تلاشهای نماینده سازمان ملل برای آب کردن یخهای روند صلح در یمن بعد از چند ماه مذاکره و تلاش فشرده به آتشبس موقت 2 ماهه در این کشور انجامید.
جمعه شب، «هانس گروندبرگ»، فرستاده سازمان ملل در امور یمن از موافقت طرفهای یمنی با طرح آتشبس دو ماهه در این کشور خبر داد. این آتشبس از 2 آوریل از ساعت 7 به وقت محلی آغاز شد. قرار است به کشتیهای سوخت نیز اجازه ورود به بندر الحدیده داده شود.
فرستاده سازمان ملل در امور یمن همچنین از امکان برقراری پروازهای محدود از فرودگاه صنعا خبر داد و خاطرنشان کرد که این آتشبس با توافق طرفین قابل تمدید است.
«محمدعلی الحوثی»، عضو شورای عالی سیاسی یمن در توئیتی با بیان اینکه آتش بس اعلامی از سوی فرستاده سازمان ملل اعتبار خود را با اجرایی شدن به دست خواهد آورد، ازملت یمن خواست هوشیار باشند و جانب احتیاط را رعایت کنند.
از سویی «محمد عبدالسلام»، رئیس تیم مذاکره کننده انصارالله از اعلام آتش بس از سوی سازمان ملل استقبال کرد و افزود که به موجب این آتش بس عملیات نظامی متوقف میشود، فرودگاه بینالمللی صنعا بازگشایی میشود و همچنین امکان ورود تعدادی کشتی به بندر الحدیده برای سوخترسانی در طول دو ماه آینده مهیا میشود.
از آن سوی، «احمد عوض بن مبارک»، وزیر خارجه دولت مورد حمایت عربستان در یمن نیز از این آتشبس استقبال کرد.
رئیس جمهوری امریکا و نخستوزیر بریتانیا و سخنگوی وزارت خارجه ایران و وزارت خارجه عربستان نیز از دیگر مقامات ذیربطی بودند که از این آتشبس استقبال کردند.
با وجود استقبال همه طرفها، همگان تلاش کردند که این آتشبس را دستاوردی برای خود به شمار آورند.
«محمد البخیتی»، عضو شورای سیاسی جنبش انصارالله، گفت که آتشبس موقت در یمن نتیجه تماسهایی میان صنعا و ائتلاف عربی به فرماندهی عربستان با وساطت سازمان ملل پس از حملات اخیر به عربستان بوده است.
او گفت که این آتشبس فقط وقتی به دست آمد که عمق خاک عربستان هدف قرار گرفت.
از سوی دیگر عربستان نیز در بیانیه رسمی خود از تلاشهای نماینده سازمان ملل قدردانی و تأکید کرد که این تلاشها «همراستا با طرح عربستان برای پایان دادن به بحران یمن است که در مارس 2021 اعلام شد».
عملا نیز این آتش بس با طرحی که عربستان سعودی در آخرین روزهای فعالیت نماینده سابق سازمان ملل پیشنهاد کرد و انصارالله آن را رد کردند مطابق دارد، به خصوص به این لحاظ که در هر دو طرح نخست آتش بس اجرا می شود و سپس اقدامات برای رفع محاصره فرودگاه صنعا و بندر حدیده آغاز می شود.
یک مقام در دولت «عبدربه منصور هادی»، تأکید کرد که در طرح پیشنهادی عربستان 3 مقصد برای پرواز از صنعا پیشنهاد شده بود که شامل مصر و اردن و هند می شد اما در طرح جدید به مصر و اردن بسنده شده است.
او افزود که دولت مورد حمایت عربستان در یمن در موضوع ورود کشتی های سوخت هم از مطالبات خود کوتاه آمد، چون پیش تر شرط کرده بود که درآمد گمرکی این کشتی ها به حسابی بی طرف واریز شود که در این توافق از این موضوع صرف نظر کرد.
اما با نگاه به مفاد این توافقنامه که به صورت غیر رسمی منتشر شده، میتوان به ارزیابیای از اینکه چه کسانی از این آتشبس سود یا زیاد میبرند رسید.
توقف عملیات نظامی در داخل و خارج یمن که اولین بند این آتشبس است در کنار توقف عملیات جاری در میدانها به روشنی به نفع عربستان است. به خصوص اگر در نظر داشته باشیم که انصارالله در ماههای اخیر از شدت حملات خود به مأرب کاست و در عوض بر حملات خود به عربستان افزود.
با وجود این، در نبود خطوط تماس مشخص و در نبود نظارت مستقل بر میدانهای جنگ به نظر میآید که پایبندی کامل به تعهد توقف کامل عملیات در میدان چندان عملی نباشد.
در آنچه به رفع محاصره بندر حدیده و ارسال 18 کشتی حامل مشتقات نفتی به این بندر در 2 ماه آتشبس مطرح میشود مشخص است که این بند کاملا به سود انصارالله است. منابع آگاه تأکید کردهاند که پیشنهاد دولت مورد حمایت عربستان در یمن ارسال 2 کشتی در هفته به مدت 2 ماه بود.
در مورد فرودگاه صنعاء و 2 پرواز تجاری در هفته به مقصد اردن و مصر نیز روشن است که این بند به نفع انصارالله و شهروندان ساکن مناطق تحت کنترل آن در یمن است.
برداشته شدن محاصره از تعز را شاید بتوان تنها دستاورد دولت «عبدربه منصور هادی» در این آتشبس دانست، اما سازوکاری که برای این رفع محاصره تعیین شده عملا موضوع را از اولویت خارج میکند. به موجب توافق آتشبس، پس از آغاز اجرای آتشبس، نماینده سازمان ملل باید از طرفین نزاع برای مذاکره و توافق درباره نحوه گشودن راههای استان تعز برای تردد غیر نظامیان دعوت کند. این به معنای آن است که رفع محاصره از صنعا با رفع محاصره از تعز همزمان نخواهد بود.