مذاکرات جدید روسیه و آمریکا درباره سوریه
پس از دیدار غیر رسمی ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده در حاشیه اجلاس سران «سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا – پاسفیک»، موسوم به اَپِک بیانیه مشترکی میان مسکو و واشنگتن در مورد آینده سوریه منتشر شد که به نوبه خود با توجه به تنش‌های اخر در روابط دو کشور بسیار حائز اهمیت تلقی میشود. علاوه بر این، پوتین پس از دیدار با بشار اسد رئیس جمهوری سوریه در مسکو و پیش از اجلاس سه جانبه سوچی با روسای جمهور ایران و ترکیه، در تماسی تلفنی با ترامپ بار دیگر درباره راه حل سیاسی برای بحران سوریه رایزنی نمود.
در واقع برقراری ارتباط دوباره روسیه و آمریکا با محوریت سوریه، بار دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره امکان، چارچوب و چگونگی همکاری احتمالی مسکو و واشنگتن در موضوع سوریه را تقویت کرده است. این در حالی است که سوریه پس از داعش، نقش و دستاورد بازیگران مختلف از آینده سوریه یکی از حوزه های رقابتهای جدید منطقه ای و جهانی است.
چارچوب مذاکرات اخیر
با وجود تیرگی روابط واشنگتن و مسکو، 11 نوامبر 2017 روسای جمهور آمریکا و روسیه پس از مصافحه در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی آسیا و اقیانوسیه در ویتنام، بیانیه مشترکی درباره
برقراری ارتباط دوباره روسیه و آمریکا با محوریت سوریه، بار دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره امکان، چارچوب و چگونگی همکاری احتمالی مسکو و واشنگتن در موضوع سوریه را تقویت کرده است
توافق بر سر کاهش تنش در سوریه منتشر کردند. آنها در این بیانیه تاکید کردند درباره اینکه بحران سوریه «راه حل نظامی ندارد» و باید به «راه حل سیاسی» زیر نظر سازمان ملل رجوع کرد، تفاهم دارند. در این سند همچنین از همه «طرف‌های سوری» خواسته شده است تا فعالانه در روند مذاکرات سیاسی در ژنو شرکت کنند.
بیشتر اخبار منتشره درباره چارچوب تعیین شده برای مذاکرات مسکو-واشنگتن در این بیانیه، گمانه زنی و خبرهایی به نقل از مقامات آگاه بدون نام و نشان است. اما به طور کلی حداقل حاوی دو محور است:
1) در این بیانیه هیچ اشاره ای به سرنوشت بشار اسد نشده بود، اما گمانه زنی میشود که اعلام آمادگی اسد برای اصلاحات سیاسی، زمینه را برای تفاهم آمریکا و روسیه درباره آینده سیاسی سوریه فراهم کرده است. چنانچه روسیه بعد از توافق با آمریکا در یک بیانیه اعلام کرد، «بشار اسد، متعهد میشود که مطابق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، اصلاحات قانون اساسی را آغاز و شرایط برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه تحت نظارت سازمان ملل متحد را فراهم کند تا همه مردم سوریه در آن شرکت کنند». اگر چه این بیانیه قبل از سفر بشار اسد به مسکو منتشر شد، اما دیدار اخیر روسای جمهور روسیه و سوریه بر آن صحه گذاشت.
2) از سویی نیز گفته میشود دولت روسیه متعهد شده است برای دور کردن نیروهای مورد حمایت ایران تا فاصله‌ای مشخص با دولت سوریه رایزنی کند. پیش از این نیز در گزارش‌هایی که بعد از سفر نتانیاهو به روسیه و پس از آن سفر وزیر دفاع روسیه به تل‌آویو، از سوی رسانه‌های اسرائیلی منتشر شده بود، این ادعا آمده بود که روسیه تعهد داده است که نیروهای تحت حمایت ایران بیش از 60 کیلومتر از مرزهای سرزمین‌های اشغالی فلسطین فاصله داشته باشند.
اهمیت مذاکرات مسکو-واشنگتن
پس از حضور نظامی روسیه در سوریه، چند دور مذاکره مستقیم بین مسکو و اشنگتن درباره سوریه انجام شده و اگر چه تعدادی با بن بست مواجه شده، اما ماحاصل این مذاکرات تشکیل گروه بین المللی حمایت از سوریه، بیانیه وین 30 اکتبر 2015، قطعنامه 2254، چندین دور آتش بس و مذاکرات سوری-سوری بود. هر چند مجموع این گامها در ظاهر نتیجه ملموس برای کشور سوریه نداشته، اما به ویژه قطعنامه شماره 2254 شورای امنیت سازمان
حضور نظامی روسیه در سوریه نیز به گفته رهبران این کشور با هدف بازگشت به میز مذاکره بود
ملل که در واقع نقشه راه برای حل و فصل بحران 6 ساله سوریه است، از اهمیت زیادی برخوردار میباشد. در نتیجه دور جدید مذاکرات روسیه و آمریکا نیز میتواند به رقم خوردن یک گام دیگر برای حل و فصل بحران سوریه بیانجامد.
چالش های فرا روی دور جدید مذاکرات
مذاکرات روسیه-آمریکا درباره سوریه هر بار که بدون پیش شرط برگزار شده و یا متمرکز بر ابعاد سیاسی بوده، دستاورد بیشتری داشته است. چنانچه ذکر شد تمرکز بر بعد سیاسی مساله منجر به تصویب قطعنامه 2254 شد. اما توافقات میدانی روسیه و آمریکا در بهترین حالت که باید منجر به آتش بس در جنوب غربی سوریه میشد، به دلیل تعدد بازیگران و عدم تعهد آنها به توافق دوجانبه مسکو-واشنگتن نتیجه ای در بر نداشت. به عبارت دیگر، اگر چنانچه گفته می شود یکی از بخش های این توافق عقب نشینی همه نیروهای «غیرسوری» از جمله نیروهای تحت حمایت ایران، به مناطق مرزی سوریه و نهایتا خاک سوریه باشد، توافق غیر عملی بوده و احتمال توقف دوباره مذاکرات تا مدت نامعلوم افزایش خواهد یافت.
سخن آخر
دور جدید تلاشهای روسیه برای بازگشت به میز مذاکره تازگی ندارد. در اصل حضور نظامی روسیه در سوریه نیز به گفته رهبران این کشور با هدف بازگشت به میز مذاکره بود. اما در مجموع به نظر میرسد تمایل آمریکا به مذاکره با روسیه بار دیگر زمانی افزایش یافته که قدرت مانور روسیه بیشتر شده است و بر این اساس نیز پیش شرط های واشنگتن برای مذاکره مسکو نیز در جهت محدود ساختن تحرکات میدانی متحدان روسیه بر روی زمین است. احتمالا روسیه به این امر واقف است اما اینکه چقدر و چگونه بخواهد از ارائه تعهد یکجانبه میدانی به آمریکا خودداری کرده و مذاکرات را متمرکز بر ابعاد سیاسی بحران کند، تابع تدابیر رهبری مسکو است.
منبع:http://www.iras.ir
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
