روز گذشته (جمعه) بر اساس اعلام رسانه‌های رسمی، دو نفتکش متعلق به یونان در آب‌های خلیج فارس توسط نیروی دریایی جمهوری اسلامی توقیف شد. روزنامه نیویورک تایمز با انتشار گزارشی به بررسی این حادثه پرداخته است.
توقیف متقابل کشتی‌ها
سپاه پاسداران ایران روز جمعه اعلام کرد نیروی دریایی این کشور در خلیج فارس دو نفتکش متعلق به یونان را توقیف کرده‌اند. بدین ترتیب تنش‌ها بین ایران و غرب درست در زمانی که تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای 2015 با ایران متوقف شده، بار دیگر تشدید پیدا کرد.
بر اساس گزارش دو خبرگزاری تسنیم و فارس، این دو کشتی به تلافی توقیف یک نفتکش در ماه آوریل توسط دولت یونان توقیف شده‌اند. نفتکش مذکور حامل نفت ایران بوده و به درخواست ایالات متحده با این اتهام که متعلق به سپاه پاسداران هستند، در سواحل یونان توقیف شده بودند.
به گزارش رسانه های‌خبری ایران، محموله نفت متعلق به ایران به اتهام نقض تحریم‌های آمریکا -که ایران را از فروش نفت خود منع می‌کند- به ایالات متحده تحویل داده شده است. به گزارش آسوشیتدپرس به نقل از یک مقام یونانی، مقامات ایالات متحده درخواست رسمی داده بودند که محموله کشتی توقیف شود و یونان نفت را در یکی از بنادر خود تحویل دهد.
هفته‌ای پرتنش؛ سیگنالی سخت برای واشنگتن
ماجرای روز جمعه در پی یک هفته پرتنش در ایران به وقوع پیوست، هفته‌ای که شامل ترور یکی از اعضای ارشد سپاه در تهران در تیراندازی در داخل خودروی شخصی خود -که به اسرائیل منتسب شده- و انفجاری مشکوک در روز چهارشنبه در سایت حساس نظامی پارچین –که طی آن یک مهندس شاغل در وزارت دفاع ایران کشته شد- بود.
به عقیده کارشناسان نفت و انرژی، توقیف کشتی‌ها توسط ایران سیگنالی برای واشنگتن است مبنی بر این‌که اگر دولت بایدن به سیاست‌های فشار حداکثری دوران ترامپ بازگردد و شروع به توقیف نفت‌کش‌ها و محموله‌های نفت خام متعلق به ایران کند، ایران موضع خود را سخت‌تر خواهد کرد.
سینا عضدی، تحلیلگر ایران در شورای آتلانتیک در واشنگتن گفت: «هدف اصلی ارسال پیامی روشن به غرب است که توقیف نفت‌کش‌ها در آینده با واکنشی مشابه مواجه خواهد شد».
در حال حاضر سرنوشت احیای توافق هسته ای نامشخص است، چرا که این مذاکرات بر سر برچسب گذاری سپاه پاسداران از سوی وزارت خارجه ایالات متحده به عنوان یک سازمان تروریستی، متوقف شده است. ایران خواستار حذف این سازمان از فهرست مذکور شده، اما واشنگتن تا کنون با بیان این ادعا که این مسئله امری غیرمرتبط با برجام است، نسبت به این اقدام امتناع کرده است.
تاثیر بر روابط اروپایی
وزارت امور خارجه یونان در بیانیه‌ای اعلام کرده که اقدامات ایران را محکوم و نسبت به تأثیر منفی آن بر روابط ایران با یونان و اتحادیه اروپا هشدار داده و به شهروندان خود توصیه کرد به ایران سفر نکنند.
به گفته وزارت امور خارجه یونان، یک هلیکوپتر نیروی دریایی ایران روز جمعه بر روی یک شناور به نام دلتا پوزیدون که در خلیج فارس با پرچم یونان در حال حرکت بود، فرود آمده و مردان مسلح پس از آن «خدمه کشتی» از جمله دو شهروند یونانی را دستگیر کردند.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد کشتی دیگری با پرچم یونان که در نزدیکی سواحل ایران قرار داشت به روشی مشابه توقیف شده که هفت شهروند یونانی در آن حضور داشتند. رسانه‌های خبری ایران کشتی دوم را «پرادنت وریر» معرفی کرده و گفتند که اخیراً در بصره لنگر انداخته و حامل نفت عراق است. یک وب سایت ردیابی دریایی به نام مارین ترافیک گفت که هر دو کشتی محموله نفتی خود را در بندر بصره بارگیری کرده‌اند.
تهدید به تلافی‌جویی
بر اساس گزارش رسانه‌های خبری ایران، این دو کشتی در مجموع ظرفیت حمل 1.8 میلیون بشکه نفت را دارند و محموله آن‌ها اکنون در اختیار ایران است.
به گفته یک معامله‌گر نفت ایران، سپاه کشتی‌های یونانی را به سمت آب های ایران در نزدیکی خط ساحلی، جایی که لنگر انداخته‌اند، هدایت کردند. او گفت که ایران خدمه را به هتلی در ساحل منتقل کرده، جایی که آن‌ها در حبس خانگی نگهداری می‌شوند و خدمه و افراد مسلح ایرانی جایگزین آن‌ها شده‌اند تا اطمینان حاصل شود که کشتی‌ها در جای خود باقی می‌مانند.
خبرگزاری تسنیم هشدار داده که 17 نفتکش دیگر با پرچم یونان که در حال حاضر در خلیج فارس شناور هستند، در صورت عدم بازگرداندن نفت و نفتکش ایران که ماه گذشته توسط یونان توقیف شده، توسط ایران توقیف خواهند شد.
جنگ در سایه
ایران سابقه توقیف تلافی‌جویانه نفت‌کش‌ها در خلیج فارس و تنگه هرمز در واکنش به توقف یا توقیف کشتی‌های حامل نفت خود را دارد. اما حادثه روز جمعه اولین نمونه طی چند ماه گذشته بود که یک کشتی با پرچم خارجی مورد هدف ایران قرار گرفت.
در سال 2019، ایران یک نفتکش انگلیسی را پس از توقف یک نفتکش ایرانی در جبل الطارق توسط بریتانیا توقیف کرد. در سال 2020، ایران یک نفتکش کره‌جنوبی را در مناقشه‌ای با کره‌جنوبی بر سر بلوکه شدن درآمدهای نفتی خود -در پاسخ به تحریم های اقتصادی ایالات متحده- توقیف کرد. یک نفتکش ویتنامی و یک نفتکش با پرچم پاناما نیز به طور موقت توسط نیروی دریایی ایران توقیف شده‌اند. جنگ سایه بین ایران و اسرائیل در آب‌های خلیج فارس نیز رخ داده است و دو طرف یکدیگر را متهم به حمله به منافع یکدیگر در آب‌های خلیج فارس و فراتر از آن کرده‌اند.
