چه بسا که تنش های دیرپا بر سر توانمندی های هسته ای ایران، این هفته به نقطه بدون بازگشت رسیده و خاورمیانه را به ورطه بلاتکلیفی اندازد. تحلیلگران بر این باورند که تهران احتمالا اکنون مواد لازم برای ساخت یک بمب هسته ای را بدست آورده است.
تسریع برنامه هسته ای ایران همزمان شده با افزایش تنش میان ایران و آمریکا تا به اینجا، هر دو طرف به یُمن فشار سیاسی داخلی در دو کشور، از کوتاه آمدن بر سر ماجرای ماندن یا نماندن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی سرباز زده اند. این همان “قرص سمی” است که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق پس از خروج از برجام به آن افزود تا چوبی باشد لای چرخ گفت وگوهای بعدی برای احیای توافق.
دینا اسفندیاری، مشاور ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه بحران می گوید: “در حالی که آمریکا و ایران در بیشتر موارد فنی بازگشت به برجام به توافق رسیده اند، تفاوت ها به زمینه هایی باز می گردد که عمدتا نمادین هستند. این است که اکنون ایران در واکنش، بر فشار افزوده است.”
هنگامی که ترامپ در سال 2018، از برجام خارج شد و موجی از تحریم های خردکننده اقتصادی را علیه ایران به کار گرفت، دولت آمریکا شاهد بود که ایران به پاینبدی اش به برجام ادامه داد اما ترامپ مصر بود که این توافق کارساز را ناکار کند همانطور که بسیاری از دیگر سیاست های دوران اوباما را ناکار کرد.
تریتا پارسی از اندیشکده کوئینسی می گوید: ایرانی ها از سال 2018، دیگر نتوانستند از دستاوردهای برجام بهره مند شوند اما آژانس هسته ای از امتیازات آن برخوردار بود، دیگران هم برخوردار بودند چون ایران کمابیش به توافق 2015 پایبند بود. اما با گذشت زمان، این وضعیت به پایان رسید و ایرانی ها گفتند که “خوب، اگر قرار است چیزی نصیب ما نشود، چرا باید نصیب شما بشود؟”
در این هنگامه، دست بایدن از گزینه هایش خالی می شود چرا که آمریکا پیش از این در دوران ترامپ، ایران را تحریم کرده است. این تحریم ها، ضربه ای کاری بر اقتصاد کشور زد اما آن را منهدم نکرد و چه بسا که ایران نسبت به مجازات های بیشتر اقتصادی، بی حس شده باشد. ترورهای اسرائیل هم نتوانست جلوی غنی سازی اورانیوم ایران را بگیرد. همه اینها ممکن است آمریکا و متحدانش را به پیگیری یک گزینه نظامی سوق دهد.
تریتا پارسی می گوید: “بخش بزرگتری از تشدید تهاجمی ایران و اوج دادن به برنامه هسته ای، زیر نگاه بایدن و نه ترامپ انجام شد، آن هم به این دلیل که بایدن، سیاست های ترامپ را ادامه داد.”
