تحلیلگران و پیش بینی گران از سال ها پیش اعلام کرده اند که گذار انرژی یک تلاش بسیار پرهزینه و پیچیده خواهد بود که در آن کشورها و مناطق مختلف به صورت نابرابر تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. جهان نمیتواند فقط کلید سامانه های انرژی فعلی را خاموش کند و با انرژیهای تجدیدپذیر شروع به کار کند، هر چند که کاهش انتشار کربن و حفاظت از آب و هوا ضروری تر از همیشه به نظر می رسد.
تعداد چشمگیری از کشورها متعهد به انتشار خالص صفر تا میانه قرن یا یک یا دو دهه بعد از آن هستند. اگر جهان شانسی برای دستیابی به اهداف توافق پاریس تا سال 2050 داشته باشد، همه باید از هم اکنون وارد عمل شوند.با این حال، گفتن آن آسان تر از انجام آن است.
یکی از آخرین گزارش های منتشر شده در مورد هزینه گذار به خالص صفر کربن نشان داده که اگرچه جهان در حال حاضر هر سال تریلیون ها دلار آمریکا را برای تلاش های گذار انرژی هزینه می کند، اما برای دستیابی به انتشار گازهای گلخانه ای خالص تا سال 2050 میلادی دوباره به تریلیون ها دلار نیاز دارد، این هفته نشان داد.
برخی از صنایع و کشورها نسبت به سایرین، سرمایه گذاری بیشتری برای تبدیل به صفر خالص خواهند پرداخت. همچنین در کوتاه مدت هزینه پیش بینی نشده دیگری نیز وجود دارد: خطر یک انتقال شتابزده و آشفته که بازارها و قیمتهای انرژی را حتی بیش از آنچه اکنون هستند، دچار نوسان میکند و منجر به ریسک اختلال در عرضه انرژی و رشد اقتصادی کندتر میشود. قیمتهای بالای کالاهای فلزات کلیدی گذار انرژی نظیر لیتیوم، نیکل، آلومینیوم، مس و کبالت میتواند پروژههای تجدیدپذیر و اهداف توسعه خودروهای برقی را به دلیل شوکهای قیمتی کالاها به تاخیر بیندازد.
یک اقتصاد جهانی با انتشار صفر خالص به کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانه ای از بخش انرژی نیاز دارد. خالص کربن صفر به سرمایه گذاری در تبدیل صنایع انرژی بر نظیر فولاد، سیمان سازی، ساخت و ساز، کشاورزی و … نیاز دارد.
نیاز به سالانه 9.2 تریلیون دلار سرمایه گذاری
مکنزی در گزارش جدید خود اعلام کرده گذار جهان به انتشار صفر گازهای گلخانهای تا سال 2050 میلادی به سرمایه گذاری 275 تریلیون دلاری بین سالهای 2021 تا 2050 میلادی ( سالانه 9.2 تریلیون دلار ) در داراییهای فیزیکی نیاز دارد.
این میانگین سالانه شامل سرمایه گذاری در انرژی، حمل و نقل، صنعت، ساختمان، کشاورزی و جنگلداری و سایر بخش های کاربری زمین است.به گفته مکنزی، اگر جهان تا سال 2050 میلادی به صفر خالص برسد، هزینههای پیش بینی شده برای همه آن باید 3.5 تریلیون دلار در سال بیش از امروز باشد. مکنزی در این گزارش میگوید: این افزایش معادل نیمی از سود جهانی شرکتها و یک چهارم کل درآمد مالیاتی در سال 2020 میلادی است.
یافتههای همه پیشبینیکنندگان در سالهای اخیر نشان دادهاند که کربن صفر خالص به سرمایهگذاری بسیار بیشتری نسبت به آنچه که اقتصادها در حال حاضر هر سال اختصاص میدهند، نیاز دارد.فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بینالمللی انرژی در پایان سال گذشته اعلام کرد: اگر جهان به اهداف توافق پاریس دست یابد، حجم سرمایهگذاری در انرژی کم کربن باید سه برابر شود.
بیرول در ماه اکتبر به فایننشال تایمز گفت: ما شاهد یک عدم تطابق فاحش هستیم و هر چه این عدم تطابق بلندمدت تر باشد، خطر نوسانات شدید قیمتها و افزایش نوسانات در آینده بیشتر میشود.
مکنزی خاطرنشان کرد که تأثیر گذار انرژی در بین کشورها و بخشها نابرابر خواهد بود. همه بخش ها در معرض فشار خالص کربن صفر خواهند بود، اما برخی از آنها شامل زغال سنگ و گاز و آنهایی که محصولاتی را که گازهای گلخانه ای منتشر می کنند، می فروشند، مانند بخش سوخت های فسیلی و بخش خودرو بسیار بیشتر از سایرین با موانع بیشتری روبرو خواهند بود.
مکنزی در سناریوی فرضی خود میگوید: در حال حاضر حدود 20 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی در این بخشها است.
بسیاری از این بخشها با کربنزدایی، با افزایش هزینه روبرو می شوند. به عنوان مثال، هزینه های تولید فولاد و سیمان تا سال 2050 میلاادی در مقایسه با امروز، در سناریویی که ما تحلیل می کنیم، به ترتیب حدود 30 درصد و 45 درصد افزایش می یابد. مخارج اقتصاد خالص کربن صفر نیز به صورت نابرابر در سراسر جهان توزیع خواهد شد. کشورهای در حال توسعه و تولیدکنندگان سوخت های فسیلی باید بیشتر از سایر کشورها به عنوان سهمی از تولید ناخالص داخلی خود هزینه کنند. در مورد کشورهای جنوب صحرای آفریقا، آمریکای لاتین، هند و سایر کشورهای آسیایی، طبق گفته مکنزی، این هزینه حدود 1.5 برابر بیشتر از اقتصادهای پیشرفته خواهد بود. همچنین کشورهای در حال توسعه در آسیای جنوب شرقی و آفریقا بیشتر در معرض تأثیرات تغییرات آب و هوایی هستند.
ریسک گذار به خالص کربن صفر
افزایش شدید قیمت انرژی می تواند واکنشی را ایجاد کند که این گذار را به تاخیر می اندازد و به اهمیت مدیریت دقیق گذار برای در امان ماندن از شوک های بیشتر جهان در عرضه و قیمت انرژی، همانطور که بحران انرژی در اروپا نشان می دهد، اشاره کرد.
تحلیلگران مکنزی میگویند: با افزایش اتکا به انرژیهای تجدیدپذیر و کاهش سرمایهگذاری در تولید برق مبتنی بر سوختهای فسیلی، عرضه کم ورودی مواد خام برای فناوریهایی مانند پنلهای خورشیدی و باتریها ممکن است نوسانات قیمت انرژی را با توجه به زمانهای طولانی در بخش معادن سرمایهبر تشدید کند.
آژانس بین المللی انرژی در ماه گذشته اعلام کرد که انرژی های تجدیدپذیر در حال شکستن رکوردها در ظرفیت نصب شده سالانه هستند، اما همچنان باید ظرفیت سالانه جدید را طی پنج سال آینده دو برابر کنند.
علیرغم افزایش رکورد در سال 2021 میلادی و افزایش 50 درصدی در ظرفیت های تجدیدپذیر در سال های 2021تا 2026 میلادی نسبت به سال های 2015 تا 2020 میلادی، اگر جهان همچنان امیدوار باشد، صنعت به استقرار سریع تر انرژی های خورشیدی، بادی و سایر منابع انرژی تجدیدپذیر نیاز دارد.
آژانس بینالمللی انرژی در گزارش سالانه بازار انرژیهای تجدیدپذیر در سال 2021 میلادی با پیشبینی تا سال 2026 میلادی اعلام کرد که برای رسیدن به صفر تا سال 2050 میادی در مسیر رسیدن به کربن صفر خالص قرار دارد.
آژانس بینالمللی انرژی در دسامبر هشدار داده بود افزایش قیمت فلزات کلیدی مورد استفاده در باتریها و در پنلهای خورشیدی یا تولید توربینهای بادی نظیر مس، لیتیوم، آلومینیوم، پلی سیلیکون و فولاد میتواند حدود 100 گیگاوات ظرفیت تجدیدپذیر قرارداد شده را به دلیل شوکهای قیمت کالاها به تاخیر بیندازد.