تحولات جدید عراق و تاثیر آن بر مناسبات داخلی و خارجی

سخنگوی وزارت امور خارجه دولت آمریکا گفت که مایک پمپئو وزیر امور خارجه با الکاظمی در 6 می گفتگو کرده و به وی بابت دولت جدید تبریک گفت و معافیت واردات برق ایران به عراق را به مدت 120 روز دیگر تمدید کرد. در بخش زیر دیدگاه های مهم ترین کارشناسان ارشد شورای آتلانتیک در مورد تحولات جدید عراق مطرح خواهد شد.

عباس کاظم، مدیر ابتکار عراق شورای آتلانتیک: « تشکیل دولت جدید عراق یک رویداد و خبر بسیار خوبی است و این می تواند زمینه ساز فرصتی باشد تا عراق ، بحران های مرتبط با قیمت پایین نفت و کووید 19 را حل کند. علاوه بر این به زخم های عمیق روابط دولت و جامعه به خصوص پس از خون ریزی های ناشی از سرکوب معترضان که در پاییز سال 2019 رخ داد التیام ببخشد. برخی از عراقی ها خواهان برگزاری انتخابات زودهنگام هستند و بر این تاکید دارند که برگزاری انتخابات زودهنگام باید اولویت نخست دولت الکاظمی باشد اما این یک خوش خیالی است زیرا دولت جدید در کنار برگزاری انتخابات زود هنگام با چالش های بزرگتری روبرو خواهد بود. عراق مانند بسیاری از جهان باید به همه گیری کووید 19 اما با سطح پایین تری از آمادگی و کسری بزرگ منابع پزشکی و مالی پاسخ دهد. این تهدید جهانی در حالی صورت گرفته که با کاهش شدید قیمت نفت روبرو هستیم که 90 درصد درامد عراق را تشکیل می دهد. 

اگر روند فعلی قیمت نفت تا سال 2020 و بعد از آن ادامه یابد دولت عراق قادر نخواهد بود از بعد سیاسی و اقتصادی پایدار بماند. بنابراین دولت باید در این وضعیت نابه سامان به اقدامات اقتصادی مقطعی اولویت ببخشد. این اقدام مهم تر و فوری تر از برگزاری انتخابات زودهنگام می باشد. علاوه بر این با نزدیک بودن زمان برگزاری دیالوگ استراتژیک آمریکا – عراق ( 10 ژوئن)، دولت آمادگی تحقق انتظارات بالای طرفین در بازسازی مثبت روابط متقابل را نخواهد داشت. فقدان وزارت امور خارجه موانعی را برای نخست وزیر در آماده سازی مذاکرات و تنظیم دستورکار ایجاد خواهد کرد. مذاکرات تحت این شرایط با نتیجه رضایت بخشی همراه نخواهد بود و سیاستمداران عراقی برآنچه که می تواند از این دور مذاکرات انجام شود و آنچه که باید دنبال کنند به اجماع نخواهند رسید. بنابراین یک دولت با شکاف دیپلماتیک تنها این مشکلات را تشدید می بخشد.»

کِرستِن فانتِن رز، مدیر مرکز استراتژی و امنیت ابتکار خاورمیانه: « آیا ما می توانیم تشکیل ناکامل کابینه جدید عراق را ژست و موضعی برای تنش زدایی ایران و ایالات متحده آمریکا بدانیم؟ این در حالی است که از زمانی که ایران وعده داد که به مصطفی الکاظمی اجازه می دهد تا دولت تشکیل شود، شبه نظامیان حشدالشعبی متحد ایران در عراق وابسته به احزاب تندرو بلوک شیعه به نیروهای آمریکا حمله نکرده اند. در سوی مقابل هم ایالات متحده آمریکا هنوز نسبت به حملات شبه نظامیان متحد ایران علیه نیروهای آمریکا در ماه مارس اقدام تلافی جویانه ای انجام نداده است و در یک اقدامی دوستانه در 6 می تمدید معافیت چهار ماه برق از ایران به عراق را اعلام کرد.» وی افزود: « در حالی که تمام اعضای کابینه هنوز مشخص نشده اند اما برخی از آن ها بر هوشمندترن گزینه ممکن نه در چارچوب منافع آمریکا و ایران بلکه منافع عراق توافق کرده اند.  برای نمونه علی العلاوی یک تکنوکرات توانمندی که به شدت برای منصب خود واجد شرایط است.

وی افزود: « الکاظمی بر دو اولویت رسیدگی به بحران کووید 19 و به مجازات رساندن مسئولین مربوط به خشونت علیه معترضین در ماه های گذشته تاکید کرده است. این دو هدف بسیار دشوار می باشند و مخصوصا دومی مملو از خطرات سیاسی برای وی و دستورکارش می باشد. اما جامعه بین المللی باید همه جانبه از آن حمایت کند.» وی افزود: « واقع بینانه نیست که در مورد تاریخ 10-11 ژوئن 2020 برای مذاکرات بین آمریکا و دولت عراق بر سر آینده روابط دو کشور سخن بگوییم. برای نمونه ممکن است الکاظمی نتواند بر سر وضعیت نیروهای آمریکا در عراق به یک موضع واحد و متحدی دست یابد. اما این تشکیل سریع کابینه ناتمام امیدوار کننده است که اگر مذاکراتی شکل بگیرد منافع عراق به خوبی تامین خواهد شد».

توماس اس واریک، کارمند ارشد غیرمقیم مرکز رفیق حریری و برنامه خاورمیانه شورای آتلانتیک: « در ساعت های اولیه 7 می شورای نمایندگان عراق تایید کرد که مططفی الکاظمی و 15 عضو کابینه وی دولت بعدی عراق را تشکیل داده اند. عراق نیازمند احیای اشغال جزئی داعش ( 2014-2019) می باشد و خواهان آن هست که میدان نبرد ایران و آمریکا نباشد. عراق اکنون با مشکلات ناشی از بحران کووید 19 و کاهش قیمت نفت روبرو است. معترضان در بغداد خواستار خاتمه بخشی به فساد مسئولان دولتی و نفوذ کشورها هستند. اگر چه به خاطر کروناویروس معترضان به خانه ی خود بازگشته اند اما با پایان آن باز به خیابان ها بازخواهند گشت. چالش های نخست وزیر جدید هر سیاستمدار متعارفی را آشفته می سازد.»

وی افزود: « مردم شاید الکاظمی را به درستی نشناسند اما من پس از 16 سال آشنایی نزدیک با وی، او در میان رهبران خاورمیانه منحصر به فرد است. تایید وی نوید خوبی برای پایان چرخه ناامیدی از هر نخست وزیر قبلی در خاطرات می باشد و اما او در این مسیر به مهارت، کمک و خوش شانسی نیاز خواهد داشت.» وی افزود: « تفاوت های بین الکاظمی و عادل عبدالمهدی چشم گیر است. هر دو اگر چه شیعه هستند اما عبدالمهدی یکی از برجسته ترین سیاستمداران عراقی نسل خود می باشد که در دوران تبعید در فرانسه زندگی می کرد و در یک حزب تحت حمایت ایران به جایگاه و مناصب بالا رسید. در کنار این که وی روابط نزدیک خود را با ایران حفظ کرده بود اما همچنین توسط مقامات آمریکا مورد احترام بود. وی متولد 1942 است و اکنون 78 سال سن دارد در حالی که الکاظمی متولد 1967 می باشد و بیست و پنج سال بعد به دنیا اومده است و اکنون در اوایل 50 سالگی می باشد. وی اخیرا به عنوان مدیر سرویس اطلاعات ملی عراق فعالیت کرده است. بعد از تحصیل در دانشکده حقوق عراق در سال 1985 به لندن تبعید شد. وی در سال 2003م به عراق بازگشت و به یک رهبر جامعه مدنی تبدیل شد . وی بعدا برای سازمان های رسانه ای غربی و عراق روزنامه نگاری و نویسندگی می کرد و در این مسیر روابط خیلی خوبی با مراجع و مقامات ارشد مذهبی داشت. همچنین به عنوان یک فعال مدنی مورد احترام تمام احزاب سیاسی عراق بود اما نوشته های وی قبل از ورود به دولت در ژوئن 2016 نشان داد که به صورت آشکار همسو با دیدگاه معترضین است تا احزاب سیاسی عراق». وی افزود: « جانشینی مصطفی الکاظمی برای اولین بار حاکی از تغییر نسلی در نسل دموکراتیک عراق می باشد. وی به دلیل مشکلات داخلی زیاد نیازمند مهارت، کمک و شانس می باشد. ایالات متحده آمریکا و متحدان باید به او در این زمینه کمک کنند».

باربارا اسلاوین، مدیر ابتکار آینده ایران شورای آتلانتیک: « الکاظمی همانند پیشینیان خود از سال 2005 تا الان به روابط موازنه بخش با ایالات متحده و ایران ادامه خواهد داد و نمی تواند منافع شرکای عراقی ایران را نادیده بگیرد. وی فرایند مذاکره در مورد توافق نامه وضعیت نیروهای آمریکایی را با واشنگتن شروع خواهد کرد و در این زمینه احتمالا تعداد نیروهای آمریکا کاهش خواهد یافت و نقش آن ها به آموزش و عملیات علیه داعش محدود خواهد شد.» وی افزود: « اگر ایالات متحده آمریکا در میدان نبرد عراق, کمپین « فشار حداکثری» علیه تهران را از سربگیرد؛ بازندگان بزرگ این استراتژی ایالات متحده و عراق خواهند بود.»

دیوید ماک، کارمند ارشد غیرمقیم برنامه خاورمیانه شورای آتلانتیک: « دولت نوظهور مصطفی الکاظمی احتمالا نمی تواند برای تمام مشکلات عراق مناسب باشد اما الکاظمی در اولین آزمایش بزرگ خود با دستیابی به تایید اعتبار به عنوان نخست وزیری با پیروزی عبور کرد. علاوه بر این او توانست با احزاب پارلمان عراق در مورد سه پست کلیدی وزارت کشور، دفاع و امور مالی به توافق برسد. مدیریت موثر البته برای همه سخت ترین آزمایش خواهد بود زیرا مردم عراق خواستار ارائه خدمات و سرکوب فساد می باشند چیزی که آن ها در دولت های گذشته عراق ندیدند.» وی افزود: « البته اقدام دولت ترامپ در مورد تمدید معافیت برق و تمایل برای انجام دیالوگ استراتژیگ با عراق در اوایل ژوئن اقدامی خوب بود. اما به این زودی الکاظمی و کابینه وی آماده نیست تا در مورد ایجاد روابط بین بغداد و واشنگتن مبتنی بر طیف گسترده ای از منافع متقابل بین دو کشور به موفقیت دست یابد.»

سی آنتونی پفاف، کارمند ارشد غیرمقیم ابتکار عراق شورای آتلانتیک: « در مورد مشکلات پیش روی عراق و مسیر بهبود آن تفاسیر و تحلیل های زیادی وجود دارد و من بحث را در اینجا شروع نمی کنم. خوش بختانه منصب الکاظمی حل تمامی این مشکلات نیست بلکه وظیفه وی اکنون برگزاری انتخابات پارلمانی جدید است. البته انجام این کار به اندازه کافی سخت و دشوار است. جدا از مشکلات امنیتی و لجستیک عظیم برای برگزاری آن، انتخابات زمانی معنادار خواهد بود که مشارکت کافی رای دهندگان وجود داشته باشد چیزی که در سال 2018 مشاهده نکردیم. در غیر این صورت، احزاب سیاسی حامی ایران دوباره در انتخابات پیروز خواهند شد. برای برگزاری انتخاباتی که به واقع نماینده جنبش ملی گرای رو به رشد عراق باشد، الکاظمی باید از سیستم سهمیه ای فرقه ای که باعث بن بست پارلمان کنونی شده رهایی یابد. اما بدون شک در مسیر تغییر سیستم با واکنش و مخالفت های احزاب پارلمانی روبرو خواهد شد.»

وی افزود: « خبر خوب دیگر از تایید الکاظمی این است که عراق تبدیل به حوزه نفوذ کامل ایران نشده است بلکه کاندیدای تهران یعنی اسعد الایدانی حتی نتوانست نامزد شود هر چند که الکاظمی ممکن است کاندید آمریکا نباشد اما او مطمئنا برای بهبود روابط آمریکا و عراق گزینه مناسبی است. بنابراین آمریکا از یک فرصت مناسب برای برقراری روابط در مسیر بهتر برخوردار می باشد. برای انجام چنین کاری مستلزم این است که از آرزوی توافق نامه چارچوب استراتژیک و مشخص سازی اهداف سودمند متقابل که هم قابل دستیابی و هم پایدار است فراتر رویم. هدف کلی برای ایالات متحده آمریکا باید عراقی باشد که یکی از اعضای کمک کننده به جامعه بین الملل و نیروی مثبت برای ثبات منطقه ای باشد. رسیدن به این هدف مطمئنا قابل دستیابی است و نیازمند هزینه های بیشتر توسط آمریکا نیست بلکه آن مستلزم یک پارلمانی است که نماینده واقعی مردم عراق باشد و برای بهبود توانایی دولت در ارائه خدمات به مردم تلاش کند. نکته آخر خوب این است که نامزدی الکاظمی می تواند فضای جدیدی برای تعامل عراق با آمریکا ایجاد کند و دستیابی به نتایج را تسهیل سازد. برای بهره گیری ازاین فرصت آمریکا نیاز خواهد داشت تا یک نسخه روشنی از آنچه که عراق به یک عضو کارامد جامعه بین الملل تبدیل می شود داشته باشد. این اقدام مستلزم تمایل و انعطاف پذیری برای بهره برداری از فرصت ها برای حل بحران های امنیتی و سیاسی و اقتصادی است که در حال حاضر مانع احیا و بهبود عراق شده است.»

منبع:https://rahbordemoaser.ir/