چشم انداز مناسبات تهران- باکو در سایه تغییر نام معابر تهران با اسامی شهرهای قفقاز
پیرو این مصوبه، خیابان برادران حدفاصل خیابان نظامی گنجوی تا رستگاران به نام بادکوبه، خیابان دوستان حدفاصل خیابان سروان تا بوستان به نام تفلیس، کوچه گلستان در خیابان نظامی گنجوی مقابل خیابان پله هفت‌پیکر به نام آبخاز، خیابان پیوند حدفاصل خیابان نظامی گنجوی و خیابان پله هفت‌پیکر به نام گنجه، کوچه یاس واقع در خیابان ولیعصر(عج) بالاتر از بزرگراه شهید سلیمانی به نام سالیان،کوچه مریم واقع در خیابان ولیعصر(عج) بالاتر از بزرگراه شهید سلیمانی به نام شوشی، کوچه پناه واقع در خیابان ولیعصر (عج) تا خیابان نظامی گنجوی به نام نارداران، کوچه احتشام واقع در خیابان ولیعصر (عج) تا خیابان نظامی گنجوی به نام لنکران و کوچه چمن واقع در خیابان ولیعصر (عج) تا خیابان نظامی گنجوی به نام آران تغییر یافت. این مصوبه و اجرایی شدن آن در هفته نخست آذر امسال، موجی از واکنش ها را در میان رسانه های آذری و حتی فراتر از آن برخی رسانه های بین المللی به همراه داشت.
نخستین ترجمه خبر
خبر این تغییر نام ها را نخستین بار بنگاه رسانه ای “bne IntelliNews” مستقر در برلین در وبسایت انگلیسی خود منتشر کرد که همین خبر و تحلیل های موجود در آن بلافاصله به رسانه های آذری راه یافت. «bne» در تحلیل خود از این اتفاق نوشت: «در میان تغییر نام های انجام شده انتظار می رود دو تغییر، واکنش مقامات آذربایجان را برانگیزد. “نارداران” و “شوشی”. “نارداران” روستایی در حومه باکو است، که به دلیل وجود جامعه شیعیان کاملاً مذهبی و محل زندگی رهبر جنبش وحدت مسلمانان، شهرت دارد. طالع باقرزاده، منتقد سرسخت مواضع نهادهای مذهبی دولتی آذربایجان است و دولت را به حکومت استبدادی و فساد متهم کرده است. او به‌ویژه در محکومیت اقدام دولت در ممنوعیت حجاب در مدارس بسیار جدی ورود کرد. باقرزاده و 16 نفر دیگر از اعضای جنبش وحدت مسلمانان در پی یورش امنیتی توسط پلیس در 26 نوامبر 2015 دستگیر شدند. مقامات ایرانی در مورد پرونده نارداران سخن گفته اند که از آن جمله مجتهد شبستری امام جمعه سابق تبریز در آن برهه گفت: «وضعیت مردم نارداران بسیار نگران کننده است. دولت آذربایجان، جمهوری اسلامی را به دست داشتن در ناآرامی ها متهم می کند، درحالی‌که جمهوری اسلامی همیشه به حسن هم جواری با این کشور پایبند بوده است».
معترضین به بازداشت طالع باقرزاده
این وبگاه مهم ترین عامل تنش برانگیز را استفاده از عنوان ارمنی شهر تازه آزادشده “شوشا” عنوان کرده و نوشته: «بحث برانگیزترین انتخاب، نام گذاری کوچه مریم به نام شوشی بود، شهری که در 8 نوامبر در جریان جنگ دوم قره باغ کوهستانی توسط نیروهای مسلح آذربایجان پس گرفته شد. نام سنتی و رسمی آذربایجانی برای شهر، شوشا است، درحالی‌که شورای شهر “شوشی” را انتخاب کرد. از نظر تاریخی این شهر محل قتل شاه ایران آقا محمدخان قاجار است. او چند روز پس از تصرف شهر به دست ابراهیم جوانشیر، خان محلی قره باغ کشته شد».[1]
اقدامی که پیام دارد
سایت ینی مساوات در خبری به نقل از سایت “ملی” جمهوری آذربایجان که در بسیاری دیگر از سایت های این کشور بازنشر شد، این اقدام شورای شهر تهران را عبور از تمامی حد و اندازه ها دانست و نوشت: «هدف و علت این تصمیم خودخواهانه شورای شهر تهران که از تمامی حد و اندازه ها عبور کرده است، چیست؟ مقامات پایتخت ایران با این اقدام چه می خواهند بگویند؟»
ینی مساوات در ادامه آورده: «شورای شهر تهران با بادکوبه نامیدن پایتخت آذربایجان و با تغییر نام پایتختمان به گویش قدیمی اش به زبان فارسی، پنهان نکرد که به باکو “پیام تاریخی” می دهد. به یکی از خیابان ها نیز نام آران داده شده است. برخی از سیاستمداران و فعالان اجتماعی و تاریخ دان ها و رسانه ها در ایران، کشورمان را آران می نامند و “ولایت شمالی تاریخی ایران” محسوب می کنند.
رسانه های باکو همچنین با اشاره به نام گذاری برخی خیابان ها و کوچه های تهران به نامه ای شماخی، نارداران، لنکران، سالیان و…. افزوده اند: «در مصوبه شورای شهر تهران آمده است که نارداران ، روستایی در نزدیکی باکو، زادگاه طالع باقرزاده است که در ایران تحصیل کرده است.»
رسانه های باکو همچنین افزوده اند: «نام خیابان مریم در این شهر نیز به شوشی تغییر یافته است. نه شوشا، بلکه شوشی! شورای شهر تهران به نامیدن مهد فرهنگ آذربایجان که از اشغال ارمنی آزاد شده، با تعبیر ارمنی “شوشی” اکتفاء نکرده است و بیان کرده است در «این شهر آقامحمد شاه قاجار، شاه ایران خائنانه به قتل رسانده شده است».
باید پاسخ دهیم!
“آذر حسرت” کارشناس سیاسی آذربایجانی در مصاحبه با پرتال خبری «ینی چاغ.آذ» در خصوص نام گذاری خیابان های تهران گفت: «ما با نامیدن مکان های مختلف کشورمان به نام های شهرهای آذربایجان جنوبی باید حس آذربایجان واحد را تقویت کنیم». این کارشناس افزوده: «ایران بار دیگر نشان داد در کنار چه کسی قرار دارد.
رژیم فارس با تغییر نام خیابان ها در تهران، درواقع می خواهد ما را تحریک کند. درعین حال آن ها یک بار دیگر نشان می دهند که در کنار چه کسانی قرار دارند. به نظرم، آذربایجان باید در این مسئله صبور باشد و به شیوه خود به آن پاسخ دهد. مثلاً چند سال پیش من پیشنهاد دادم که مسیر خروج کشورمان به جنوب یعنی بزرگراه سالیان را “جاده تبریز” بنامیم. ما با نامیدن مکان های مختلف کشورمان با اسامی شهرهای آذربایجان جنوبی باید حس آذربایجان واحد را تقویت کنیم. درعین‌حال، خیابان “مسکو” واقع در راه خروجی کشورمان به سمت شمال را باید “جاده دربند” نامید. همچنین راه به سمت غرب کشور را می توان “جاده برچالی” نامید».
آذر حسرت
“ایران غیر‌عمدی آذربایجان را متحد می کند“
پرتال خبری «اینترپرس.آذ» هم به این تغییر نام مسیرها واکنش نشان داده است. “عزیز علی بیلی” کارشناس سیاسی آذربایجانی در این خصوص به این وبگاه گفته: «شاید (همان طور که هست) این عمل، اقدام پیشگیرانه برخی مراکز در ایران باشد و قطعاً هدف آن ها مشخص است.
اما انتقال اسامی آذربایجانی به ایران یک واقعیت را ثابت می کند که آذربایجان جزء تاریخی ایران نیست، بلکه ایران جزء تاریخی آذربایجان است. یک شرایط منحصربه فرد برای یک شهروند آذربایجانی ایجاد می شود: شما از طریق ارس از مرز عبور می کنید و شاهد اسامی آذربایجانی می شوید. اصلاً لازم نیست نگران این موضوع باشید. فردا می توانیم در ایران اسامی یاسامال و سبائیل را نیز ببینیم. از سویی، از این وضعیت خوشمان می آید و از سوی دیگر، احساس غریبی نمی کنیم. همه جا آذربایجان است و درک می کنیم که چقدر بزرگ هستیم».
از دیپلماسی عمومی تا افزایش سوء‌تفاهمات
با وجود تصویب این مصوبه در شورای شهر تهران در تیرماه، اجرایی شدن آن به هفته اول آذر و درست چند روز قبل از دیدار سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور با الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان رسید. ایران و جمهوری آذربایجان در هفته های اخیر فضای پر تنش رسانه ای را گذرانده اند و مقامات دو کشور در گفت و‌گوها تأکید داشتند که از تشنج رسانه ای عبور کرده اند. این اقدام گامی در جهت بازگشت به تشنج رسانه ای است.
تصویب نامی که ارامنه برای شهر “شوشا” استفاده می کنند، واکنش ها و حساسیت ها را برانگیخته است. چه بسا اگر این نام با عنوان صحیح و مورد استفاده آذری آن مورد تصویب قرار می گرفت، می توانست گامی در جهت دیپلماسی عمومی تلقی شود.
از سوی دیگر طراحان طرح ادعا می کنند که نام شهرهای حوزه تمدنی ایران و شهرهای جدا شده از ایران در قراردادهای ترکمانچای و گلستان را به خیابان های تهران آورده اند. سؤال اینجاست که چرا در میان این اسامی نام شهرهای “ایروان” و “خانکندی” یا منطقه “قره باغ” به چشم نمی خورد؟
[1]https://intellinews.com/tehran-city-council-renames-streets-in-dig-at-azerbaijan-228069/?source=azerbaijan
- برچسب ها: آذربایجان, الهام علی اف, اندیشکده, اندیشکده جریان, ایران, تهران- باکو, جریان, سید ابراهیم رئیسی, قره باغ
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
