منطق پشت معرفی این ابتکار، فهم نیاز جهانی به سرمایه گذاری های زیر ساختی عمده توسط اتحادیه اروپا است و در این راستا، بانک جهانی تأکید می کند که به منظور دست یابی به اهداف جهانی در زمینه: مقابله با تغییرات محیط زیستی، دسترسی به منابع انرژی (عمدتاً تجدید پذیر) و امنیت غذایی، به سالانه ۶۳ تریلیون دلار سرمایه نیاز است.
اتحادیه اروپا بیش از هر نهاد و کشوری در جهان، کمک توسعه ای اعطا می کند و معرفی این ابتکار با هدف استفاده استراتژیک تر از منابع موجود اتحادیه بوده است. در این طرح، بودجه ای ۳۰۰ میلیارد یورویی به منظور تأمین مالی پروژه های زیر ساختی و اتصال در حوزه های: دیجیتال، آب و هوا، انرژی، حمل و نقل و … اختصاص داده شده است. این اتحادیه امیدوار است تا با توجه به جایگاه برجسته اش به عنوان اهدا کننده کمک های توسعه ای در جهان و همچنین، با توجه به ویژگیهای منحصر به فرد طرح پیشنهادی اش، بتواند با طرح «یک کمربند یک جاده چین»، رقابت کند. در این رابطه، استدلال می شود در حالی که ابتکار چین تنها بر اعطای وام با شرایطی کاملاً به نفع طرف وام دهنده تکیه دارد و غالب کشورهای همکار را با بحران بدهی ها مواجه کرده است، ابتکار «دروازه جهانی» پیشنهادی اتحادیه اروپا، ترکیبی از کمک بلا عوض و وام و همچنین، کمک های فنی و تخصصی است. در حقیقت، این ابتکار شرایط مناسب برای توسعه و سرمایه گذاری در کشورهای همکار را فراهم می کند. افزون بر این، بر خلاف طرح چین که به موضوعات حقوق بشری و حکمرانی خوب، بی توجه است، اتحادیه اروپا استانداردهای محیط زیستی و حقوق بشری بالایی را در نظر می گیرد.
این ابتکار همچنین منافع بسیار مهمی برای اتحادیه اروپا در بر دارد. نخست اینکه به دسترسی به اهداف توسعه پایدار اتحادیه در حوزه محیط زیست و انرژی های تجدید پذیر کمک می کند. دیگر آنکه، برای صنعت اروپا در بازارهای جدید فرصت ایجاد می کند و به توسعه هر چه بیشتر شبکه متحدان اتحادیه منجر می شود. همچنین، معرفی و اجرای این ابتکار به تقویت جایگاه ژئوپلتیکی اتحادیه در رقابت بر سر زیر ساخت و اتصال جهانی منجر می شود.
کمیسیون اتحادیه، دروازه جهانی را طرحی با هدف ایجاد اتصال مقاوم میان اروپا و باقی جهان می داند که بر استفاده استراتژیک از منابع موجود اتحادیه تأکید می کند. همچنین، این ابتکار سبب انسجام در موضع ژئوپلتیکی اتحادیه اروپا می شود و در کنار طرح هایی مانند: «قطب نمای استراتژیک» و دیگر بودجه های توسعه ای اتحادیه قرار میگیرد. برای انجام چنین طرحی اما به هماهنگی استراتژیک میان اتحادیه و اعضا و نهادهای اتحادیه نیاز است.
توصیه های راهبردی برای ایران:
امضای تفاهم نامه همکاری های 25 ساله با چین یک فرصت بسیار ارزشمند برای اقتصاد ایران و جذب سرمایه گذاری خارجی است که ایران به شدت به آن نیازمند است. شکی نیست که برای چین این تفاهمنامه بخشی از برنامه «یک کمربند یک جاده» است که هدف آن نفوذ اقتصادی درسراسر جهان و مقابله با آمریکا به عنوان یک ابرقدرت است. اگرچه همراهی با چین درمقابله با امپریالیسم آمریکا برای ایران قطعاً امری خوشایند و همراستا با آرمان های انقلاب است، اما نباید فراموش کرد که هدف اصلی مقابله با آمریکا حفظ استقلال ایران و درسایه آرمان «نه غربی نه شرقی» بوده است. اگر اقتصاد ایران برای سرمایه گذاری کاملاً به چین وابسته شود، این امر ممکن است در درازمدت به کاهش استقلال ایران یا هزینه های سنگین منجر شود. در این راستا ایران باید برنامه «دروازه جهانی» اتحادیه اروپا را نه تنها یک فرصت برای بهبود وضعیت اقتصادی خود بلکه حفظ استقلال و عدم وابستگی به یک ابرقدرت درحال ظهور جدید بداند. ایران باید به سرعت به برجام بازگردد و از لیست سیاه FATF خارج شود تا بتواند در برنامه «دروازه جهانی» نیز مشارکت جوید و با توزیع وابستگی بین چین و اتحادیه اروپا هم به رشد اقتصادی دست یابد و هم استقلال خود را درمعرض ریسک قرار ندهد.