واقعیت اینست که اختلافات مرزی، سیاسی و مذهبی هند و پاکستان از بدو تاسیس، که اختلاف بر سر کشمیر مهم ترنی مصداق این موضوع است، تداوم داشته است. وجود گروههای افراطی و تروریستی در پاکستان و تاثیرگذاری آنان بر اوضاع امنیت جنوب آسیا، به نوعی موجب شده است تا در هر گونه حادثه تروریستی در هند، انگشت اتهام به سوی اسلامآباد نشانه رود و بر همین اساس هند نیز برای تحت فشار قرار دادن پاکستان، این کشور را متهم به حمایت از طالبان و گروههای خشونتطلب در هند و منطقه جامو و کشمیر کند. بنابراین طی ۷۰ سال تنشها بین دو کشور تداوم داشته و در بخشهای شمالی کشمیر نیز هند با چین دارای اختلافات مرزی است. شاید یکی از دلایل حل نشدن مساله کشمیر، تفسیر اوضاع به نفع خود و نادیده گرفتن حقوق مردم کشمیر باشد، چرا که بازیگرانی که در مسئله کشمیر تاثیرگذار هستند، هر کدام از نگاه خود به این مسئله پرداختهاند و این امر سبب شده است تا عملا بازیگران بین المللی در این مسئله ورود نکنند.
هند مسئله کشمیر را یک مسئله داخلی خود میداند و پاکستان هم از این مسئله به عنوان ابزار و اهرمی برای فشار بر هند استفاده میکند. این مسئله به نوعی باعث شده تا در طول این سالها، اطلاعات و اخبار درستی از کشمیر منتشر نشود و بحرانهای منطقهای هم موجب شده است تا مساله کشمیر کمتر رسانهای شود. به عنوان مثال حوادث کشمیر قبل از کودتای نافرجام ترکیه آغاز شد، اما این امر حتی در رسانههای داخل ایران نیز کمتر پرداخته شد. در این میان کشورهای غربی نیز برای تداوم اختلافات بین هند و پاکستان و هند و چین، به مساله کشمیر بیتوجه بوده و به نوعی خواهان برطرف نشدن این مساله در جنوب آسیا هستند.
در حالی که برخی دلیل نپرداختن به مساله کشمیر را اولویت نداشتن آن برای ایران تلقی میکنند، باید گفت که کشمیر به عنوان عمق استراتژیک انقلاب اسلامی در مرکز آسیا محسوب میشود. موقعیت ژئوپلتیک کشمیر در قلب چند کشور مهم آسیا (هند، چین و پاکستان) و نفوذ عمیق فرهنگ ایرانی و انقلاب اسلامی در بین ساکنان این منطقه، موجب شده است تا این منطقه از جایگاه استراتژیکی برای ایران محسوب شود. مردم منطقه کشمیر شعار اقبال لاهوری که این منطقه را «ایران صغیر» نامید همچنان پاس می دارند و این اصطلاح را زنده نگه داشته اند. سال گذشته حکیم سجاد حسین روحانی برجسته و فعال سیاسی اهل کشمیر هندوستان، در مراسمی در یکی از مساجد شهر مشهد اظهار کرد: اشتراک های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و کشمیر آنقدر زیاد است که از کشمیر به عنوان ایران صغیر یاد می کنند.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای مسلمان دنیا، عنوان کرد: یکی از روحانیون هندی ساکن کشمیر، در اوایل جنگ تحمیلی ایران، با مراجعه به درب هر یک از منازل اهالی یکی از مناطق محروم هند، مبلغ ۳۰۰ هزار روپیه معادل ۱۰ هزار دلار جمعآوری کرد و این مبلغ را به سفیر ایران تحویل داد و از وی خواست این پول را به رزمندگان جبهه اسلامی علیه صدام برساند.
حکیم سجاد حسین اضافه کرد: مبلغ این پول اهمیتی ندارد بلکه آنچه مهم است اعلام همبستگی مؤمنان و شیعیان هند با رزمندگان ایران بود زیرا معتقد بودیم اگر ایران شکست بخورد، دوام شیعه بر هم خواهد خورد و به لطف خدا شاهد شکست صدام بودیم و میبینیم حرکت انقلاب اسلامی ایران همواره ترویج مییابد.
بنابراین غفلت از کشمیر که مردمانش خود را جزئی از حوزه فرهنگی ایران می دانند، خطایی نابخشودنی است، به ویژه این که سیاست اصولی جمهوری اسلامی در دفاع از مسلمانان مظلوم که حقوق اولیه آن ها پایمال شده است، ایجاب می کند که دست کم وزارت امور خارجه در قبال کشتار مسلمانان این منطقه موضع گیری قاطعی داشته باشد.
دیگر این که موضوع کشمیر از بدو استقلال هند و پاکستان از استعمار انگلیس، یک مساله اساسی، درازمدت و موثر در جایگاه منطقه ای در شبه قاره به شمار میآید و تحولات آن بر روابط کشورهای پیرامونی تاثیر ویژه دارد.
چه باید کرد؟
دولت هند در سکوت مغرضانه جوامع جهانی و سازمانهای بین المللی، اقدام به سرکوب وحشیانه مسلمانان کشمیر میکند، در حالی که کشمیر عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود؛ هر چند که مردم کشمیر هیچ چشم داشتی نسبت به جمهوری اسلامی ایران ندارند و در همه برهه ها در دفاع از آرمانهای اصیل انقلاب اسلامی ایران که آرمانهای انسانی و بین المللی است، پیشقدم بودهاند و همواره آن را نشان دادهاند. با این نگرش کشمیر بخشی از جهان اسلام و نهالی از شجره طیبه انقلاب و ثمره نگاه عدالتمحور امام خمینی (ره) است و چنانچه دولت ایران نسبت به آنچه در کشمیر میگذرد، بی تفاوتی پیشه کند، به هیچ وجه قابل توجیه نیست. این سوال اساسی است که چرا دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران که در خصوص اتفاقات هرچند کوچک کشورهای غربی به سرعت اعلام موضع میکند، در خصوص کشتار مسلمانان مظلوم کشمیر سکوت معناداری پیشه کرده و حتی صدا و سیما هم عملا پوشش کاملی از این کشتار نداشته و نهادهای انقلابی نیز واکنشی در خور شان واقعه از خود نشان ندادهاند. در این وضعیت باید در فضای رسانهای و شبکههای اجتماعی و به هر طریق ممکن، اقدامات وحشیانه دولت هند را محکوم کنیم و اجازه ندهیم بیش از این، تعرض به مسلمانان صورت بگیرد.
حداقل کار این است که دیپلماسی عمومی با بسیج رسانهها، شبکههای اجتماعی، انعکاس خبری، تشکیل کمپینهای جهانی و حداقل داخلی، نقش فعالانهای را در مقابله با ظلم و ستم دولت هند نسبت به مسلمانان کشمیر داشته باشند.
منبع:http://alwaght.com/
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.