ادامه محدودیت رسانه ها پس از به قدرت رسیدن اسلام گرایان طالبان در افغانستان
بعد از سقوط کابل، طالبان به این باور بودند که کنترل بر رسانه های داخلی یکی از راه هایی است که می تواند جایگاه طالبان را در دیدگاه جهانیان خوب یا بد جلوه دهد. به همین خاطر طالبان با به قدرت رسیدن در افغانستان محدود کردن رسانه ها را از اولویت های سیاست خود قرار دادند.
با وجود این‌که طالبان به کشورهای جهان وعده داده بودند که رسانه ها پای بند به ارزش های اسلامی فعالیت کنند، اما مقررات جدید، آزادی رسانه ها را در کشور به صورت کامل محدود کرده است و خبرنگاران و فعالین رسانه ای از ترس این‌که بازداشت نشوند، به خودسانسوری روی آورده اند. هرگونه گزارش انتقادی توسط خبرنگاران در مورد نظام طالبان به شدت سرکوب می شود. گزارش‌ها در مورد بازداشت روزنامه نگاران، توقیف تجهیزات آنها و حتی شکنجه یا ضرب و شتم افراد در حال افزایش است. فدراسیون روزنامه نگاران با اعلام این موضوع می گوید: «قدرت‌گیری طالبان در افغانستان بر فعالیت بیش از ۷ هزار کارمند رسانه تأثیر نهاده است. بسیاری از این افراد از ادامه کار خودداری کرده، مخفی شده اند و بر جان خود و خانواده هایشان بیم دارند.»
امارت اسلامی طالبان اخیرا برای رسانه ها آئین نامه ای وضع کرده است که می توان آن را سیاست نشراتی (رسانه ای) دولت طالبان خواند. در این آئین‌نامه گفته شده است که رسانه ها نباید مطالبی را نشر کنند که غیراسلامی باشد، به ارزش های ملی توهین کند و یا مسائلی را پخش کنند که توسط مقامات طالبان تایید نشده باشد.
این آئین نامه که بلال کریمی آن را یک “رهنمون کوچک” خوانده است در ذات خود به گفته خبرنگاران افغان ابزاری است که فعالیت های رسانه ای را با چالش مواجه کرده است؛ چون به گفته این خبرنگار بسیاری از مطالب و گزارش ها را به سادگی می شود ضد دینی، ضد میهنی و یا مخالف تائید مقامات طالبان تعبیر کرد.
براساس نسخه ای که به دست دیده بان حقوق بشر رسیده است، تمام رسانه ها از چاپ یا پخش گزارش هایی که مغایر با اسلام و توهین به شخصیت های ملی یا تحریف محتوای خبری باشند، بازداشته شده اند. خبرنگاران و روزنامه نگاران موظفند مواردی را به انتشار برسانند که توسط مقامات طالبان تایید شده است تا از نگرانی مردم و افکار منفی خودداری شود. به همین منظور، طالبان یک نهادی نظارتی برای پخش و چاپ رسانه ها موظف کرده اند تا قبل از نشر هرگونه خبر در رسانه ها سانسور و ارزیابی شود. این رفتار طالبان با رسانه ها یعنی محدودیت آزادی بیان یا آزادی رسانه ها که موجب عدم آزادی جریان اطلاعات و ایده ها در جامعه می شود.
در حال حاضر در کشور نظامیان طالبان خبرنگاران را خودسرانه بازداشت می‌کنند و آنان را مجبور می‌سازند تا به انتشار اخباری بپردازند که توسط نهاد نظارتی طالبان تایید شده است.
بعد از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان بیش از 100 رسانه غیر فعال شده است و اکثر خبرنگاران و گزارش‌گران مجرب مجبور شده اند از کشور بیرون بروند، که این امر باعث متوقف شدن فعالیت رسانه ها و عدم دسترسی مردم به اطلاعات شده است. همچنین می توان گفت که بعد از تسلط طالبان بر کابل تاجران و سرمایه گذاران دیگر به اعلانات تجاری نمی پردازند که موجب مشکلات گسترده مالی برای رسانه ها شده است و موجب بسته شدن اکثر رسانه ها شده و خبرنگاران با مشکلات جدی اقتصادی مواجه هستند و با گذشت هر روز در کنار جاده ها کارهای شاق انجام می دهند و دست فروشی می کنند.
از سوی دیگر، دستورالعمل جدید حکومت طالبان در قبال رسانه ها با واکنش های زیادی در شبکه های اجتماعی روبرو شده است. ممنوعیت نشر برنامه های ظنز و کمدی که از آنها به «تحقیر افراد» تعبیر شده است و نمایش فیلم های داخلی و خارجی که گفته شده مخالف شریعت اسلامی و روحیه فرهنگی افغانستان است، و همچنان محدودیت کار برای خانم ها در رسانه و حجاب اسلامی بخشی از این دستورها به شمار می روند. این در حالی است که بلال کریمی، معاون سخنگوی طالبان گفتند که این دستورها تنها جنبه سفارشی دارند و الزامیت عملی شدن ندارد، اما اکثر مسئولین رسانه ها هراس دارند که در پشت این مسئله بیشتر یک ذهنیت سانسورگرایانه را نهفته باشد تا یک دستورالعمل اخلاقی.
قابل یادآوری است که راه اندازی شبکه های رادیویی، تلویزیونی، روزنامه ها و رسانه های آنلاین یکی از دستاوردهای دو دهه گذشته افغانستان به حساب می آید، اما تنها در یک ماه گذشته فعالیت ده ها رسانه به دلایل گوناگون به ویژه کمبود بودجه متوقف شده است. از این رو می توان گفت که در شرایط کنونی چیزی که برای حفظ رسانه ها نیاز است راهکار مناسب باید سنجیده شود تا از فروپاشی جامعه رسانه ای افغانستان و دستاوردهای 20 سال گذشته در افغانستان برای رسانه ها هدر نرود. مشکلات مالی چالش های امنیتی، خودسانسوری، محدودیت دسترسی به اطلاعات، عدم اشتراک زنان در رسانه و غیره می‌تواند یکی از چالش های نظام طالبان در روابط با کشورهای جهان باشد.
سرانجام می‌توان گفت که اگر این روند محدودیت رسانه ها و نظارت سخت گیرانه طالبان در افغانستان ادامه یابد، نظام طالبان به زودی توسط کشورهای جهان تحریم، محکوم به نقض حقوق بشر و آزادی بیان شده و با بحران اجتماعی روبرو خواهیم شد. از سوی دیگر، مشکلات اقتصادی رسانه ها، خروج خبرنگاران مجرب از کشور و بازداشت خودسرانه خبرنگاران توسط طالبان برای جامعه جهانی قابل نگرانی است.
- برچسب ها: افغانستان, اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, دولت طالبان, سقوط کابل, طالبان
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
