رئیس سیا سفرش را از سرزمین­ های اشغالی آغاز کرد و در رام الله و تل­آویو با مقامات تشکیلات خودگردان و رژیم دیدارهایی را برگزار کرد. آن طور که رسانه ­های منطقه گزارش دادند در این سفر توافقاتی مهم در خصوص بازطراحی روابط تشکیلات و رژیم صورت گرفته است.

براساس گزارش­ ها، بحث درباره آغاز دور جدید مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل محور اصلی رایزنی های برنز در رام الله بوده است. وی در همین راستا با «ماجد فرج» رئیس دستگاه اطلاعاتی تشکیلات خودگردان فلسطین ملاقات کرد تا با توجه به جایگاه وی در کرانه باختری، تشکیلات را وادار به بازگشت به مذاکرات کند.

 آن­طور که وب سایت «واللا» نوشته این دیدار در راستای دیدار ماه گذشته «هادی عمر» فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه بود تا توافق سه جانبه میان تشکیلات، رژیم و ایالات متحده درباره همکاری­ های امنیتی در راستای جلوگیری از تشدید بحران در سرزمین های اشغالی (جلوگیری از وقوع انتفاضه) را نهایی نماید.

براساس این گزارش، بخشی از این همکاری کنترل شدیدتر و دقیق­تر بر رسانه ­ها، مراکز آموزشی و شبکه­ های اجتماعی در فلسطین در زمان وقوع ناآرامی­ ها با هدف کنترل اوضاع در جوامع فلسطینی است. همچنین توافق درباره وضعیت اسرای فلسطینی و کمیته مبارزه با فساد با هدف بازسازی چهره تشکیلات در فضای داخلی فلسطین از دیگر محورهای رایزنی­ های برنز با فرج بوده است.

در خصوص کمیته مبارزه با فساد باید این نکته را افزود که با توجه به تصمیم واشنگتن برای از سرگیری کمک های مالی به تشکیلات، سیا قصد دارد بر نحوه تخصیص این کمک­ ها بیش از پیش نظارت داشته باشد و این امر توسط شرکت حسابرسی PWC (مخفف Pricewaterhouse) انجام خواهد شد.

همچنین فلسطینی ­ها نظارت آمریکا بر زندانیان با گرایش نزدیک به نیروهای مقاومت که در زندان­ های تشکیلات به سر می­برند را قبول کرده ­اند و در پرونده فلسطین قرار شده در ازای برخی ضمانت ­های آمریکا محمود عباس را از تصمیمش درخصوص عدم ورود به مذاکره منصرف کنند.

یک مقام فلسطینی در خصوص سفر برنز به جروزالم پست گفته که این سفر در زمینه احیای روابط آمریکا با تشکیلات اهمیت فوق العاده­ ای دارد. کرانه با مشکلات مالی مواجه است و اگر شرایط تغییر نکند بازی را به حماس در کرانه واگذار می کند. این مقام فلسطینی که نامش ذکر نشده تصریح می­کند که «ماجد فرج» و «حسین شیخ» رئیس امور شهری دو فرد تاثیرگذار بر محمود عباس هستند و حرف آن­ها تصمیمات ابومازن را شکل می دهد.

البته در رسانه­ های اسرائیلی سفر اخیر بیشتر از جنبه مساله ایران (پرونده هسته­ ای و ماجرای حمله به کشتی اسرائیلی در دریای عمان) مورد توجه قرار گرفت و تاکید کردند که هماهنگی در مواجهه با ایران محور رایزنی های برنز با نخست وزیر و رئیس موساد در تل­آویو بوده است.

رسانه ­های اسرائیلی نیز همانند منابع عربی بر تقویت همکاری ­های اطلاعاتی و امنیتی میان تشکیلات و سیا با هدف کنترل اوضاع کرانه باختری به عنوان محور مذاکرات برنز با فلسطینی ­ها صحه گذاشتند. همچنین رسانه های مخالف دولت در اسرائیل مدعی شده­ اند که نفتالی بنت در دیدار با برنز قبول کرده تا برنامه ساخت 32 هزار واحد مسکونی را به 22 هزار کاهش دهد و در منطقه C کرانه باختری هم تشکیلات بتواند شهرکی برای فلسطینی ­ها بسازد. همچنین مقرر شده تعداد کارگران فلسطینی که اجازه ورود به سرزمین های 1948 را دارند تا 15 هزار نفر افزایش یابد.

بعد از تل­آویو، بیروت سومین مقصد ویلیام برنز بود و وی در آنجا با فرمانده ارتش و رئیس دستگاه اطلاعاتی لبنان دیدار داشت. بحث درباره اوضاع مرزهای لبنان با فلسطین اشغالی محور مذاکرات رئیس سیا بود و وی پیامی تند و روشن درخصوص تحرکات حزب الله به مقامات لبنانی در این زمینه داد. روزنامه الشرق الاوسط سعودی در این زمینه گزارش داد که برنز به مقامات لبنانی درباره حزب الله هشدار داده است. روزنامه هآرتص هم در گزارشی با اشاره به سوابق دیپلماتیک برنز وی را وزیر خارجه کمکی آمریکا نامید و تاکید کرد که وی با دستورکارهای سیاسی- امنیتی راهی لبنان شد تا بحران جاری در این کشور را کنترل کند و مانع از تبدیل بحران داخلی لبنان به درگیری با اسرائیل شود.

قاهره سومین پایتختی بود که ویلیام برنز به آنجا رفت و در آنجا با عبدالفتاح السیسی و عباس کامل دیدار کرد. آن طور که گزارش شد، بحث درباره همکاری ­های امنیتی در حوزه فلسطین محور رایزنی رئیس سیا با رئیس جمهور و رئیس دستگاه اطلاعاتی مصر بود و آمریکایی ­ها از تلاش­ های قاهره برای میانجی گری میان حماس و تل­آویو حمایت کردند.

اما در این میان یک پرونده دوجانبه بر سفر اخیر برنز به مصر سایه افکنده بود که می­ تواند بر چشم انداز روابط قاهره- واشنگتن تاثیرگذار باشد. برخی نمایندگان کنگره در نظر دارند به دلیل مسائل حقوق بشری از حجم کمک­ های اعطایی آمریکا به رژیم سیسی بکاهند. در همین زمینه در نشست اخیر کمیته مربوط به کمک­ه ای توسعه ­ای آمریکا در کنگره بحثی درخصوص کاهش 300  میلیون دلاری (از مجموع 1.3 میلیارد دلار کمک سالانه)  از کمک های سالانه آمریکا به مصر در نتیجه استمرار سرکوب شدید مخالفان سیاسی و وضعیت حقوق بشر طرح شده است که این امر منجر به نگرانی مقامات قاهره شده است.

هرچند مقامات دولتی آمریکا در روزهای اخیر در واکنش به این امر از نقش مصر در تقویت ثبات در منطقه تقدیر کرده اند اما اگر کاهش کمک ها به رژیم السیسی تصویب شود، نه تنها بر روابط مصر با آمریکا بلکه در روابط این کشور با دیگر رژیم ­های دیکتاتوری خاورمیانه که متحد ایالات متحده محسوب می ­شوند، اثر خواهد داشت. برنز در این سفر به مقامات مصری قول داد که این امر را از نزدیک دنبال کند و تلاش نماید مانع از اجرایی شدن این طرح شود.

چشم انداز پیش رو:

1. برخی طرف­ ها از عدم سفر برنز به اردن در خلال سفر دوره­ا ی به خاورمیانه و کشورهای مرتبط با مساله فلسطین ابراز تعجب کرده اند، اما برخی منابع در امان ضمن رد گمانه ­زنی ­ها در این خصوص تاکید کردند که با توجه به ملاقات های صورت گرفته میان مقامات اردنی با مقامات آمریکایی از جمله برنز در سفر اخیر پادشاه این کشور به واشنگتن، عدم سفر برنز را توجیه کرده ­اند. با این حال هاآرتص در بخشی از گزارش خود از سفر برنز مدعی شده که ثبات در اردن هم یکی از محورهای رایزنی رئیس سیا بوده است.
2. برخی منابع با اشاره به سفر محمود عباس به فاصله کمی از سفر برنز به امان مدعی شده ­اند که احتمالا یکی از اهداف پنهان این سفر تلاش برای حذف تدریجی وی از قدرت بوده و به زودی شاهد جابجایی قدرت در کرانه خواهیم بود. سفر وی به امان هم در راستای جلب حمایت عبدالله اردنی برای تقویت موضعش در تحولات داخلی کرانه است؛ چراکه وتوی اردن می ­تواند مانع از کنار گذاشته شدن وی شود. با این حال این بحث بیش از همه یک گمانه­ زنی است و در منابع معتبر هنوز این بحث به طور جدی مطرح نشده است. با این حال ابومازن نفس ­های ماجد فرج را بیش از هر زمان دیگری پشت سر خود حس می­کند.

جمع بندی:

سفر اخیر بیش از هرچیز تلاشی از سوی دولت آمریکا برای کنترل تنش­ ها در سرزمین­ های اشغالی بود و تجربه بحران محله شیخ جراح و زد و خورد نظامی اخیر رژیم با غزه مقامات آمریکایی را متوجه شکننده بودن اوضاع امنیتی در منطقه کرده است. در شرایطی که آمریکا تمرکز اصلی ­اش در منطقه ایران است، وقوع بحران در فلسطین اشغالی چه در کرانه، چه با لبنان و چه غزه می­تواند طراحی آن­ها برای فضای جدید منطقه ­ای را خدشه دار کند.

منابع پژوهش در دفتر اندیشکده موجود است .