فضاسازی رسانه‌ای علیه محمد بن نایف و سناریوهای پیش‌رو

در همین راستا، یک کلیپ در یوتیوب بارگذاری شده که در آن بن نایف را فردی معرفی می‌کند که در تلاش است با نزدیکی به «جو بایدن»، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده آمریکا، دولت سعودی را تضعیف یا حتی با اقدام به کودتا قدرت را قبضه کند. وکلای بن نایف در مورد موج جدید فضاسازی علیه وی ابراز نگرانی کرده‌اند چراکه بیم آن می‌رود این مسأله به‌عنوان زمینه‌سازی‌ رسانه‌ای برای حذف وی قلمداد شود. به عبارت دیگر وکلای بن نایف هشدار داده‌اند این موج فضاسازی رسانه‌ای زمینه را برای حذف فیزیکی او توسط رژیم فراهم می‌کند؛ بویژه اینکه او مدت طولانی است که در حبس به سر می‌برد. وکلای بن نایف در نامه به یوتیوب ادعاهای مطرح در ویدیوی مورد مناقشه مبنی بر اینکه بن نایف آزاد است و در یک جا نیز او در کنار بایدن دیده می شود، کاملا غلط و آن را بخشی از تئوری توطئه مبنی بر اینکه او در تلاش برای تضعیف محمد بن سلمان است، دانستند.

وکلای بن نایف همچنین بیان داشتند که وضعیت واقعی این است که موکل ما بر خلاف اراده خود و بدون اتهام از مارس ۲۰۲۰ بازداشت شده و تا به امروز نیز بازداشت مانده است. موکل ما دسترسی محدودی به خانواده یا وکلای خود داشته و به او اجازه دیدن یک پزشک شخصی که سالهای زیادی مسئول درمانش بوده، داده نشده است. این نامه، محتوای این ویدیو مبنی بر اینکه او در حال دسیسه چینی علیه دولت عربستان است را کاملا بی اساس خواند. آنها نوشتند: وفاداری او به ولیعهد هرگز متزلزل نشد و او همچنان به حمایت از سلطنت برقرار شده ادامه می دهد.

بر اساس تحقیقات، مشخص شده که جهش همزمان تعداد توئیت ها در آستانه انتخابات آمریکا، محتوای این ادعا که محمد بن نایف بخشی از دسیسه دولت عمیق تحت رهبری دموکرات­ها برای بی ثبات کردن خاندان سلطنتی عربستان است، عمدتا از طریق بات­های اینترنتی اداره شده توسط حامیان بن سلمان هماهنگ شده بودند.

گفته می‌شود این مسأله ارتباط مستقیم با نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا و پیروزی «جو بایدن»، رئیس جمهور منتخب، دارد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند «محمد بن سلمان»، ولیعهد سعودی، مترصد فرصتی در زمان ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور جمهوری‌خواه آمریکا، برای انتقال قدرت از «ملک سلمان بن عبدالعزیز»، پادشاه سعودی، به خود بود و در این راستا تلاش می‌کرد تا از ماه‌عسل روابط خود با ترامپ استفاده کند، اما با شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر 2020، مسیر تکیه زدن بن سلمان مسیر بر اریکه قدرت در عربستان سعودی با اما و اگرهایی همراه شده است.

از سوی دیگر باتوجه به روابط حسنه میان شاهزاده بن نایف با دموکرات‌ها در آمریکا، ولیعهد جوان بیم آن دارد تا دولت بایدن در کنار عدم همراهی کامل با او، انتقادات جدی‌ای به سیاست سرکوب وی وارد کرده و رژیم را تحت فشار قرار دهد تا بن نایف را آزاد کند. این مسأله سبب می‌شود تا برخی از تحلیلگران به این سناریو متمایل شوند که ممکن است بن سلمان بخواهد تا پیش از استقرار دولت بایدن بن نایف را که رقیب بالقوه و جدی او برای به تخت نشستن است، از میان بردارد.

روابط گرم بن نایف با دموکرات‌ها

روابط سازنده بن نایف با آمریکا به دو دهه پیش از این باز می‌گردد. درواقع دوران خدمت بن نایف در وزارت کشور سعودی همزمان با بحبوحه فعالیت‌های گروه‌های اسلامی افراطی نظیر القاعده در سراسر خاورمیانه بود که وسعت تحرکات آنها حتی به داخل کشور نیز سرایت کرده بود. اقدامات بن نایف در خنثی‌سازی عملیات این گروه‌ها و سپس همکاری گسترده او با آمریکا در راه مبارزه با تروریسم، او را به فردی قابل اتّکا برای آمریکایی‌ها بدل کرده بود. از اینرو به سبب تلاش‌های سیاسی و امنیتی‌ بن نایف در راه مبارزه با تروریسم، زمانی‌که او با انتصاب ملک سلمان به منصب ولایتعهدی رسید، برخی از رهبران و رسانه‌های غربی از او به “ولیعهد ضد تروریسم” the Crown Prince of Counter-terrorismیاد کردند.

همین مسأله سبب شد تا پیوندی نانوشته و البته ناگسستنی میان او و مقامات دموکرات آمریکایی شکل گیرد و اکنون که زمان زیادی به استقرار یک رئیس جمهور دموکرات در کاخ سفید نمانده، چنین تبلیغات رسانه‌ای را دست‌کم می‌توان یک اقدام پیشگیرانه و ارسال پیام معناداری به دولت بایدن دانست. از نظر رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی دموکرات آمریکایی به همان نسبت که محمد بن سلمان شاهزاده سیاست خارجیِ تهاجمی و جنگاور سعودی (به‌دلیل جنگ فرسایشی و بحران انسانی در یمن و قتل دهشتناک جمال خاشقچی) است، محمد بن نایف شاهزاده ثبات و مقابله با تروریسم در منطقه است.

از سوی دیگر بن نایف و پدرش سابقه طولانی ای در مدیریت داخلی کشور بعنوان وزیر کشور داشتند. بن نایف حتی در زمانی که پدرش وزیر داخله بود به‌دلیل کهولت سن پدر، عملا مدیریت داخلی کشور را بر عهده داشت. در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، دولت آمریکا آشکارا از پادشاهی محمد بن نایف حمایت می‌کرد. در سفر ملک سلمان در سال 2015 به آمریکا، باراک اوباما صراحتا از پادشاهی بن نایف پس از او حمایت کرد که موجب نارضایتی پادشاه سعودی شد. از سوی دیگر علیرغم حُسن نظر بن سلمان نسبت به ترامپ به‌دلیل گرم‌تر شدن روابط کشورش با آمریکا درمقایسه با دوران اوباما و افزایش چشمگیر حجم معاملات اقتصادی و تسلیحاتی بین دو کشور، دولت ترامپ حمایت صریحی از بن سلمان-همچون حمایت اوباما از بن نایف- برای به تخت نشستن پس از پدرش نکرد.

بنابرین با در نظر گرفتن موارد فوق، اقدامات رسانه‌ای علیه بن نایف را می‌توان در بدبینانه‌ترین حالت، زمینه‌سازی برای حذف وی از صحنه قدرت سیاسی و در خوش‌بینانه‌ترین حالت، ارسال پیام برای جو بایدن قلمداد کرد با این هدف که انگیزه وی برای دخالت در کشاکش قدرت و بحران جانشینی در پادشاهی سعودی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است