افغانستان و آینده پیش رو
پیرمحمد ملازهی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی اظهار داشت: «در حال حاضر دو طرح وجود دارد؛ یکی طرح مسکو و دیگری طرح آمریکا. این دو طرح در برخی موارد با هم اشتراکاتی دارند و به نظر می‌رسد از قبل هماهنگی‌هایی بین مسکو و واشنگتن در این رابطه شکل‌گرفته باشد.»
ملازهی ازجمله مشترکات این طرح‌ها را دادن نقش‌های مهم به برخی بازیگران منطقه‌ای و جهانی عنوان کرد و افزود: «ازجمله اینکه در هر دو طرح، سازمان ملل برای کشورهای همسایه و صاحب نفوذ در افغانستان و همچنین کشورها و قدرت‌های بزرگ منطقه و جهان نقش مهمی قائل شده است.»
وی ادامه داد: «نکته مشترک دیگر تشکیل دولت موقت است که قرار شده این دولت موقت، هم آتش‌بس را موردتوجه قرار دهد و هم قانون اساسی را یا اصلاح‌کرده یا قانون اساسی جدیدی تدوین کنند که در آن دیدگاه‌های هر دو طرف در مورد هم امارت اسلامی و هم جمهوری اسلامی گنجانده شود.»
به گفته این کارشناس قرار است در این طرح، دولت بین طالبان و جریان‌های داخلی (عبدالله عبدالله و اشرف غنی) به‌صورت مساوی تقسیم شود و شریک‌سازی طالبان در قدرت در مرحله اول قرار دارد.
ملازهی در ادامه با اشاره به اینکه سه جریان اصلی در افغانستان حضور دارند که در تحولات مؤثر هستند، توضیح داد: «نخست، جریان داخلی است که در سه بخش مطرح هستند؛ اول گروه طالبان به‌علاوه حکمتیار که جناح اسلام‌گرا را شامل می‌شوند، گروه دوم جهادی‌ها هستند که عبدالله عبدالله آن را نمایندگی می‌کند و گروه سوم لیبرال دمکرات‌ها به نمایندگی اشرف غنی هستند.»
وی افزود: «جریان مؤثر دوم کشورهای منطقه‌ای هستند که در دو بخش توصیف می‌شوند نخست کشورهایی که مرز مشترک با افغانستان دارند یعنی سه کشور آسیای مرکزی شامل تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان به همراه ایران، پاکستان و تا حدودی هم‌چین و بخش دیگر کشورهایی هستند که در افغانستان نفوذ دارند اما مرز مشترک ندارند که ازجمله هند، عربستان سعودی، امارات، قطر و ترکیه را شامل می‌شود.»
به گفته این کارشناس جریان سومی که بر سر نفوذ در افغانستان رقابت دارند، قدرت‌های بزرگ شامل روسیه، آمریکا، اتحادیه اروپا و چین هستند.
ملازهی گفت: «تصوری که در مسکو و واشنگتن به وجود آمده این است که باید این سه جریان را هماهنگ کنند تا بتوان صلح را در افغانستان برقرار کرد و سپس این سه جریان، صلح را تضمین کنند تا تضمین منطقه‌ای و بین‌المللی به وجود آید.»
کارشناس مسائل شبه‌قاره بابیان اینکه این طرح‌های برقراری صلح در افغانستان مشکلاتی نیز دارد ادامه داد: « مهم‌ترین مشکل این است که رقابت اصلی بین عنوان امارت اسلامی و جمهوری اسلامی است؛ درواقع طالبان به دنبال امارت اسلامی و مردم و دولت افغانستان و احزاب سیاسی و مذهبی دیگر به دنبال جمهوری اسلامی هستند.»
وی تأکید کرد: « برای اینکه این طرح موفق شود علی‌القاعده باید طالبان مواضعشان را تعدیل کنند، سازوکارهای دمکراتیک و جابجایی قدرت از طریق انتخابات، حقوق اقلیت شیعه و حقوق زنان را که در قانون اساسی جدید آمده و آزادی رسانه‌ها را بپذیرند. دراین‌بین طالبان نیز خواهان آن است که دولت، احکام و قوانین اسلامی را بپذیرد. آمریکایی‌ها پیش‌بینی کرده‌اند که برای حل این مسئله بهتر است که یک شورای فقهی یا علما تشکیل شود. این شورای علما درواقع نقشی مانند شورای نگهبان ایران خواهد داشت که قوانین موضوعه را با شرع تطبیق می‌دهد. نیمی از اعضای این شورای علما توسط دولت و نیمی توسط طالبان تعیین می‌شود.»
به گفته ملازهی، در طرح آمریکا، همچنین مجلس شورای ملی و مجلس سنا نیز برای آینده افغانستان پیش‌بینی‌شده‌اند؛ هرچند چارچوب‌های آن هنوز مشخص نیست و طرفین باید روی آن توافق کنند؛ اما مشکل این است که آیا اعضای این مجلس‌ها، سهمیه‌ای باشد یا به‌واسطه انتخاب مردم تعیین شود زیرا ساختار قدرت تغییر می‌کند.
وی ادامه داد در این صورت ساختاری که از اجلاس بن به وجود آمد و در پی آن قدرت در کابل متمرکز است تغییر خواهد کرد.
کارشناس مسائل شبه‌قاره با بیان اینکه احتمال می‌رود نظام افغانستان به سمت نظام فدرالی و نظام پارلمانی پیش برود، گفت: «پذیرش این امر برای طالبان ساده نیست؛ زیرا طالبان معتقد است مسائل از طریق بیعت اسلامی باید حل‌وفصل شود نه پارلمان. نگاه آن‌ها این است که یک امیرالمؤمنین وجود دارد که دیگران باید با وی بیعت کنند. درست در همین‌جاست که مشکل اصلی به وجود می‌آید که آیا طالبان از این مسئله صرف‌نظر خواهد کرد و یا دولت از سازوکار دمکراتیک و جابجایی قدرت از طریق انتخابات صرف‌نظر می‌کند.»
ملازهی با تأکید بر اینکه در خصوص این مسائل چالش‌های زیادی وجود دارد، ادامه داد: «علی‌القاعده باید هم در طرح مسکو هم در طرح واشنگتن این مسائل حل‌وفصل شود تا بعد بتوان آتش‌بس برقرار و ساختار قدرت را مشخص کرد.»
وی درنهایت درباره اجلاس پیش‌روی مسکو گفت: «در این اجلاس قرار است کشورهای منطقه‌ای، بین‌المللی و گروه‌های داخل افغانستان دعوت و چگونگی ایجاد طرح صلح بررسی شود.»
منبع:https://www.scfr.ir
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
