شبه‌کودتا در ارمنستان و آینده سیاسی این کشور
ارمنستان ناآرام است. گرچه این ناآرامی ها از زمان شکست ایروان در جنگ قره باغ و امضای توافقنامه آتش بس توسط پاشینیان نخست وزیر این کشور وجود داشت، اما طی هفته اخیر و با دخالت مستقیم ارتش علیه پاشینیان به نقطه اوج خود رسیده است.
تا چند ماه پیش این کشور درگیر جنگی خونین با همسایه شرقی خود جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره باغ بود. جنگ با امضای توافقی با پادرمیانی روسیه و با از دست دادن مناطق وسیعی که ارمنستان در دهه 1990 اشغال کرده بود، به پایان رسید. ارمنستان مجبور به پذیرش توافق نامه ای برای تحویل اراضی استراتژیک و تاریخی شد. پاشینیان، رهبر انقلاب مخملی که در سال 2018 به قدرت رسید، از زمان امضای آتش بس به خیانت متهم شد و مخالفان که در صدر آن ها مقامات پیشین ارمنستان قرار دارند، با تحصن و تظاهرات خواستار استعفای او هستند.
علاوه بر تاثیرات جنگ در برهم‌خوردن توازن قوا در قفقاز جنوبی، جنگ بر ثبات داخلی ارمنستان هم تاثیر سنگینی گذاشته است تا آنجا که احتمال جابجایی قدرت در ارمنستان وجود دارد؛ هرچند بعد از یک سرخوردگی بزرگ بین ارامنه، مشخص نیست این جابجایی تا چه حد جبران کننده این سرخوردگی بزرگ و تاریخی خواهد بود. بحران ناشی از اقتصاد سقوط کرده و ویروس کرونا هم در کنار پیامدهای شکست، باعث شده تا اداره کشور از کنترل خارج شده و ترازها معکوس شوند.
پاشینیان با شعار “قدم من” الیگارشی کشور و قبیله قره باغی های حاکم بر ارمنستان را در انتخابات 2018 شکست داد، اما حالا با بازی این گروه ها روبرو شده است. مخالفان پاشینیان به رهبری وازگن مانوکیان، وزیر دفاع پیشین و به ویژه فرماندهان ارتش این کشور اقدام نخست‌وزیر در پذیرفتن توافق را باعث شکست ارمنستان و دلیل خیانت او قلمداد کرده و از همان زمان از او خواستند تا از قدرت کناره بگیرد. سرمای هوا در زمستان سرد ایروان باعث شد تا اعتراضات چندین هفته فروکش کند، اما بار دیگر با ذوب شدن یخ ها اعتراضات جان دوباره گرفته است.
1-جنجال موشک اسکندر و اعتراض فرماندهان ارتش
پاشینیان روز ۲6 فوریه در اظهاراتی گفت که موشک‌های روسی “اسکندر” تحویل داده شده به ایروان خراب هستند و این موشک های مورد استفاده نیروهای مسلح ارمنستان در جنگ اخیر قره باغ منفجر نشده یا فقط 10٪ منفجر شده اند.
اما برخلاف این گفته نخست وزیر، فرماندهان ارتش اذعان داشتند که در جنگ 2020 قره باغ، اصلا این نوع موشک ها به کار برده نشده اند. تیران خاچاتوریان، معاون اول رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ارمنستان این سخنان پاشینیان را به سخره گرفت. این ادعای پاشینیان همچنین خشم ارتشیان ارمنی و مخالفان پاشینیان را برانگیخت و آنها مدعی شدند که رئیس کابینه در تلاش است تا شکست های خودش را توجیه کند و پس از آن بود که یک بحران سیاسی جدید در ارمنستان آغاز شد.
به پیشنهاد پاشینیان، سرکیسیان رئیس جمهور، خاچاتوریان را برکنار کرد. روز بعد، ستاد کل ارتش ارمنستان بیانیه داد و خواستار استعفای خود پاشینیان شد. ستاد کل ارتش ارمنستان با انتشار بیانیه ای که بیش از ۴۰ مقام نظامی برجسته از جمله «اونیک گاسپاریان» فرمانده ستاد کل و کلیه معاونان، روسای ادارات و فرماندهان یگان های بزرگ نظامی آن را امضا کرده اند، درخواست خود برای استعفای دولت را اعلام کرد. مقام های نظامی در بیانیه خود به اقدامات کوته بینانه و غیرموجه دولت از جمله برکناری «تیران خاچاتوریان» معاون اول فرمانده ستاد به شدت اعتراض کردند.
نخست وزیر این اقدام را تلاش برای کودتا دانست و از هواداران خواست تا به خیابان ها بیایند و خودش در جلوی راهپیمایی آنها حرکت می کرد. پاشینیان درخواست ارتش برای استعفا را نپذیرفته و همزمان، دستور عزل «اونیک گاسپاریان» رئیس ستاد کل ارتش را صادر کرد؛ امری که رئیس جمهور مخالف آن بود و از امضای حکم برکناری سرباز زد.
تظاهرات شبانه حامیان پاشینیان در ایروان
این نکته را نباید از ذهن دور کرد که اکنون و به موجب اصلاحات قانون اساسی، تمام قدرت در کشور در دست نخست‌وزیر است، هر زمان که لازم شد، بلافاصله نقش یک رهبر انقلابی را برعهده می گیرد و این جادو جواب می‌دهد. راهپیمایی عصرگاهی که پاشینیان در 1 مارس و در ایروان فراخوان داده بود، با یک راهپیمایی شبانه در اطراف شهر و با حضور خودش ادامه یافت. او با ضدحمله به مخالفان خود نشان داد که می تواند رقبایش را به چالش بکشد. هواداران او در میدان جمهوری مرکز پایتخت صف بستند.
همزمان با تجمع نخست وزیر، مخالفان متحد در “جنبش نجات” در نزدیکی پارلمان تجمع برگزار کرده بودند. برای پاشینیان مهم بود که نشان دهد چه کسی بیشتر مورد حمایت است.
مقابله پلیس با تظاهرات مخالفان
نخست وزیر مستقیماً از ساختمان دولت، به سمت میدان جمهوری در امتداد یک راهروی امن که قبلاً توسط پلیس فراهم شده بود، قدم زد. او روی صحنه رفت و بیش از یک ساعت برای مردم سخن گفت و با سخنانش جمعیت را مجبور کرد که در حمایت از او شعار بدهند.
برخی فعالان در شبکه های اجتماعی نوشتند “اگر کسی نمی‌دانست فردی که در صحنه صحبت می‌کند 3 سال کشور را اداره کرده، فکر می کرد این سخنرانی درخشان رهبر مخالفانی است که مردم را علیه رژیم برانگیخته است”.
پاشینیان در قسمت اول سخنان خود به دلیل اشتباهات، عذرخواهی کرد و گفت: “در 10 ماه گذشته دولت ما انواع اشتباهات را مرتکب شده است و من می‌خواهم از ارمنیان آرتساخ (قرهباغ) و همه ارمنیان دیاسپورا (خارج از سرزمین) عذرخواهی کنم. من را به خاطر اشتباهاتم ببخشید.” وی در ادامه هم از مردم خواست برای بزرگداشت کشته شدگان در جنگ اخیر قره باغ، چراغ های گوشی تلفن همراه خود را روشن کنند.
ادامه سخنرانی پاشینیان، کاملا انقلابی بود و نه در مقام نخست‌وزیر. او گفت فقط مردم می‌توانند تصمیم بگیرند که چه کسی می‌تواند در ارمنستان قدرت را به دست بگیرد. او خواست افسران ستادکل برای استعفا را “تلاشی برای به دست گرفتن قدرت از مردم” خواند: «ما امروز اینجا هستیم تا بگوییم اجازه این کار را نمی دهیم. مردم کشور ما همچنان به قدرت ادامه خواهند داد. »
پاشینیان ستاد کل را متهم کرد که قصد کودتای نظامی را دارد و به مردم گفت رئیس‌جمهور سابق ارمنستان، سرژ سرکیسیان پشت این بیانیه نظامی است. او رئیس ستاد کل ارتش، اونیک گاسپاریان را “خائن” خواند و وی را به انجام دستورات سرژ سرکیسیان متهم کرد. نیکول پاشینیان از دیگر ژنرال هایی که بیانیه را امضا کردند خواست این ایده را کنار بگذارند و دوباره به خدمت بازگردند.
پاشینیان به جمعیت گفت که همه پرسی قانون اساسی در ماه اکتبر امسال برای بازگرداندن سیستم نیمه ریاست جمهوری برگزار می‌شود. به گفته نخست وزیر، قانون اساسی که در سال 2015 تصویب شد و از سه سال پیش لازم الاجرا شد، دارای کاستی ها و خطر ایجاد وضعیت بحرانی است: «ما معتقدیم که گذار به سیستم نیمه ریاست جمهوری یکی از بهترین گزینه ها خواهد بود.»
وی افزود که پارلمان می تواند برخی از مواد قانون اساسی را که نیازی به طرح انحصاری ندارد تغییر دهد.
نخست‌وزیر ۴۵ ساله ارمنستان با اشاره به این که قصد دارد پس از دریافت امضای مربوط به برکناری فرمانده کل نیروهای مسلح، با تندروترین منتقدان خود گفت وگو کند، تهدید کرد که اگر مخالفانش از «خط قرمزها» عبور کنند، بازداشت خواهند شد. همزمان گروه هایی از مخالفان نخست‌وزیر با حضور در شهر با آنها درگیر شدند.
2- واکنش روسیه
نخست وزیر ارمنستان موشک های اسکندر را به طور کل بی مصرف خطاب کرد. مدل بالستیک موشک اسکندر به عنوان یک موشک تاکتیکی از جمله تسلیحاتی است که روسیه در سال های اخیر تبلیغات زیادی در خصوص آن انجام داده و ارمنستان هم در سال 2016 میلادی تبدیل به اولین مشتری صادراتی این سامانه شد.
مسکو به بیانیه بحث برانگیز پاشینیان درباره اسکندر پاسخ داد. مقام وزارت دفاع روسیه گفت که موشک های “اسکندر” در درگیری قره باغ استفاده نشده و به نخست وزیر ارمنستان اطلاعات درستی داده نشده است. تأکید بر این که چه تعداد موشک در انبار موجود است، در واقع تصویری از نفوذ مسکو در داخل ارمنستان است.
وزارت دفاع روسیه حتی تصاویری از به‌کارگیری موفق این کلاس از موشک‌های اسکندر در جنگ علیه مخالفان دولت سوریه را منتشر کرد.
3-موضع ترکیه، روسیه و ناتو درخصوص احتمال کودتا
در نخستین واکنش به تنش داخلی و بحران سیاسی در ارمنستان، دولت ترکیه اقدام به کودتا در این کشور را محکوم کرد. مولود چاوش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در جریان یک نشست مطبوعاتی با همتای مجاری اش پیتر سیارتو، در بوداپست، پایتخت مجارستان گفت: «اقدام به کودتا در ارمنستان را به شدت محکوم می‌کنیم، ترکیه با هر گونه کودتا در هر جای دنیا مخالف است.»
وزیر خارجه ترکیه با اعلام این که هنوز تماسی با ارمنستان در این زمینه نداشته و از طریق رسانه ها در جریان اخبار این کشور قرار گرفته، درخواست رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ارمنستان برای استعفای نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور را محکوم کرد.
ترکیه یکی از برندگان جنگ اخیر قره باغ است؛ هم از این رو که توانسته به عنوان ناظر آتش‌بس موقعیت خود را در قفقاز جنوبی تثبیت کند و هم توانسته از مسیر کریدور پیش بینی شده در توافق صلح، راه مستقیم زمینی از طریق نخجوان و ارمنستان، به آذربایجان و خزر پیدا کند. از این رو نمی‌‌خواهد با برهم خوردن نظم سیاسی موجود در ارمنستان و احتمالا با روی کارآمدن افرادی که جنگ جدید برای جبران شکست اخیر را در سر خواهند داشت، در جنگی جدید با تلفاتی جدید حاضر شود.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هم در تماس تلفنی با همتای ارمنی اش، آرا عیوضیان، ابراز امیدواری کرد که اختلافات داخلی در این کشور به شکلی مسالمت آمیز حل و فصل شود. او گفت که روسیه بحران جاری را «مساله داخلی» ارمنستان می داند و ابراز امیدواری کرد که اختلاف میان ارتش و دولت در این کشور از بین برود. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین هم اعلام کرد که مسکو با نگرانی در حال پایش اوضاع در ارمنستان است. روسیه از متحدان دیرین ارمنستان است و در این کشور پایگاه نظامی دارد.
به دنبال تشدید تنش ها در ایروان سازمان پیمان آتلانتیک شمالی از طرفین خواست به دموکراسی احترام بگذارند.
اوانا لانگسکو سخنگوی ناتو در این باره گفت: «ما از نزدیک شرایط در کشور ارمنستان را رصد می کنیم. بسیار مهم است که از اظهارات و اقداماتی که باعث افزایش تنش ها می‌شود، خودداری شود.» این مقام سازمان پیمان آتلانتیک شمالی اضافه کرد: «هرگونه اختلاف سیاسی باید به صورت صلح آمیز و دموکراتیک و تحت قانون اساسی ارمنستان حل و فصل شود.»
4-ریشه‌های بحران کنونی
سه سال پس از انتخابات 2017 که طی آن نیکول پاشینیان با حمایت 70 درصدی به قدرت رسید، اکنون تحت فشار ژنرال های طرفدار روسیه و خانواده های سرکیسیان و کوچاریان، که در کشور به عنوان ” قبایل قره باغ” شناخته می شوند، قرار دارد. ریشه بحران کنونی را نیز باید در همین مساله جستجو کرد.
در می و آوریل 2018 که تحت عنوان «نه به سرژ» معروف شد، پاشینیان در ارمنستان به قدرت رسید. درنتیجه این تحولات، تبار نسل رهبران سیاسی ارمنی تغییر بنیادین کرد. سه رئیس‌جمهور قبلی ارمنستان قبل از 2018 که به موجب قانون اساسی سه دهه نخست پس از استقلال در راس هرم قدرت این کشور قرار داشتند، هیچ کدام متولد خاک ارمنستان نبودند. لئو پطروسیان متولد حلب، روبرت کوچاریان و سرژ سرکیسیان نیز هر دو متولد شهر «خان کندی» قره باغ بودند. شمار بسیاری از وزرا و مقامات ارشد ارمنستان هم در این سه دهه، متولد قره باغ بودند. در تمام سال های بعد از جنگ اول قره باغ (طی سال های سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴) قره باغی ها در ارمنستان قدرت را در دست داشتند و پاشینیان اولین رئیس دولتی بود که متولد خود سرزمین ارمنستان بود.
حزب حاکم جمهوری خواه که از ۱۹۹۹ قدرت را در دست داشت، از قدرت کنار رفت. داشناکسیون به عنوان مهم ترین عامل هوادار ارامنه در آمریکا و روسیه از صحنه سیاسی کنار گذاشته شد و تمام احزاب سیاسی قدیمی خلع قدرت شدند و آن را به طیف سیاسی «قدم من» به رهبری پاشینیان واگذار کردند. روسای جمهور پیشین در ارتباط با قره باغ سیاست حفظ وضع موجود را دنبال می‌کردند، اما پاشینیان این قاعده را به‌هم زد. روسای پیشین ارمنستان رابطه سنتی با روسیه و ایران داشته اند و در رابطه با اسرائیل و غرب ملاحظات این دو کشور را رعایت می‌کردند و حال آن که پاشینیان با کنارگذاشتن این دو محذور هم در اسرائیل سفارت افتتاح کرد و هم به هرشکلی که می توانست درصدد نزدیکی به آمریکا و اروپا برآمد.
ریشه بسیاری از مشکلات کنونی ارمنستان به انتخابات ریاست‌جمهوری 2008 برمیگردد
کمپین مقابله با فشار سیاسی و اقتصادی پاشینیان از نخستین اقدامات او در مقام رئیس دولت بود. این کمپین متوجه مافیای وابسته به روسیه بود؛ مافیایی که یکی از دلخوری های مردم ارمنستان بود. او جریان فساد سیاسی انتخابات سال 2008 را هم به جریان انداخت. در آن انتخابات که بین رئیس‌جمهور اول و سوم ارمنستان رقابت تنگاتنگی برقرار بود، پاشینیان رییس ستاد انتخاباتی پتروسیان بود. سرکیسیان برنده آن انتخابات اعلام شد و پتروسیان و پاشینیان به همراه ده ها حزب سیاسی نتایج انتخابات را به رسمیت نشناختند. ۱۰ کشته، صدها زخمی و هزاران دستگیری نتیجه آن اعتراضات بود. پاشینیان بعد از به قدرت رسیدن، پرونده آن تحولات را باز کرد، به گفته خودش می خواست پرونده فساد سیاسی و اقتصادی را با هم پیش ببرد. در جریان رسیدگی به این پرونده، بسیاری از چهره ها در ارمنستان بازداشت شدند؛ «روبرت کوچاریان» دومین رئیس‌جمهور ارمنستان و اولین رئیس‌جمهور قره باغ بازداشت و محاکمه شد؛ این بازداشت روابط قره باغ با ارمنستان را پرتنش کرد. در دادگاه کوچاریان روسای جمهور سابق و فعلی قره باغ برای شهادت به نفع کوچاریان حاضر شدند.
بازداشت مهم بعدی مربوط به «ژنرال یوری خاچاتوریان» دبیرکل ارمنی پیمان امنیت جمعی بود؛ درست زمانی که ارمنستان رییس دوره ای این پیمان بود و پس از بازداشت او، پیمان امنیت جمعی، سه ماه رییس نداشت. در جنگ 2020 قره باغ پاشینیان از روسیه انتظار داشت با توجه به عضویتش در پیمان امنیت جمعی، به نفع ارمنستان وارد عمل شود، درحالی‌که دبیرکل آن را دو سال قبل سه ماه زندانی کرده بود. این اتفاقات وحدت جامعه ارمنی را تضعیف کرد.
این سلسله اقدامات موجب سردی روابط ارمنستان و روسیه شد. کریسمس 2018، زمانی که روبرت کوچاریان در زندان بود ولادیمیر پوتین، به مناسبت سال نو به او پیام تبریک داد. پاشینیان معترض شد و پوتین جواب داد که او دوست قدیمی من است؛ پاشینیان گفت «متأسفم که دوست فاسدی دارید».
مهر 1397 اجلاس سران اوراسیا در ایروان برگزار شد. در حاشیه نشست پوتین که به پایتخت ارمنستان سفر کرده بود، حاضر نشد با پاشینیان دیدار دوجانبه داشته باشد. اما در مسیر فرودگاه، به سفارت روسیه رفت و با همسر کوچاریان دیدار کرد. این رفتارها پیام روشنی بود از سمت مسکو به نخست‌وزیر ارمنستان.
این روابط سرد ادامه یافت تا این که در اواخر 2020 جنگ دوم قره باغ شکل گرفت و به طور واضح و آشکار روسیه در این جنگ سمت ارمنستان نایستاد تا موجب شکست ارمنستان و از دست دادن اراضی شود.
امضای آتش‌بس بدون اطلاع مردم، پارلمان و رئیس‌جمهور بود. در کنار ابعاد روانی شکست باید این نکته را اضافه کرد که بخش مهمی از منابع آبی و کشاورزی ارمنستان به موجب این قرارداد از دست رفت و این برای کشور کوهستانی ارمنستان ضربه بزرگی بود. جریحه دار شدن احساسات عمومی و ملی و احساس تحقیر، نزدیک به یک میلیون آواره، اقتصاد ازهم پاشیده، افسردگی اجتماعی و زنده شدن هراس شدید تاریخی از ترکیه با نزدیک شدن ترک ها به این کشور از مسیر کریدور پیش بینی شده نخجوان به شوشا، زمینه هایی بود که موج شورش علیه پاشینیان را پس از جنگ برانگیخت.
5- حمایت گروه هایی در دولت از ارتش
یکی از رفتارهای قابل توجه در این زمینه حمایت گروهی از مقامات عالی رتبه در وزارت کشور ارمنستان از ارتش بود. این گروه در بیانیه ای که صادر کرد، اعلام نمود: “مهم است که بحران پس از جنگ در کشور در اسرع وقت حل شود؛ ما حمایت خود را از ارتش اعلام می‌کنیم؛ ما موافق پیوستن به کمپین خدمت به وطن هستیم؛ ما از پلیس می‌خواهیم که دستورالعمل های غیرقانونی پاشینیان را اجرا نکرده و از زور علیه شهروندان استفاده نکند. ما از عموم مردم می خواهیم که به اقدامات تحریک آمیز متوسل نشوند و از برداشتن اقداماتی با هدف طولانی شدن دوره دولت مغلوب خودداری کنند. تنها راه برون رفت از این وضعیت در کشور استعفای دولت است. ما از دولت فعلی می خواهیم بدون اینکه اوضاع کشور وخیم تر شود، به طور مسالمت آمیز استعفا دهد “.
6-مقامات سابق امنیتی: در آستانه یک جنگ داخلی هستیم
ذکر این نکته لازم است که پاشینیان از زمان روی کار آمدنش، 17 مقام ارشد سرویس اطلاعاتی ارمنستان را اخراج کرده است.
اعضای سابق سرویس امنیت بین‌المللی (BTX) همراه با قبیله قره باغی ها، کارمندان فعلی خود را به حمایت از ارتش دعوت کردند: “به همه افسران و کارمندان عالی رتبه! اقدامات دولت پس از توافق نامه امضا شده توسط رهبران روسیه، ارمنستان و آذربایجان در 9 نوامبر سال 2020، نه تنها در حل مشکلات پیش روی دولت، بازسازی و تقویت سیستم امنیتی ناکام ماند، بلکه نشان داد که همه این مراحل منجر به فروپاشی کشور می شود که در نتیجه عملیات نظامی در بحران عمیقی قرار دارد. چند ماه پیش، ما مقامات ارشد BTX هشدار دادیم که سیاست سرکوب مخالفان با زور، وضعیت سیاسی داخلی را بدتر کرده و اختلافات را در جامعه تعمیق می بخشد. متأسفانه هشدارهای ما جدی گرفته نشد. امروز ما در آستانه یک جنگ داخلی هستیم “
7-انتخاب دشوار برای پاشینیان
پاشینیان اکنون در مرحله تصمیم‌گیری بسیار دشواری است. او ممکن است با کوتاه نیامدن، رئیس جمهور آرمن سرکیسیان را سرنگون کند. با این حال، معلوم نیست آمریکا چگونه در برابر سرنگونی آرمن سرکیسیان، شهروند آمریکا واکنش نشان خواهد داد. از طرف دیگر، واضح است که اگر طیف قره باغ و ارتش طرفدار روسیه تحت فشار به پای صندوق های رای بروند، از دست دادن آرا برای پاشینیان بسیار جدی و محتمل است.
در حال حاضر، حدود 2.9 میلیون ارمنی در ارمنستان زندگی می‌کنند؛ حدود 3 میلیون ارمنی در روسیه زندگی می‌کنند؛ در ایالات متحده و کشورهای اروپایی هم ارامنه زیادی وجود دارند. شرایط اقتصادی داخل ارمنستان هم آنها را مجبور به رفتن به خارج از کشور می کند.
حمایت مالی دیاسپورا (ارامنه خارج از ارمنستان) هیئت حاکمه ایروان را تا امروز حفظ کرده است. اکنون ارمنستان که از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شوروی دیگر نتوانسته است وضعیت خود را بهبود دهد، در آستانه یک بحران جدید قرار دارد. علاوه بر این، این احتمال جنگ داخلی وجود دارد.
یک منبع در فراکسیون «گام من» (هواداران دولت) گفته است که به محض حل و فصل مسئله رئیس ستاد، روند برگزاری انتخابات زودهنگام آغاز می شود.
منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .
- برچسب ها: آذربایجان, ارمنستان, انتخابات زودهنگام, اندیشکده, اندیشکده جریان, پاشینیان, جریان, جنگ قره باغ, حامیان پاشینیان, روسیه, قرهباغ, کودتا, نیکول پاشینیان, ویروس کرونا
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
