استفانی لیختنشتاین و نهال طوسی خبرنگاران ارشد نشریه پلتیکو در مطلبی با اشاره به ورود «ورود مذاکرات وین به مرحله نهایی» گزارش دادهاند: مذاکرهکنندگان به پایتختهای خود بازمیگردند تا راهنماییهای سیاسی در مورد اقداماتی که در روزهای آینده باید انجام دهند، دریافت کنند. در بیانیه روز جمعه E3 (فرانسه، آلمان و بریتانیا) آمده است: «ژانویه فشرده ترین دوره این مذاکرات تا به امروز بوده است». یک مقام آمریکایی که با این موضوع آشنا بود، احساس مشابهی را عنوان کرد و گفت: «جای هیچ تعجبی نیست وقتی که به مرحله نهایی میرسیم و در سختترین مسائل به تصمیمگیری های سیاسی نیاز داریم، همه به پایتخت ها برمیگردند». میخائیل اولیانوف، مذاکره کننده ارشد روسیه، گفت که مذاکرات «به مرحله پیشرفتهای رسیده است که تصمیمات سیاسی مورد نیاز است».
مسائل اصلی حلنشده
به گفته مقامات آشنا با این مذاکرات، نتیجه ممکن است به هر جهت پیش برود. در حالی که از زمان آغاز مجدد مذاکرات در نوامبر پیشرفت قابل توجهی حاصل شده است، ایالات متحده و ایران هنوز تمامی مسائل باقی مانده را حل و فصل نکرده اند. یک دیپلمات ارشد غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «ما به پایان این مذاکرات چشم دوختهایم، اما درک این نکته مهم است که مسائل سیاسی اصلی در همه موضوعات هنوز حل نشده است». این دیپلمات ارشد غربی از جنبه مثبت، گفت «پیشرفت هایی در موضوعات کلیدی از جمله چگونگی محدود کردن دوباره برنامه هستهای ایران، نحوه لغو تحریمهای دوباره اعمال شده و -مهمتر از همه- نحوه ترتیب و توالی این مراحل به دست آمده است. اما مسئله توالی هنوز به طور کامل حل نشده است». این دیپلمات همچنین اذعان کرد که این مذاکرات “به کندی” پیش میرود و افزود: «مشکل این است که روند ترسیم توالی و ترتیبات اجرایی به تعامل مستقیم مذاکرهکنندگان نیاز دارد تا یک توازن دقیق (اقدامات متقابل هماهنگ و مبتنی بر یک الگوی ترتیب و توالی) برای گامهای ایالات متحده و ایران در مسیر بازگشت به توافق طراحی کنند».این امر میتواند شامل برداشتن اولین گام در لغو تعدادی از تحریمها، از جمله آمادهسازی زمینه برای فعالسازی مجدد تجارت جهانی با ایران باشد. ایران مشتاق است ببیند که تجارت واقعاً دوباره در حال حرکت است تا تأیید کند که تحریم ها برداشته شده است (اصل «راستیآزمایی» که یکی از مطالبات مهم ایران در این مذاکرات بوده است) برای مثال ببینند که میتوانند یک نفتکش را بارگیری کند و آن را به خارج از کشور بفروشد و درآمد آن را از مجاری بانکی دریافت کند. ایران به نوبه خود باید اقداماتی را برای کاهش برنامه هستهای خود انجام دهد که احتمالاً شامل ارسال مواد هستهای مازاد به خارج از کشور و همچنین کاستن از انبوه سانتریفیوژهای پیشرفته که برای غنیسازی اورانیوم استفاده می شوند. با این حال، مثل همیشه، شیطان در جزئیات است، که هنوز نهایی نشده است.بر اساس گزارش پلتیکو، در این زمینه، مقامات ایرانی اخیراً اظهارات خوشبینانهتری را نیز بیان کردهاند، از جمله اینکه برای مقطعی در آینده به طور کامل مذاکره مستقیم با آمریکا را رد نکرده اند. ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به تازگی گفته است: «اگر طرفین آماده لغو تحریمهای ظالمانه باشند، جای هرگونه توافقی وجود دارد». با این حال، یک دیپلمات ارشد غربی گفت: «در حال حاضر هیچ نشانه مشخصی برای مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا وجود ندارد، حتی اگر در آینده نتوان آنها را کنار گذاشت».
فینال فوریه؟
به نوشته پلتیکو، فرمت غیرمستقیم مذاکرات به این معناست که دیپلماتهای دیگر قدرتهای جهانی ماهها برای ارائه پیشنهادات بین هیئتهای ایران و ایالات متحده در وین وقت صرف کردهاند، فرآیندی فوقالعاده سخت و زمانبر. بیماری همه گیر نیز در جریان مذاکرات ظاهر شده ، به طوری که چندین مذاکره کننده مجبور شدند پس از مثبت شدن آزمایش کووید، قرنطینه شوند. اما پس از 10 ماه مذاکرات متناوب، به نظر میرسد که به هر طریقی، این کار به پایان میرسد. علاوه بر ضربالاجل تعیینشده در اواسط فوریه، دیپلماتها در وین از گزارش آتی آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA)، دیدهبان اتمی سازمان ملل آگاه هستند. این زمانی است که آژانس گزارش های بعدی خود را در مورد برنامه هسته ای ایران منتشر خواهد کرد. انتظار میرود این گزارشها جزئیات بیشتری را در ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده ایران توضیح دهد و همچنین اطلاعات بیشتری در مورد تعداد سانتریفیوژهای پیشرفته فعال در نیروگاههای هستهای اصلی ایران ارائه کند.همچنین این گزارشها احتمالاً بهروزرسانی وضعیت مواد هستهای [ادعایی] چند دههای اعلامنشده کشفشده در چهار نقطه در ایران را ارائه کند. ایران تاکنون نتوانسته است توضیح قانع کننده ای برای حضور چنین مواد هسته ای در آن مکان ها ارائه دهد. چنین اقداماتی می تواند مذاکرات را پیچیده تر کند و منتقدان بازگشت به توافق 2015 را جسورتر کند. این بدان معناست که چند هفته آینده برای تعیین اینکه آیا توافق احیا میشود یا مذاکرات به طور کلی از بین میرود، حیاتی است.