دخالت کرملین برای حفاظت از دولت قاسم جوهارت توکایف، رئیسجمهور قزاقستان، پس از اعتراضات گسترده مخالفان، برتری روسیه را در زمینه حفظ امنیت در منطقه آسیای مرکزی تثبیت کرد، منطقهای که حیاط خلوت روسیه و چین به شمار می رود.
۱۶۴ نفر در این آشوب ها کشته شدند، هزاران نفر زخمی شده و حدود ۱۰۰۰۰ نفر دستگیر شده اند. آقای توکایف این اعتراضات را کودتای خارجی با مشارکت تروریست ها توصیف کرد.این مداخله مسکو بر این ایده دیرینه تاکید کرد که روسیه، حداقل در کوتاه مدت، مسئولیت امنیت را به دوش می کشد، در حالی که چین بر توسعه اقتصادی در منطقه تمرکز کرده است.
رافالو پانتوچی، کارشناس مسایل آسیای مرکزی می گوید: دولت چین از اینکه مسائل امنیتی دولت های آسیای مرکزی همانند قزاقستان در اختیار دولت دیگری قرار دارد، خوشحال است. بر خلاف فروپاشی دولت افغانستان در تابستان امسال، در بحران قزاقستان به سرعت سربازان و سلاح های روسی روانه مرزهای آسیای مرکزی گردید. بدین ترتیب، وزرای عربستان سعودی، کویت، عمان و بحرین و دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس باید از خود بپرسند که اگر چین تمایلی به بازی کردن ندارد، چرا خواهان رویکرد متفاوتی در قبال امنیت در خاورمیانه است؟
وزرای خلیج فارس ممکن است اشاره کنند که منطقه آنها برای تامین انرژی چین کلیدی است و برای نفوذ ژئوپلیتیکی پکن اهمیت فزاینده ای دارد. اما آنها نمی توانند توضیح دهند که چرا چین در آسیای مرکزی، که منطقه ای با اهمیت استراتژیک به شمار می رود، بازی را به روسیه واگذار کرده است.
در شرایط کنونی، هیچ جایگزینی برای ایالات متحده وجود ندارد و امنیت کنونی خاورمیانه به صورت فزاینده ای نامطمئن است. بدین ترتیب چین و دولت های خاورمیانه با انتخاب های مناسب کمی روبرو هستند.روسیه فاقد اراده ظاهری و توانایی لازم برای ایفای نقشی در خاورمیانه مشابه نقشی که در آسیای مرکزی ایفا میکند، است. بدین ترتیب چین ممکن است در نهایت به این سمت برود.
در حالی که ایالات متحده، ناتو و سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) در این هفته با روسیه در مورد بحران اوکراین گفتگو می کنند، کشورهای خلیج فارس احتمالاً واکنش های ایالات متحده و اروپا به حمله احتمالی روسیه به شرق را از نزدیک زیر نظر خواهند داشت. کشورهای حاشیه خلیج فارس احتمالاً در حال حاضر به تجمع حدود 100 هزار سرباز روسی در مرز اوکراین با نگرانی می نگرند.
پاسخ ایالات متحده و اروپا محدود به تحریم های اقتصادی علیه روسیه و حمایت نظامی از اوکراین خواهد بود، اما از رویارویی مستقیم نظامی برای معکوس کردن هرگونه اقدام روسیه می پرهیزند.
کشورهای حاشیه خلیج فارس ممکن است روی یک پوشش امنیتی جدید شرط بندی کنند. منافع چین در قزاقستان و آسیای مرکزی در خطر است. این کشور میلیاردها دلار در منطقه مرکزی برای طرح یک کمربند، یک جاده خود سرمایه گذاری کرده است که برای پیوند اوراسیا به چین از طریق زیرساخت ها، مخابرات، فناوری اطلاعات و انرژی طراحی شده است.
علاوه بر این، آسیای مرکزی با استان استراتژیک اما پرآشوب چین، سین کیانگ، هم مرز است که با آن پیوندهای قومی، زبانی، فرهنگی و مذهبی نزدیکی دارد. طبق گزارشها، در اقدامی نادر، چین پیشنهاد فرستادن نیروهای امنیتی و نیروهای ویژه را به قزاقستان داد، هرچند تنها پس از سرکوبهای مورد حمایت روسیه توسط آقای توکایف، اوضاع کنترل شد.
کشورهای حاشیه خلیج فارس احتمالا امیدوارند که تعامل بیشتر، هرچند تدریجی و محتاطانه چین در آسیای مرکزی، جایی که قبل از بحران قزاقستان شروع به گسترش حضور امنیتی خود کرده بود، چین را متقاعد کند که در حفاظت از سرمایه گذاری ها، دارایی های خود و منافع دورتر، از جمله در خاورمیانه قاطعانه تر عمل کند.
چین اولین پایگاه نظامی خارجی خود را چند سال پیش در جیبوتی در شاخ آفریقا، درست روبروی خلیج فارس ایجاد کرد. با این حال، قاطعیت بیشتر چینی ها به سختی نوشدارویی خواهد بود. اگر مذاکرات وین بین ایران و قدرتهای جهانی در احیای توافقنامه برجام 2015 که برنامه هستهای جمهوری اسلامی را محدود میکرد، شکست بخورد، این پوشش امنیتی یک شبه اتفاق نمیافتد و بنابراین، به خلیج فارس برای مقابله با تهدیدات فوری، از جمله افزایش تنش منطقهای کمکی نخواهد کرد.
چینیها برای امنیت کشورهای آسیای مرکزی با کمک بیشتر به ایجاد دولتها جهت کنترل مناطق مستعد برای شورشهای مردمی متمرکز خواهد شد. این تمرکز ممکن است در خلیج فارس نیز مورد استقبال قرار گیرد. با این حال، دولت های خلیج فارس از چین خواسته های بیشتری دارند. همانند ایالات متحده، چین نیز می تواند تلاش کند تا توانایی کشورهای خلیج فارس برای دفاع از خود را از طریق افزایش فروش تسلیحات، رزمایش های مشترک و آموزش بهبود بخشد.
در همین حال، چین پیشتر از بی میلی ایالات متحده برای فروش برخی سیستم های تسلیحاتی یا انجام این کار تنها در شرایط سخت، سوء استفاده کرده است. به عنوان مثال، چین در سالهای اخیر اولین تأسیسات تسلیحاتی خود را در خارج از کشور برای تولید پهپاد در عربستان سعودی افتتاح کرده است و این کشور را قادر میسازد تا موشکهای بالستیک تولید کند. با انجام این کار، چین خطر دامن زدن به مسابقه تسلیحاتی در خاورمیانه را تهدید می کند.
بدون شک، تعامل چین با منافعی همراه خواهد بود. برخلاف ایالات متحده، چینیها خواستههای آزاردهندهای در رابطه با حقوق بشر و سایر حقوق مطرح نمیکنند، اما میخواهند اطمینان حاصل کنند که کشورهای خلیج فارس از خطوط کلی سیاست چین منحرف نمیشوند. در نتیجه، بهترین چیزی که خلیج میتواند به آن امیدوار باشد این است که قاطعیت بیشتر چین، محیطی را ایجاد میکند که در آن حاشیههایی از قدرت مانور برای بازی با یکدیگر دارند. این یک فرصت مناسب است، اما ایده آل نخواهد بود.