تاریک و روشن روسیه و ناتو
گام نخست این هم‌گرایی، پیوستن روسیه به شورای همکاری آتلانتیک شمالی در ۲۰ دسامبر ۱۹۹۱ بود و در گام دوم در ۲۲ ژوئن ۱۹۹۴ به برنامه مشارکت برای صلح ناتو پیوست. سپس در ۲۷ می ۱۹۹۷ شورای مشترک ناتو-روسیه با تأکید بر چالش‌های امنیتی مشترک تشکیل شد.
در واقع می‌توان گفت انتخاب آندره کوزیروف به‌عنوان نخستین وزیر خارجه روسیه پس از فروپاشی (۱۹۹۲-۱۹۹۶) پیام شفافی از سمت دولت نوپای بوریس یلتسین به غرب بود که نه‌تنها به دنبال تنش‌زدایی است، بلکه گسترش روابط را نیز جست‌وجو می‌کند. اما با تحول در موازنه قدرت در مجلس دومای روسیه، هیئت دولت نیز دستخوش تغییراتی شد؛ از جمله اینکه یوگنی پریماکوف که نگاه به شرق داشت، سکان وزارت خارجه را در دست گرفت و به دنبال آن گرمای روابط روسیه و ناتو فروکش کرد؛ با وجود این، در سال ۱۹۹۸ تحت فرمت «۱+۱۹» همکاری‌هایی میان روسیه و ناتو شکل گرفت.
به نظر می‌رسد میان این سال‌ها، بهبود روابط با مسکو و همسو‌کردن کرملین با سیاست‌های ناتو، مهم‌ترین سیاست‌گذاری ناتو در قبال بزرگ‌ترین کشور باقی‌‌مانده از اتحاد جماهیر شوروی بود.
دو سال پس از به‌قدرت‌رسیدن ولادیمیر پوتین در روسیه و هم‌زمان با سکانداری ایگور ایوانوف بر مسند وزارت خارجه این کشور، مرحله جدیدی در توسعه روابط روسیه با اتحاد آتلانتیک شمالی شکل گرفت و در اجلاس سران این کشورها در ۲۸ می ۲۰۰۲، سند «کیفیت جدید در روابط روسیه و ناتو» امضا شد تا مطابق آن مکانیسمی برای مشورت‌های مداوم سیاسی، توسعه و اتخاذ تصمیمات مشترک در زمینه‌های مورد علاقه مشترک شکل بگیرد. اما از سال ۲۰۰۴ تاکنون که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه است، روابط مسکو و ناتو دچار فراز‌و‌فرودهایی شد که در نهایت به واگرایی انجامید.
میان سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۷، پیشرفت در گفت‌وگوهای سیاسی سبب شد کارگروه‌هایی در‌خصوص چالش‌های امنیتی مشترک میان روسیه و ناتو ایجاد شود و وضعیت افغانستان، عراق، بالکان، قفقاز و خاورمیانه موضوعات مورد بررسی طرفین باشد و ازهمین‌رو در سال ۲۰۰۷ در چارچوب توسعه صلح برای مبارزه با تروریسم، این همکاری‌ها افزایش یافت. در 20 نوامبر ۲۰۱۰، هم‌زمان با ریاست‌جمهوری مدودف، نشست سران روسیه و شورای همکاری آتلانتیک شمالی برگزار شد؛ نشستی که به موجب آن اگرچه بر آغاز طیف جدیدی از همکاری‌های استراتژیک تأکید شد، اما مجالی برای تحقق عملیاتی آن فراهم نشد و در واقع این آخرین نشست در سطح سران بود. چهارم دسامبر ۲۰۱۳ بروکسل میزبان وزرای خارجه روسیه و سازمان همکاری‌های ناتو بود تا این نشست هم به آخرین‌ها بپیوندد؛ چرا‌که اندکی بعد در یکم آوریل ۲۰۱۴ شورای ناتو در سطح وزرای خارجه تعلیق همکاری میان روسیه و ناتو را به علت وقایع اوکراین اعلام کرد.
گزاف نیست اگر بگوییم روابط روسیه و ناتو در حال حاضر جدی‌ترین بحران را از زمان پایان جنگ سرد تاکنون تجربه می‌کند. همراه با توسعه زیرساخت‌های ناتو در نزدیکی مرزهای روسیه، حضور نظامیان این سازمان نیز پررنگ‌تر شده و برگزاری تمرین‌های نظامی به صورت ائتلافی در این مناطق از جمله موضوعاتی است که حساسیت مسکو را برانگیخته است. اکنون در تازه‌ترین تنش، هشت دیپلمات روس به اتهام انجام اقدامات خصمانه از سوی ناتو اخراج شدند تا تعداد نمایندگان روس در این سازمان به 10 نفر کاهش یابد؛ موضوعی که معاون وزیر خارجه روسیه آن را بی‌تمایلی ناتو برای همکاری با روسیه دانست و سخنگوی وزارت خارجه این کشور نیز تأکید کرد که چگونه می‌توان در چنین شرایطی فرمت همکاری تعریف کرد.
در این میان ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، با تأکید بر اینکه روسیه تهدیدی برای ناتو به شمار می‌آید و ارتباط با آن به کمترین سطح رسیده است، تعامل با مسکو را برای جلوگیری از سناریوهای ناگوار ضروری دانست. ایگور ایوانوف، وزیر خارجه روسیه میان سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۴ که اکنون ریاست شورای روابط بین‌الملل این کشور را بر عهده دارد، معتقد است اقدام‌های این‌چنینی ناتو، تمام تلاش‌های مشترک میان مسکو و بروکسل در جهت تقویت همکاری‌های امنیتی در دو دهه گذشته را با تهدید نابودی روبه‌رو کرده است. اما اکنون این پرسش وجود دارد که با تمام این فراز‌و‌فرودها، چه فرصت‌ها و چالش‌هایی در آینده روابط روسیه و ناتو وجود دارد؟
منبع:https://sharghdaily.com
- برچسب ها: اندیشکده, اندیشکده جریان, پیمان آتلانتیک شمالی, جریان, روسیه, روسیه و ناتو, ناتو, ولادیمیر پوتین
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
