؛ جالب آنکه اکثریت مشارکتکنندگان در این نظرسنجی گزینه «بازپسگیری همه سرزمینهای فلسطینِ تاریخی» را بر صلح دائمی با رژیم صهیونیستی ترجیح دادهاند. با این وجود همچنان طیف قابل توجهی از فلسطینیان در هر دو منطقه غزه و کرانه باختری روشهای پراگماتیستیتر را بر راهکار یک کشوری، بازگشت پناهجویان و درگیری مسلحانه با رژیم صهیونیستی ترجیح میدهند.
«دیوید پولاک»، مدیر وبسایت موسسه واشنگتن در این باره مینویسد: به نظر میرسد تضادی که میان رویکردهای کوتاه مدت نسبتاً میانهرو محبوب و دیدگاههای حداکثری بلند-مدت برقرار است، تدوین یک سیاست کارآمدتر را میطلبد. سیاستی که از یکسو شامل رویکرد تعاملی برای مصالحه و همکاری عملی باشد و در عین حال مانع از وسوسه شدن تلآویو به توسل به خشونت و الحاق خاک فلسطین شود. وی نتیجه گیری میکند: «با توجه به چندگانگی دیدگاههای فلسطینیان بعید به نظر میرسد حرکت پرشتاب به سوی راهکار دو-دولتی، بتواند صلحی دائمی را فراچنگ آورد. در عین حال جلوگیری از اقدامات تحریکآمیز اسرائیل در زمینه الحاق سرزمینهای فلسطینی میتواند خطر گرایش به روشهای غیر صلحآمیز را میان فلسطینیان کاهش دهد.»
اما نتایج نظرسنجی نشان میدهد که تعداد اندکی هنوز از راهکار دو- کشوری حمایت میکنند. نکته جالب آنکه که اگرچه برخی پژوهشگران مخالفت فلسطینیان با طرح صلح ترامپ را به محدودیتهایی نسبت میدهند که این طرح به راهکار دو-دولتی سنتی وارد کرده، اما بیشتر مشارکتکنندگان در این نظرسنجی راهکار دو-دولتی را رد کردهاند. وقتی که از آنها پرسیده شده که اولویت ملی فلسطینی در 5 سال آتی چیست؟ دو – سوم (66%) اهالی کرانه باختری در پاسخ به این سوال گزینه «بازپسگیری همه سرزمینهای فلسطین تاریخی» را انتخاب کردهاند و تقریباً تنها 14 درصد از شرکتکنندگان خواستار «پایاندادن به اشغال کرانه باختری و غزه و دستیابی به راهکار دو-دولتی» شدهاند.
این درحالیست که اهالی غزه برخلاف انتظار نسبت به ساکنان کرانه باختری رویکرد پراگماتیستی تری را اتخاذ کردهاند؛ 56 درصد آنها خواستار تشکیل فلسطین از بحر تا نحر شدهاند، در حالیکه 31 درصد از آنان همچنان راهکار دو-دولتی را گزینه مناسبتری میدانند.
البته رویکرد تندروانهتری را نیز در پاسخهای داده شده به برخی سوالات شاهد هستیم. برای مثال در پاسخ به این سوال که «گام بعدی در صورتی که رهبری فلسطین بتواند برای دستیابی به راهکار دو-دولتی مذاکره کند، چیست؟» تنها 26 درصد از اهالی کرانه باختری گزینه «پایان یافتن منازعه با رژیم صهیونیستی» را انتخاب کردهاند. در حالیکه دیگر بار در غزه شاهد رویکردی متساهلانهتر هستیم و 40 درصد مشارکت کنندگان خواستار پایان یافتن منازعه در صورت تحقق راهکار دو-دولتی شدهاند. در هر دو منطقه نزدیک به 60 درصد مشارکت کنندگان اما گزینه «ادامه یافتن مقاومت تا آزادی فلسطین تاریخی» را انتخاب کرده اند.
نکته قابل تامل دیگر آنکه راهکار یک دولتی هنوز از طرفداران زیادی برخوردار نیست. اگرچه اغلب درباره میزان محبوبیت ایده تشکیل یک دولت دوملیتی یا مبارزه مدنی برای برابری، سوء تفاهماتی بهوجود میآید، اما تنها 10 درصد از مشارکت کنندگان در هر دو منطقه فلسطین، دستیابی به راهکار یک دولتی که درون آن اعراب و یهودیان برابر باشند و شامل از نحر تا بحر باشد را اولویت خود میدانند. همچنین تنها 10 درصد از مشارکت کنندگان، شهروندی رژیم صهیونیستی با حقوق و مسئولیتهای برابر را به تبعه دولت فلسطین بودن ترجیح میدهند.
اما در سویه دیگر پیمایش شاهدیم که تقریبا دو سوم مشارکت کنندگان در هر دو منطقه معتقدند «اسرائیل هیچگاه تشکیل تک دولتی که به فلسطینیان حقوق برابر اعطا کند را حتی در صورتی که آنها به اکثریت قاطع مبدل شوند، نخواهد پذیرفت.» با این حال یک سوم مشارکت کنندگان در کرانه باختری و 40 درصد در غزه اعلام کردهاند که زندگی تحت لوای اسرائیل را به قرار گرفتن در حاکمیت تشکیلات خودگردان و حماس ترجیح میدهند.»
71 درصد از مخاطبین این نظرسنجی در کرانه باختری در پاسخ به سوالی درباره آینده پناهجویان فلسطینی و شهرکنشینان صهیونیست، پیشبینی کردهاند که بیشتر شهرکهای صهیونیست نشین به قوت خود باقی خواهند ماند و بیشتر پناهجویان فلسطینی نیز به سرزمینهای 1948 بازنخواهند گشت. در غزه اما این نسبت به طرز چشمگیری کمتر است و 52 درصد با گزاره فوق موافقت کردهاند. این درحالیست که یک اقلیت 5 درصدی نیز اعلام کردهاند که اگر مسکن و وضعیت مناسبی در اسرائیل به آنها داده شود، رفتن به سرزمینهای اشغالی را به ماندن در فلسطین ترجیح میدهند.
در مساله حمایت از انتفاضه نیز پاسخهای فلسطینیان کرانه باختری و نوار غزه قابل تامل و گاه حتی متناقض است. در پاسخ به راهکار مناسب برای رهایی از بنبست فعلی چیست؟ 22 درصد در کرانه باختری خواستار مقاومت و آغاز انتفاضه شدهاند، حتی اگر باعث دشوارتر شدن زندگی افراد شود. اما در پاسخ به این سوال که اگر رژیم صهیونیستی اقدام به الحاق مناطق بیشتری از فلسطین کند واکنش مناسب چیست؟ 56 درصد مشارکت کنندگان تأکید کرده اند که در این صورت فلسطینیان باید بر جلوگیری از اسرائیلیها حتی از طریق توسل به زور متمرکز شوند.
منابع پژوهش در دفتر پژوهشکده موجود است.
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.