پیامدهای خروج نظامی آمریکا؛ افزایش تنش در افغانستان

 اما هنگامی که نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۰۱ بمباران افغانستان را آغاز کردند، بیش از بیست سال قبل از آن جنگ داخلی، مداخله خارجی و استبداد باعث شده بود که مردم آن کشور در بحران و رنجی فزاینده زندگی کنند. بحران کنونی افغانستان تا حدود زیادی محصول تاریخ آشفته و موقعیت جغرافیایی متلاطم آن است. این عوامل در کنار هم باعث ایجاد کشوری ضعیف شده است که بسیاری از نیروهای خارجی تا حد زیادی همیشه در امور آن دخالت کرده­اند و اکنون دهه­ ها است که از ایجاد ثبات و برقراری صلح و امنیت عاجز است. در این میان طالبان که برآمده از یک جریان افراطی و تا حد زیادی دست­ پرورده همسایه استراتژیک افغانستان یعنی پاکستان است که از شورش کنونی در این کشور همواره پشتیبانی می­ کنند.

در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر ، افغانستان بیشتر تحت تأثیر تاریخ و موقعیت جغرافیایی خود قرار دارد. در۳۰ سال پس از کودتای کمونیستی در آوریل ۱۹۷۸ و حمله شوروی در دسامبر ۱۹۷۹ افغانستان همواره صحنه درگیری قدرت­ها و تحت تأثیر نیروهای سیاسی و عقیدتی بود که بسیار فراتر از کنترل مردم بر این کشور نفوذ داشتند. ترسیم فرآیندی که در آن افغانستان وضعیت خود را به عنوان یک کشور امن با یک دولت بازیابد و تأثیر این روندها بر چشم انداز آینده کشور بسیار پیچیده و زمان­بر خواهد بود. از بسیاری جهات آمریکا قبل از حمله نظامی به افغانستان نیز از قبل در این کشور حضور داشته. اما بعد از سقوط کمونیسم در افغانستان ۱۹۸۹ ایالات متحده تصمیم گرفت که در تحولات رخ داده در این کشور و منطقه سهمی چندانی نداشته باشد. در این برهه حساس آمریکا تقریبا بیشتر کمک­های خود را متوقف کرد. و تصمیم گرفته شد که به افغان­ها اجازه داده شود که اختلافات خود را به تنهایی حل کنند و حتی پاکستان را که شریک سابق­شان در جهاد علیه کمونیسم بود، ترک کردند چراکه تصور می­کردند باید برای فرار از هزینه­ها و عواقب یک دهه درگیری افغانستان آن زمان خود را آماده کنند. در حالیکه پیامدها بعدی این رها کردن یک جنگ داخلی خونین، هرج و مرج، ظهور طالبان، نسل­کشی، استقرار القاعده و در نهایت حملات ۱۱ سپتامبر بود. بنابراین اگر رها کردن افغانستان و منطقه « آسیای میانه» در دهه ۱۹۹۰ اشتباه بوده است، اکنون تکرار این اشتباه بدون در نظر گرفتن عواقب آن به مراتب پیامدهای بدتر و شدیدتری به همراه دارد.

به نظر می­رسد تصمیم دولت بایدن برای خروج نظامی از افغانستان تا ۱۱ سپتامبر، پس از دو دهه و هزینه دو تریلیون دلاری، از نگاه آن­ها شاید تاکنون نبز به تأخیر افتاده باشد. و اهداف اولیه ایالات متحده برای مداخله ظاهرا سال­ها پیش محقق شده است و اهداف متعاقب آن برای ماندن بیشتر غیرقابل تحقق است. از نظر دولت جدید خروج کامل و بی قید و شرط از افغانستان به دلایلی از جملهارجحیت منافع ملی آمریکا قابل دفاع است زیرا معتقد­اند ایالات متحده تهدیدهای جهانی خود را به درستی می­سنجد، و متناسب با آن عمل می­کند در حالیکه به اعتقاد بسیاری از سیاستمداران و پژوهشگران عملکرد بایدن در درک منافع امنیتی بلند مدت ایالات متحده کوته نظرانه و محدود است.

در درجه نخست به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سیاست حفظ منافع ملی با شعار « اول آمریکا» نشان از بی مسئولیتی و سهل­انگاری آمریکایی­ها نسبت به وضعیت کنونی افغانستان و پیامدهای خروج نظامی از آن است. که تا حد زیادی روند جاری در افغانستان عواقب دخالت نظامی دو دهه اخیر آمریکا و غرب است. بنابراین خروج آمریکا از افغانستان موجب به حرکت درآوردن تحولاتی است که هرگونه فرصت باقی مانده برای صلح مورد مذاکره را از بین خواهد برد، و منجر به افزایش خشونت و تضعیف دولت فعلی افغانستان که طرف مهم مذاکرات صلح است خواهد شد. بعلاوه فروپاشی اقتصاد رسمی و نابودی کامل حقوق زنان و اقلیت­های افغانستان هم از پیامدهای خروج کامل نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان است.

بدین ترتیب زمینه برای یک جنگ داخلی و نیابتی فراهم خواهد شد که احتمالاً حاصل آن سرازیر شدن میلیون­ها پناهنده است که منطقه را بی ثبات­تر و رادیکال­تر از گذشته می­کند. در صورتی که فاجعه­ای برای افغانستان رخ دهد و منطقه دچار آشفتگی شود، حتی برای طرفداران سیاست­های ایالات متحده نیز دور از تصور است که ایالات متحده اهداف خود را در مناطقی که اکنون دارای اولویت بالاتر هستند، محقق کند. ادامه حضور نظامی آمریکا در افغانستان از نظر سیاسی به اندازه کافی ناچیز است اما برای کاهش تحرکات و شورش­های طالبان و ثبات جزئی به اندازه کافی تاثیرگذار است. برای کمک به ادامه روند صلح ممکن است چندان راضی کننده به نظر نرسد. اما با توجه به گزینه­های موجود پیامدهای این خروج ممکن است از بدترین نتایج ممکن باشد. بنابراین میان سیاستمدران آمریکایی این نگرانی وجود دارد که سایر کشورهای خارجی خلاء عدم حضور آمریکا را در این منطقه از نظر ژئواستراتژیکی پر کنند. و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این حوزه تا زمانی که تصمیم آمریکا برای خروج قطعی باشد، بن­بست صلح در افغانستان ادامه خواهد یافت و پیشرفتی در این زمینه حاصل نخواهد شد.

منیع:https://www.cmess.ir