خاورمیانه نگران و چشم انتظار سیاست های دولت جدید امریکا

بایدن در 18 ماه فعالیت انتخاباتی خود که به شکست «دونالد ترامپ» انجامید هیچ دیدگاه جامع و قابل توجهی درباره سیاستش در خاورمیانه ارائه نکرد.

پژوهشگاه اروپایی روابط خارجی در گزارشی تأکید کرد که شرایط منطقه ایجاب می کند که امریکا بار دیگر به این منطقه توجه ویژه نشان دهد.

شورای همکاری

روابط نزدیک ترامپ با سران برخی از کشورهای منطقه به خصوص کشورهای شورای همکاری با روابط سرد سران این کشورها با «باراک اوباما» و با امتیازهایی که وی به ایران در منطقه داد تعارض آشکاری دارد.

با روی کار آمدن بایدن، ممکن است تسویه حساب‌هایی بین دولت‌های درگیر در طرح‌های بزرگ در خاورمیانه بوقوع پیوندد و رهبران منطقه بر این عقیده اند که رئیس جمهوری منتخب آمریکا سیاست‌های «معمول» را در پیش می‌گیرد و کاملا بر همان مسیر اوباما می‌رود.

تحول خطرناکتری که می‌تواند در بین سیاست‌های بایدن در مورد منطقه و رابطه واشنگتن با کشورهای شورای همکاری رخ دهد، تغییر در شیوه تعامل با این دولتهاست، به ویژه که عربستان تا حد زیادی روی ترامپ و تمدید دوره چهارساله دولتش حساب باز کرده بود.

اما رسیدن یک دولت دموکرات به کاخ سفید، مشکلات عربستان با واشنگتن را بار دیگر پررنگ می کند، مشکلاتی که مهمترین آنها به پرونده‌های حقوق بشر، قیمت‌های نفت، معاملات سلاح و جنگ یمن باز می‌گردد و دموکرات‌ها به احتمال زیاد بار دیگر موضوع ترور خاشقچی را پیش می کشند و انگشت اتهام را به سمت عربستان می‌گیرند.

البته نیازی نیست که دموکرات‌ها خود به دنبال ضربه زدن به ریاض باشند، چرا که قطر برای این مهم آماده شده و حملاتی را ترتیب داده تا به نحوی به بن سلمان، که به دنبال به انزوا کشاندن قطر در منطقه بوده است، ضربه بزند.

در حال حاضر، قطر به دنبال آن است تا کویت و عمان را به سمت خود بکشاند و به همراه آن‌ها از حمایت دولت بایدن برخوردار شود. در واقع قطر قصد دارد از این فرصت برای تسویه حساب با سعودی‌ها استفاده کند.

برخلاف عربستان، امارات از خیلی زود متوجه بود که همه تخم مرغ های خود را در سبد ترامپ نگذارد و برای همین روابط خود را با چین و فرانسه و هند و کره جنوبی و روسیه و اخیرا اسرائیل تحکیم کرد.

یمن

در یمن، گروه‌های اسلام سیاسی از جمله اخوان المسلمین و حوثی ها، از رسیدن بایدن به کاخ سفید خوشحالند. حوثی‌ها امیدوارند که رئیس جمهور جدید آمریکا، تحریم‌ها علیه تهران را برداشته و به توافق هسته‌ای بازگردد، تا در ادامه، باز هم حوثی‌ها از حمایت مالی تهران بهره‌مند شوند.

«محمدعلی الحوثی»، از سران جماعت انصار الله، در موضع گیری خود درباره نتایج انتخابات امریکا گفت که دوستی دموکرات ها با اخوان المسلمین بسیار عمیق است و چه بسا با این دوستی، دموکرات ها بتوانند حملات به یمن را متوقف کنند، به خصوص که امریکا از عربستان بابت عدم اجرای توافق ریاض خشمگین اند.

دربرابر، اخوان المسلمین و جریان قطری در یمن امیدوارند که امریکا پروژه آنان را در یمن تقویت کند، پروژه ای که با پیدایش بازیگران جدید ازجمله شورای انتقالی یمن به محاق رفته است.

شواهد حاضر نشان می دهد که یکی از اصلی ترین پیامدهای انتخاب بایدن احیای طرح «جان کری» درباره یمن باشد، طرحی که گفته می شود «مارتین گریفیتس»، نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن، نیز با حمایت بریتانیا و اتحادیه اروپا آن را پیگیری می کند.

عراق و ایران

درمورد عراق و رابطه عراق با ایران و دولت جدید امریکا همه احتمالات مطرح است. ناظران می گویند که اگر دولت امریکا بخواهد به ایران در عراق امتیاز دهد، کار برای دولت فعلی عراق سخت خواهد شد.

البته بسیاری از تحلیلگران سیاسی در عراق معتقدند که هنوز نمی توان درباره نوع رابطه دولت بایدن با ایران با اطمینان خاطر سخن گفت.

به عقیده این تحلیلگران، هر گونه عملیاتی مربوط به احیای توافق هسته‌ای با ایران از سوی ایالات متحده، مستلزم اضافه شدن دو شرط جدید به توافقی است که ترامپ از آن خارج شده و شرط اول، مربوط به نفوذ خارجی ایران بویژه در عراق و لبنان است، که طرف‌های منطقه‌ای و بین المللی متعددی خواستار وضع حد و مرزی برای آن هستند.

اما شرط دوم، مربوط به موشک‌های بالستیک ایران است و نمی‌توان انتظار داشت که دولت بایدن از این موشک‌ها چشم پوشی کند و آن را تهدیدی برای منافع واشنگتن و هم پیمانانش نداند.

به گفته کارشناسان، در صورتی که ایران این دو شرط را بپذیرد دیگر کشوری «بی خطر» می شود که می‌تواند به راحتی به صحنه بین الملل بازگردد.

فلسطین و لبنان

در لبنان، مجامع سیاسی بعید می‌دانند که تغییر بزرگی در رفتار آمریکا، تحت ریاست بایدن، در تعامل با این کشور عربی اتفاق افتد. این مجامع معتقدند که سیاست آمریکا در قبال لبنان، تا حد زیادی به وزیر امور خارجه جدید در دولت بایدن بستگی دارد.

در رابطه با پرونده فلسطین، تحلیلگران اتفاق نظر دارند که یکی از گام‌های اولیه، برقراری ارتباط دوباره با فلسطینی‌هایی است که انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به قدس، باعث عصبانیت آن‌ها شده بود. علاوه بر اینکه تلاش آمریکا در جهان عرب برای عادی سازی روابط کشور‌های عربی با اسرائیل نیز با خشم مردم فلسطین مواجه شد، اما به احتمال زیاد، بایدن نیز از این تلاش‌ها برای عادی سازی حمایت می‌کند.

به طور کلی، زمانی که مساله اسرائیل و فلسطین مطرح باشد، اغلب دولت‌های اروپایی هم از دولت بایدن با خشنودی استقبال می‌کنند.