کویت یکی از موسسان شورای همکاری خلیج (GCC) است. کشور کوچک با جمعیتی 4.4 میلیون نفری و مساحت 17.8 کیلومتر مربع میباشد که در منطقهای ژئوپلیتیک در خاورمیانه واقع شده است. یکی از کشورهای عرب نشین با سطح رفاه اقتصادی نسبتاً بالا در منطقه میباشد. در گذشته در ادبیات محاورهای کشورمان مرسوم بوده چنانچه خیلی وضعیت مناسب و خوب بوده به تعبیری گفته میشد “مگه اینجا کویتِ”. لذا تصویری که از این کشور در اذهان عموم مردم ایران قرار دارد کشور با رفاه اقتصادی و درآمد سرانه بالاست. حال برای درک بهتر این مفاهیم ساده و محاورهای بهتر است بررسی در خصوص وضعیت اقتصادی این کشور و آیندهپیش روی آن با استفاده از تحلیلهای اقتصادی مستند داشته باشیم که در ادامه به چالشها و تحلیلی SWOT کویت و پیش بینی وضعیت اقتصادی کویت پرداخته خواهد شد.
حال چنانچه بخواهیم بررسی و تحلیلی مناسب و قابل سنجش از این کشور ارایه نماییم لازم است بررسی نسبت به کشورهای همسایه و کشورهای هم تراز صورت گیرد.
در این تحلیل از شاخصهای کمی و مورد مقایسه استفاده شده است که اولین تحلیل و بررسی در خصوص بررسی وضعیت SWOT اقتصادی این کشور است. همانطور که میدانیم تحلیل SWOT شامل: فرصت، تهدید، قوت و ضعیف میباشد. لذا به طور خلاصه و منسجم با واکاوی و بررسی مستندات پیشین، وضعیت SWOT کشور کویت به صورت مختصر در جدول 1 ارایه شده است. و تحلیل SWOT دیدی کامل از وضعیت کلان و چالشهای این کشور را به تصویر میکشد و نشان میدهد که نقاط قوت و ضعف و نقاط فرصت و تهدیدهای هر کشوری در چه وضعیتی است.
جدول 1- وضعیت SWOT اقتصادی کشور کویت
نقاط قوت:
·ذخایر نفتی عظیم(6٪ از کل جهان) ·دارای رتبه خوب اعتباری ·زیرساخت تجاری توسعه یافته ·انباشت مازاد قابل توجه خارجی که توسط صندوق مستقل سرمایه گذاری کویت (KIA) اداره میشود و 580 میلیارد دلار آن معادل 490 درصد تولید ناخالص داخلی ·روابط خوب با کشورهای منطقه و همسایه ·جمعیت جوان فعال | نقاط ضعف:
·موانع سیاسی برای اصلاحات ساختاری ·شرایط تجاری و زمینه رقابتی میتواند بهبود یابد ·موقعیت این کشور در منطقه تنشزای دارای موقعیت ژئوپولیتیک، به ویژه در ارتباط تقریبی آن به ایران و عراق ·تمرکز قدرت در خانواده سلطنتی ·وابستگی زیاد این کشور به تجارت بینالمللی ·تعارضات سیاسی و مذهبی |
فرصتها:
·سرمایهگذاری مستقیم خارجی ·تشکیل صندوق مستقل ثروت که میتواند باعث کاهش کسری بودجه و سرمایهگذاری در زیرساختها شود. ·وضعیت مناسب برای گردشگری ·ارز قوی- اتحادیه پولی با کشورهای GCC | تهدیدها:
·وابستگی اقتصاد کشور به قیمت نفت ·تضاد منافع کشورهای منطقه و همسایه ·متوسط نرخ تورم بالا
|
همانگونه که در جدول 1 مشاهده میکنید نقاط قوت و فرصتهای این کشور مناسب و امکان رو به رشد برای این کشور فراهم است، با این حال ضعف و تهدیدهایی نیز این کشور را میتواند با چالش روبهرو نماید. چنانچه این کشور بخواهد که وضعیت ثبات خود را حفظ کند مستلزم کاهش وابستگی به اقتصاد نفتی و اجتناب از درگیری داخلی، منطقهای و بینالمللی است که چنانچه هر کدام از این موانع دچار مشکل گردد، اقتصاد کشور کویت را کاملاً تحت تأثیر قرار خواهد داد. علیایحال این کشور در سالهای اخیر همچنان در حال جذب سرمایهگذار خارجی و سرمایهگذاری بر روی زیرساختها و تقویت ارز و انباشت ذخایر برای نسلهای آتی میباشد که تاکنون تا حدوی موفق عمل نموده که این رویه ادامه یابد وضعیت مناسب میتواند در انتظار این کشور باشد.
بررسی شاخصهای اقتصادی کویت با کشورهای موسس شورای همکاری خلیج:
همانطور که پیشتر ذکر شد، موسسان شورای همکاری خلیج شامل عربستان سعودی، کویت، بحرین، قطر و امارات متحد عربی میباشد. در ادامه به مقایسه شاخصهای رقابتپذیری، آزادی اقتصادی و غیره پرداخته میشود.
رتبه کلی کویت در شاخص رقابتپذیری جهانی در سال 2018 برابر 54 و برای زیر معیارهای ثبات اقتصاد کلان، 100 و سیستم مالی 65 و قابلیت نوآوری 31 و انعطافپذیر کسب و کار 54 در جهان میباشد. در نمودار زیر اطلاعات بیشتری از وضعیت اقتصادی این کشور مشاهده میشود.
شکل 1- نمای کلی وضعیت کویت (منبع: گزارش رقابتپذیری)
همانگونه که در شکل فوق نمایش داده شده است، تولید ناخالص داخلی کشور کویت در مقایسه با دنیا برابر (0.23) میباشد که در مقایسه با کشورهای منطقه در سطح نسبتاً خوبی است. نقطه قابل توجه در گزارش رقابتپذیری سال 2018 ثبات اقتصاد کلان این کشور که 100 درصد میباشد. این وضعیت یکی از نشانگرهای مناسب برای جذب سرمایهگذاران خارجی جهت سرمایهگذاری در این کشور میباشد. لذا با این وصف میتوان انتظار بهتری از وضعیت این کشور در سالهای آتی چنانچه روند فعلی ثابت و رو به بهبود باشد.
جدول 2- مقایسه رتبه شاخص رقابتپذیری کویت و کشورهای منطقه
سال | تعداد کل کشورها | کویت | بحرین | قطر | امارات متحده عربی | عربستان سعودی |
2012-2013 | 144 | 37 | 35 | 11 | 24 | 18 |
2013-2014 | 148 | 36 | 43 | 13 | 19 | 20 |
2014-2015 | 144 | 40 | 44 | 16 | 12 | 24 |
2015-2016 | 140 | 34 | 39 | 14 | 17 | 25 |
2016-2017 | 138 | 38 | 48 | 18 | 16 | 29 |
2018 | 140 | 54 | 50 | 30 | 27 | 39 |
در جدول 2 مشاهده میشود که کشور کویت از نظر شاخص رقابتپذیری نسبت به کشور بحرین در سالهای قبل از 2018 بهتر ولی در سال 2018 رتبه بحرین نسبت به کویت بهتر شده است. این در حالی است که وضعیت رقابتپذیری کویت نسبت به کشورهای قطر، امارات متحده عربی و عربستان سعودی پاییتتر و ضعیفتر است.
برای بررسی وضعیت این شاخص نیاز است که وضعیت شاخص آزادی اقتصادی و سایر شاخصها را در مقایسه با کشورهای منطقه مورد بررسی قرارداد که در جدول 3 مقایسه شاخصها را مشاهده خواهید کرد.
جدول 3- مقایسه وضعیت اقتصادی کویت با برخی از کشورهای منطقه (سال 2018)
کشور | نسبت تولید ناخالص داخلی کشور در مقایسه با جهان | جمعیت
(میلیون نفر) | تولید ناخالص داخلی
(میلیارد دلار) | رتبه شاخص رقابتپذیری | رتبه آزادی اقتصادی
(سال 2019) |
کویت | 0.25 | 4.4 | 291.5 | 54 | 57.4 |
قطر | 0.28 | 2.4 | 188.295 | 30 | 71.2 |
عربستان سعودی | 1.48 | 31.8 | 653.2 | 29 | 72.3 |
بحرین | 0.06 | 1.5 | 39.3 | 50 | 71.4 |
امارات متحده عربی | 0.57 | 9.6 | 432.612 | 16 | 79.9 |
همانطور که در جدول 3 مشاهده میکنید، GDP کویت به نسبت جهان سهم بسیار پایینی است، علیایحال آزادی اقتصادی در این کشور از کشورهای منتخب بغیر از بحرین در این بررسی پایینتر است.
برای روشنتر شدن موضوع از گزارشات تحلیلی و دادهای هریتج از سال 1995 تا 2018 برای مقایسه وضعیت کشورهای بحرین، کویت، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی استفاده شده که برای نمره کل شاخصهای حقوق مالکیت، اثربخشی قضاوت، یکپارچگی دولت، مالیات بر ارزش افزوده، مخارج دولت، سلامت مالی، آزداری کسب و کار، آزادی نیروی کار، آزادای (سیاستهای) پولی، آازدای تجارت، آزادی سرمایهگذاری و آزادی مالی که به صورت کلی در نمودار زیر نمایش داده شده است.
شکل 2- وضعیت شاخصهای کلی کشور کویت در مقایسه با کشورهای منتخب
همانطور که در شکل 2 مشاهده میکنید، وضعیت شاخصهای کشور کویت در مقایسه با کشورهای مورد بررسی (موسسان شورای همکاری خلیج) در میانه رو به پایین قرار دارد. وضعیت اقتصادی کویت بسیار نزدیک به وضعیت اقتصادی عربستان سعودی است و در مقایسه با امارات متحده عربی و قطر و بحرین در وضعیت ضعیفتری میباشد.
وضعیت شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP) و پیشبینی آتی بر اساس گزارش بانک جهانی در جدول زیر ارایه شده است.
جدول 4- وضعیت نرخ رشد GDP کویت و کشورهای منتخب و پیشبینی آتی
کشور | 2016 | 2017 | 2018 (تخمین) | 2019 (پیشبینی) | 2020
(پیش بینی) | 2021
(پیشبینی) |
کویت | 2.9 | 3.5- | 1.7 | 3.6 | 3.6 | 3.6 |
قطر | 2.1 | 1.6 | 2.3 | 2.7 | 3 | 3 |
عربستان سعودی | 1.7 | 0.9- | 2 | 2.1 | 2.2 | 2.2 |
بحرین | 3.2 | 3.9 | 3.2 | 2.6 | 2.8 | 2.8 |
امارات متحده عربی | 3 | 0.8 | 2 | 3 | 3.2 | 3.2 |
در جدول 4 همانطور که ملاحظه میشود نشان میدهد که وضعیت رشد GDP کویت و کشورهای منتخب و پیشبینی آتی در این خصوص نشانگر آن است که کشور کویت به نسبت سایر کشورها امکان افزایش رشد تولید ناخالص بالاتری در مقایسه با سایر کشورهای منتخب دارد. با این وضعیت میتوان انتظار بهبود وضعیت این کشور در چند سال آتی را داشت.
در نتیجه با توجه به بررسیها و واکاوی وضعیت اقتصادی کویت و مقایسه وضعیت این کشور با سایر کشورهای منتخب که به صورت مبسوط در بالا اشاره شد، وضعیت کلی کویت در برخی از شاخصها وضعیتی بهتر و در برخی دیگر از شاخصها وضعیت در حد میانه با سایر کشورهای منطقه داشت. لذا با این اوصاف و توجه به آنکه وضعیت ثبات اقتصادی این کشور 100 درصد میباشد و پیشبینیها نیز نشان میدهد که این کشور در حال رشد و نرخ بالاتری نسبت به سایر کشورها دارد میتوان انتظار داشت آتیه رو به پیشرفت و بهبود برای کویت باشد. همچنین، اگر این وضعیت در شرایط با ثبات فعلی برقرار باشد و وضعیت شاخصها و امنیت لازم در منطقه و سایر کشورهای همسایه به همین منوال ادامه یابد، همانگونه که این کشور همواره در برهههای مختلف زمانی دارای ثبات اقتصادی و سیاسی بوده و ارتباط بینالمللی و تجاری مناسبی نیز داشته و دارد. لذا پیشبینیها و نقاط قوت و فرصتهای این کشور نیز در مقایسه با تهدیدها و ضعفها از وزن بالاتری برخودار است که میتوان انتظار ثبات و امنیت اقتصادی و رشد اقتصادی هموارتری برای این کشور متصور بود. لیکن هر پیشبینی در طول زمان تأیید یا رد خواهد شد که باید با گذر زمان ببینیم این وضعیت برقرار میباشد یا خیر؟
منبع:http://peace-ipsc.org/
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.