شرایط مذکرات وین بر سر برنامه هسته ­ای ایران

در بخش ذیل به نکات و گزاره­ های اصلی این یادداشت اشاره خواهیم کرد

1. دولت­ های غربی نگرانی­ هایی را در مورد پرونده هسته ای ایران مطرح می­کنند و تهران را در سه مورد تحت فشار قرار داده ­اند: ۱- گریز هسته­ ای ۲- پیشرفت سطح پایه برنامه هسته­ ای ۳- نظارت ­های بین­ المللی.
2. در ارتباط با مورد اول باید گفت بر اساس آخرین گزارش ­ها ایران تا ۶ نوامبر ۲۰۲۱ حدود ۱۶۸.۳ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا ۲۰ درصد را انباشت کرده است. بیش از ۲۵ درصد از این میزان در سه ماه گذشته تولید شده است. علاوه بر این، ایران ۲۶.۲ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد نیز انباشته است. با این سرعت ایران از زمان گریز هسته ­ای در اوایل ۲۰۲۲ عبور خواهد کرد. اگر ایران از این آستانه عبور کند احتمالاً به یک یا دو سال دیگر نیاز دارد تا آن را به یک دستگاه هسته­ ای قابل حمل تبدیل کند. زمانی که مرحله غنی ­سازی تکمیل شود، توانایی دیگر کشورها برای نظارت سخت خواهد شد زیرا این فعالیت­ ها مشمول نظارت بین  ­المللی نیست.
3.  در صورت شکست مذاکرات، احتمالاً واشنگتن فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی را بر ایران افزایش خواهد داد و تلاش خواهد کرد تا سراغ نهادها و افرادی رود که هنوز تحریم نشده­اند. علاوه بر این با همکاری فرانسه، آلمان و بریتانیا فعال­ سازی مکانیسم ماشه را دنبال خواهد کرد. تحریم ­های سازمان ملل در مقایسه با تحریم ­های ایالات­  متحده اهمیت کمتری دارند اما بار سیاسی آن بیشتر خواهد بود زیرا مرگ برجام را اعلام و مجازات ایران را در دستور کار قرار می­دهد.
4. چین تاکنون بزرگترین خریدار نفت ایران بوده است و با خرید به‌طور متوسط ۸۰۰ هزار بشکه تحریم­ ها را نقض می­کند. دولت بایدن در این ارتباط هنوز تحریمی را علیه نهادهای چینی اعمال نکرده است اما در صورت شکست مذاکرات بعید نیست آن را انجام دهد. نهایتا ایالات ­متحده شروع به صحبت در مورد گزینه نظامی علیه ایران خواهد کرد و با کشورهای متحد مانورهای نظامی در منطقه انجام خواهد داد.
5. در صورت شکست مذاکرات، احتمالاً اسرائیل حملات سایبری و خرابکارانه را علیه ایران تشدید خواهد کرد. درحالی­که حمله هوایی به سایت­ های هسته ­ای بعید به نظر می­رسد، اما نمی­توان احتمال آن را به‌طور کامل رد کرد. دولت اسرائیل تمرینات آماده­  سازی برای حمله به سایت­  های ایران را از سر گرفته و یک­و­ نیم میلیارد دلار برای بهبود این آمادگی­ ها اختصاص داده است. از این­رو در صورت ناموفق­ بودن مذاکرات احتمال جنگ بین ایران و اسرائیل، حملات خرابکارانه و سایبری تشدید خواهد شد.
6. در کنار این موارد ایران پیشرفت هسته ­ای را سرعت خواهد بخشید و ممکن است غنی  ­سازی را به ۹۰ درصد برساند یا بازرسان را اخراج کند. تهران همچنین می­ تواند با احتیاط بیشتر عمل کند و ذخایر ۲۰ درصدی و ۶۰ درصدی را افزایش دهد و علاوه بر این بر روی تولید اورانیوم-فلز کار کند، این روش از حساسیت کمتری برخوردار است. ایران همچنین از متحدان و نیروهای نیابتی خود برای پاسخ دادن به حملات خرابکارانه و هسته ­ای استفاده خواهد کرد و اسرائیل و نیروهای آمریکا در منطقه را هدف قرار دهد. اگرچه ایران تمایلی به تشدید تنش با همسایگان ندارد اما ممکن است عربستان و امارات نیز درگیر شوند.

این گزارش در بخش پایانی نتیجه می­گیرد:

پیچیدگی و خطرات شکست مذاکرات، بر اهمیت احیای برجام افزوده است. هنوز مسیر دیپلماسی باز است و پیشرفت­های صورت گرفته طی هفته ­های اخیر می­تواند منجر به احیای آن شود  اما حتی اگر مذاکرات شکست بخورد و طرف ­ها سراغ پلن «ب» بروند، دیپلماسی ممکن است همچنان به صورت مستقیم و غیرمستقیم ادامه یابد.