از دیگر جلوه های کینه مسیحی نسبت به اروپا مانیفستی بود که برنتون تارانت عامل اصلی عملیات تروریستی علیه مسلمانان در نیوزلند آن را خواند. او که تا پیش از عملیات تروریستی اش دو بار به استانبول سفر کرده بود در بیانیه ای با خطاب قرار دادن مردم ترکیه آمده است: میتوانید در خاک خود با آرامش زندگی کنید، به شما آسیبی نخواهد رسید. در سمت شرق. اما در سمت غرب(بخش اروپایی استانبول) جایی را برای زندگی امتحان نکنید و نه در اروپا، زیرا شما را خواهیم کشت. ما به کنستانتینو پولیس(استانبول) آمده و همه مساجد و منارههای شما را ویران میکنیم. ایاصوفیه از منارهها پاکسازی خواهد شد و کنستانتینوپولیس(استانبول) مجدداً مسیحی خواهد شد.
همه اینها نشان دهنده تداوم احساسات تند مسیحی در اروپا نسبت به استانبول و تاثیرگذاری این احساسات مسیحی در مراودات سیاسی آنها است.
تصمیمی که روز گذشته دادگاه ترکیه مبنی بر تغییر کاربری این مسجد از وضعیت موزه ای به مسجدی برای عبادت گرفته در واقع میتواند سرآغاز کینه ورزیهای مسیحی و حتی عملیات های تروریستی های افراطی اروپایی – مسیحی و نیز تشدید موضع گیری های جریان های راست محافظه کار اروپایی علیه ترکیه شود.
اما این حادثه علاوه بر جنبه بین المللی و تمدنی اش در داخل ترکیه نیز نقط عطف تاریخی به شمار می آید.
از دهه 80 به این سو که جریان اسلامگرا به رهبری مرحوم نجم الدین اربکان توانست به جایگاه مهمی در سپهر سیاسی ترکیه دست یابد همواره چند تابو تبدیل به محل تنش میان این جریان و جناح لائیک در ترکیه بوده است: از آن جمله تبدیل کاربری ایاصوفیه به مسجد، احداث مسجد در میدان تقسیم استانبول، ورود افراد محجبه به نهادهای دولتی و حضور افراد متدین در ارتش و…
این مسائل اگرچه میتواند در اصل هیچ تعارضی با مبانی لائیسیته آتاترکی نداشته باشد اما در یک فرآیند سیاسی – اجتماعی تبدیل به نمادهایی برای متقابل جریان اسلامگرا و لائیک در ترکیه شد. میزان حساسیت های موجود در این مسائل به قدری بود که در جریان کودتای 28 فوریه 1997 از جمله موضوعاتی که نشریات لائیک برای اقدام علیه نخست وزیر وقت، نجم الدین اربکان روی آن مانور میدادند امکان احداث مسجد در میدان تقسیم و یا امکان تغییر کابری ایاصوفیه بود!
نخستین دادستان محجبه ترکیه چند روز قبل آغاز به کار کرد
روی کار آمدن اردوغان و حاکمیت دو دهه ای حزب عدالت و توسعه با وجود تمام فراز و نشیب هایی که داشته است از منظر تابوشکنی در سنت سیاسی ترکی برهه ای تاریخی به شمار می آید. در مجلس ملی ترکیه که روزی یک نماینده مجلس محجبه را در خود تحمل نمیکرد امروز چندین نماینده محجبه در حال کارند، در ارتش ترکیه افراد متدین حضور دارند و حتی در پلیس و شبکه های تلویزیونی کارمندان محجبه فعالیت میکنند. چند روز پیش برای نخستین بار نخستین دادستان محجبه ترکیه آغاز به کار کرد و چند سال است که عملیات احداث مسجد میدان تقسیم ادامه دارد. امروز نیز مسجد ایاصوفیه بار دیگر به روی نمازگذاران باز خواهد شد.
نماینده های محجبه مجلس
همه این مسائل باعث تقویت جایگاه اردوغان به عنوان یک قهرمان مردمی در برابر نظام آتاترکی میشود و طبیعتا بحران های دیگر حزب حاکم را تحت شعاع این پیروزی ها قرار میدهد.
از سوی دیگر نکته ای که نباید از چشم دور داشت نوع واکنش احزاب و جزیان هایی است که 23 سال پیش با احتمال این اقدامات دست به یکی از کودتاهای تاریخ ترکیه زدند اما امروز در برار فعلیت این مسائل رویی برای انتقاد و وجهه ای برای رویارویی جز انتقادهای نرم ندارند و دیگر توان اقدامی خیابانی و سخت علیه جریان اسلامگرا از آنها زایل شده است.