بعد از بهار عربی ترکیه و قطر تلاشی مشترک برای به‌‌قدرت‌‌رساندن اخوان المسلمین در جهان عرب داشتند. اما با ناکامی انقلاب‌‌های عربی و تضعیف‌‌شدن اخوان، ایده‌‌آل سیاسی بلندپروازانه دو کشور تا حد زیادی از دسترس خارج شده است.
حال با کاهش یافتن تهدید عربستان و امارات برای دوحه و نیز رنگ باختن امیدها برای قدرت یافتن اخوان در منطقه، روابط ترکیه و قطر در معرض آزمون جدیدی قرار دارد. سوال اساسی این آزمون بدین قرار است که آیا اتحاد استراتژیک و سطح روابط و همکاری‌‌ها میان دو کشور به‌‌رغم تغییرات در مناسبات منطقه‌‌ای و کاهش تهدیدات پیرامونی همچنان در سطوح ویژه تداوم خواهد داشت یا خیر؟ در طی سال‌‌های اخیر تفاوت‌‌هایی در سیاست دو کشور در برخی مناطق مشاهده شده است.
دو کشور در جریان انتخابات ریاست‌‌جمهوری آمریکا دچار اختلاف نظر شدند. در شرایطی که ترکیه از تداوم ریاست‌‌جمهوری ترامپ حمایت می‌‌کرد، قطر به‌‌شدت حامی پیروزی دمکرات‌‌ها بود و در حال حاضر نیز آمریکا به‌‌واسطه نیاز به قطر در افغانستان، روابط مثبتی با دوحه دارد. اما روابط واشنگتن و آنکارا چندان صمیمانه و گرم نیست.
علاوه بر این قطر تاکنون در برخی پروژه های انرژی در قبرس مشارکت کرده و اخیرا کنسرسیومی میان اکسون‌‌موبایل و قطرپترولیوم مجوز اکتشاف گاز در سواحل قبرس را دریافت کرده‌‌اند. بخشی از حوزه‌‌ای که قرار است این کنسرسیوم به اکتشاف گاز بپردازد در منطقه مورد ادعای ترکیه قرار دارد. با این حال نمی‌‌توان این موارد ذکر شده را لزوما به‌‌معنای تضعیف روابط میان قطر و ترکیه در چشم‌‌انداز پیشرو دانست.
سفر اردوغان نیز دقیقا در همین راستا بوده و به‌‌دنبال ارسال این پیام است که تحرکات اخیر دیپلماتیک در آنکارا به معنای به‌‌حاشیه‌‌رفتن روابط ترکیه با قطر نخواهد بود. چرا که ترکیه و قطر همچنان در بسیاری از زمینه‌‌ها مانند موضوع لیبی دارای دیدگاهی مشترک بوده و به‌‌دنبال همکاری‌‌های مشترک در عرصه‌‌های مختلفی مانند افغانستان هستند.
ابعاد اقتصادی روابط
قطر سرمایه‌‌گذاری‌‌های قابل توجهی در ترکیه انجام داده است. برآوردها نشان می‌‌دهد که قطر با 33 میلیارد دلار، دومین سرمایه‌‌گذار بزرگ در ترکیه است. این میزان از سرمایه‌‌گذاری بیش از کل سرمایه‌‌گذاری سایر کشورهای عربی حوزه خلیج‌‌فارس در ترکیه است.
برای مثال قطر 10 درصد از سهام بورس استانبول را در اختیار داشته و سهام قابل توجهی نیز در بانک‌‌های بزرگ ترکیه دارد. قطر از سال 2020 بیش از 15 میلیارد دلار سواپ مالی با ترکیه انجام داده است. اما یکی از بزرگترین نشانه‌‌های روابط استراتژیک قطر و ترکیه سرمایه‌‌گذاری‌‌های بزرگ قطر در صنایع دفاعی ترکیه و همین‌‌طور خرید محصولات دفاعی این کشور است. در واقع قطر بخشی از منابع مالی صنایع دفاعی ترکیه را تامین میکند. برای مثال قطر 50 درصد از سهام شرکت بزرگ بی‌‌ام‌‌سی شرکت سازنده وسایل نقلیه نظامی ترکیه را در اختیار دارد.
محاصره قطر، ترکیه را به یکی از بزرگترین تامین‌‌کنندگان منابع مصرفی و وارداتی این کشور ثروتمند تبدیل کرد. شرکت‌‌های بزرگ ترکیه‌‌ای در زمینه ساخت زیرساخت‌‌های قطر نیز جایگاه مهمی را به‌‌دست‌‌آوردند. این شرکت‌‌ها تاکنون 32 میلیارد دلار در قطر سرمایه‌‌گذاری کرده‌‌اند. از سوی دیگر شرکت‌‌های ترکیه‌‌ای متولی اجرای پروژه‌‌هایی به ارزش بیش از 18 میلیارد دلار در قطر هستند.
حال که قطر در حال ترمیم روابط خود با کشورهای همسایه است، شرکت‌‌های ترکیه‌‌ای نسبت به حفظ جایگاه خود در این کشور دغدغه دارند و یکی از اهداف سفر اردوغان به دوحه تلاش برای حفظ و ارتقای جایگاه شرکت‌‌های ترکیه‌‌ای در قطر بوده است. با این حال سرمایه‌‌گذاری‌‌های قطر در ترکیه صرفا 5 درصد از سرمایه‌‌گذاری‌‌های 400 میلیارد دلاری قطر در عرصه بین‌‌المللی است و صادرات حدود 5/1 میلیارد دلاری ترکیه به قطر درصد ناچیزی از کل صادرات ترکیه را شامل می‌‌شود. لذا مقامات آنکارا به افزایش سطح مبادلات و سرمایه‌‌گذاری‌‌ها امیدوارند.
همکاری‌‌های امنیتی
حضور نظامیان ترکیه در قطر همچنان چتری امنیتی برای دوحه است. این حضور نظامی با هدف حفظ امنیت (خاندان حاکم) و همین‌‌طور آموزش و نوسازی ارتش قطر صورت می‌‌گیرد. حضور نظامی ترکیه در قطر یکی از موانع جدی در برابر مداخله عربستان در سال 2017 بود. توافق‌‌نامه دفاعی که اخیرا میان ترکیه و قطر به امضا رسیده نیز ابعاد همکاری‌‌های امنیتی دو کشور را به‌‌سطح جدیدی میرساند تاجایی‌‌که این توافق اجازه حضور هواپیماها و سربازان قطری در ترکیه را می‌‌دهد.
هدف عمده از این توافق حضور جنگنده‌‌های رافال موجود در ناوگان قطر در ترکیه است تا از این طریق موازنه‌‌ای در برابر رافال‌‌های یونانی (که اخیرا قرارداد خرید آن‌‌ها از فرانسه امضا شده) ایجاد گردد. تامین امنیت جام‌‌جهانی 2022 قطر و مشارکت ترکیه در این امر از موضوعات مهم برای همکاری‌‌های امنیتی میان دو کشور است.
ترکیه، قطر، پاکستان، و آذربایجان
موضوع تعاملات گسترده سیاسی، تجاری و دفاعی که میان قطر، ترکیه و پاکستان وجود دارد را نباید از دیدگان به دور داشت. تعاملات گسترده میان آن‌‌ها در دهه گذشته افزایش چشمگیری داشته است. منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا طی دهه گذشته شاهد تحولات عمده‌‌ای در عرصه ژئوپلیتیک و اتحادهای منطقه‌‌ای بوده است.
یکی از تغییرات عمده در اتحادهای منطقه‌‌ای، شکل‌‌گیری همکاری‌‌های همه‌‌جانبه گسترده میان این سه کشور بوده است که در مواردی نیز جمهوری آذربایجان را با خود به همراه داشته است. سازگاری و مشابهت‌‌های استراتژیک سه کشور در موضوعات منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی، اهمیت ژئوپلیتیک این همکاری‌‌های سه‌‌گانه را افزایش داده است. کشور پیشرو در این همکاری‌‌ها ترکیه بوده است.
ترکیه در تلاش است از طریق این همکاری‌‌ها و بهره‌‌گیری از ظرفیت‌‌های کشورهای ذکر شده نسبت به پیشبرد دستورکار سیاسی خود در عرصه منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی اقدام نماید. با این حال استفاده از تعبیر اتحاد سه گانه (یا چهارگانه) برای این همکاری‌‌ها کمی عجولانه است. چرا که سه کشور در عرصه‌‌های مختلف اهداف استراتژیک متمایزی نیز دارند.
