دکتر کمیل طیبی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، با اشاره به تصمیم آمریکا برای ورود نفت ذخیره خود به بازار جهانی برای کاهش قیمت آن و با هدف افزایش فشارها به روسیه، خاطرنشان کرد: گرچه به طور کامل وارد دوران پساکرونا نشدهایم، اما از چالشهای دوران ابتدایی و اوج کرونا کاسته شده است. در شرایطی که بسیاری از فعالیتهای اقتصادی، خصوصا در بخشهای حمل و نقلی و صنایعی که انرژیبر هستند، فعالیتهای خود را افزایش دادهاند، طبیعی است که تقاضاهای جدید در بازار شکل بگیرد.
وی با بیان اینکه حتی پیش از آغاز بحران اوکراین، با توجه به افزایش تقاضا برای نفت و فرآوردههای نفتی، شاهد افزایش قیمت نفت بودیم، افزود: با آغاز جنگ اوکراین، بازار نفت و مواد غذایی تحت تاثیر قرار گرفته و هر چه جنگ بیشتر طول بکشد، این پیامدها خود را بیشتر نشان خواهد داد و کمبودهایی در بازار جهانی ایجاد خواهد شد.
این عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با یادآوری اینکه روسیه بزرگترین کشور تامین کننده گاز مورد استفاده صنایع و اقتصادهای دنیا و صادرکننده عمده نفت است، گفت: در شرایط فعلی، بازار در کنار افزایش تقاضا، کاهش عرضه را تجربه میکند. گرچه کاهش عرضه نفت فرصتهایی برای دیگر کشورهای صادرکننده نفت به وجود میآورد، اما افزایش قیمت، پیامدهای خود را داشته است. افزایش قیمت هزینههای تولید را خصوصا در کشورهای وارد کننده نفت که عمدتا کشورهای صنعتی هستند، افزایش میدهد. حتی قیمت حاملهای انرژی را بالا خواهد برد و تورمی ایجاد میکند که در عمل تا حدود زیادی برای این کشورها قابل تحمل نیست.
طیبی با بیان اینکه قیمت گاز در اروپا زمستان گذشته به ۳۴۵ یورو برای هر مگاوات ساعت رسید در حالی که قیمت هر مگاوات ساعت گاز سال گذشته در اروپا تنها ۲۰ یورو بود، اضافه کرد: افزایش قیمتها بیشتر از حد مورد انتظار بوده و رفاه مصرفکنندگان را تحت تاثیر قرار داده و هزینه تولید واحدهای صنعتی را افزایش داده است. در این شرایط، آمریکا با وجود منابع نفتی زیادی که دارد، برای کاستن از ریسک ناشی از شوکهای نفتی و پوشش دادن آن، به دنبال وارد کردن بخشی از این ذخایر به بازار است.
وی گفت: باید دوره حدود هفت سال را برای تغییر سیاستگذاریهای انرژی در کشورهای توسعه یافته، خصوصا کشورهای اروپایی، در نظر گرفت، به طوری که آنها به سمت سرمایهگذاری در انرژیهای تجدید شونده و نو خواهند رفت و تلاش میکنند وابستگی خود را به نفت کاهش دهند. با در نظر داشتن این کمبود عرضه و افزایش تقاضا، فرصتهای خوبی برای کشورهای صادرکننده نفت فراهم شده تا بتوانند نفت بیشتری در بازار بفروشند.
طیبی با بیان اینکه آمریکا تلاش میکند انرژی را به عنوان ابزار سیاسی از روسیه بگیرد و اعلام کرده قصد استفاده روزانه 1 میلیون بشکه نفت از ذخیره استراتژیک آمریکا را برای شکستن قیمتها دارد، ادامه داد: در حدود دو سال گذشته شاهد تورم حدود 7 درصد در آمریکا هستیم. اگر به واسطه افزایش قیمت نفت و شوک نفتی، تورم ناشی از هزینههای تولید رخ دهد و تورم به 10 درصد برسد و دو رقمی شود، پیامدهای متعددی برای آمریکا خواهد داشت. خصوصا با توجه به انتخابات کنگره چالشهای دولت آمریکا بیشتر خواهد شد.
این تحلیلگر اقتصاد بینالملل، به تنش ایجاد شده در بازار نفت و گاز و احتمال افزایش همکاری کشورهای تولیدکننده در قالب اقدام دسته جمعی برای ایجاد ثبات اشاره و تصریح کرد: در این شرایط ممکن است غرب با سرعت بخشیدن به توافقات و مذاکره با ایران، بتواند این فرصت را فراهم کند که ایران بخشی از کمبودهای انرژی را در بازار جهانی برطرف کند.
وی به افزایش صادرات نفت از سوی عراق و مذاکرات برای افزایش صادرات عربستان و همچنین تلاش آمریکا برای کاهش تنشهای سیاسی در منطقه اشاره کرد و گفت: خریداران جهانی در تلاش برای منابع جایگزین نفت خام هستند که باعث شده صادرات نفت آمریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت خام دنیا در هفتههای اخیر افزایش یابد.
طیبی افزود: براساس گزارشها، صادرات نفت خام این کشور در هفته منتهی به هجدهم مارس تا 3.8 میلیون بشکه در روز افزایش یافت که بالاترین رقم از ژوئیه 2021 بوده و پایینترین رقم ذخیرهسازی را در 4 سال گذشته داشته است. ضمن اینکه آمریکا بالاترین تخفیف را در دو سال گذشته و برای مدیریت بازار در این دوره ارائه داده است.
این استاد دانشگاه با اشاره به تلاش آمریکا برای تحقق تحریم حداکثری انرژی روسیه و همراهی دیگر کشورها برای اعمال فشار به مسکو، اضافه کرد: با وجود ارائه این نفت ذخیره، تحریم روسیه به طور مطلق امکانپذیر نیست. به نظر میرسد تنها شاهد اعمال محدودیتهایی نسبت به واردات انرژی از روسیه باشیم؛ اما در بلندمدت اروپا به این سمت میرود که با همکاری آمریکا، جایگزینهایی برای روسیه بیابد و حتی روی همکاری و سرمایهگذاری در صنعت انرژی ایران حساب کند، چرا که اروپا بیش از گذشته روسیه را تهدیدی جدی برای خود میبیند و روسیه نیز نتوانسته در جنگ، کشورها را با خود همراه کند.
وی گفت: تصمیم آمریکا برای ورود نفت ذخیره خود به بازار، راه حل موقتی است و پیش از این نیز شاهد چنین سیاستهایی بودهایم. در این دوره آمریکا تلاش میکند تا جایی که میتواند بازار را مدیریت کند، اما این اقدام نمیتواند در بلندمدت ادامه داشته باشد.