اواخر ماه مه سال جاری، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه اعلام کرد که کشورش قصد دارد عملیات نظامی جدیدی را علیه حملاتی که امنیت ملی ترکیه را تهدید می‌کند، آغاز کند.
اردوغان در این بیانیه گفت «ما مصمم هستیم که مرحله تازه‌ای را برای شکل‌گیری یک منطقه امن به عمق 30 کیلومتر در مرزهای جنوبی ایجاد کنیم. ما تل رفعت و منبج را از وجود تروریست‌ها پاک خواهیم کرد و همین کار را قدم‌به‌قدم با مناطق دیگر هم انجام خواهیم داد.»
روزنامه حریت نیز روز دهم ژوئن نوشت «نیروها آماده [اعزام به] تل‌رفعت هستند». در کنار این تیتر تصویر شبه‌نظامیان یونیفورم‌پوش تحت حمایت ترکیه به نام «ارتش ملی سوریه» دیده می‌شد که متشکل از مخالفان حکومت بشار اسد هستند.
ارتش ترکیه برنامه‌ریزی کرده که مناطقی چون منبج، حسکه و تل رفعت در شمال سوریه را که توسط گروه‌های شبه‌نظامی کردها اداره می‌شوند، تصرف کند تا زمینه برای انتقال یک میلیون پناه‌جوی سوری فراهم گردد.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه گفته است انتقال یک میلیون پناه‌جوی سوری تا عمق 30 کیلومتری داخل سوریه تأثیری دوگانه خواهد داشت و سبب تضعیف حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) که بر شمال شرق سوریه حاکم است و همچنین تضعیف بیشتر گروه تروریستی داعش خواهد شد.
تل‌رفعت و منبج دو شهر استان حلب در شمال شرقی سوریه هستند که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، آنها را اهداف حمله نظامی قریب‌الوقوع ارتش این کشور با حمایت ارتش ملی سوریه اعلام کرده است.
هر دو شهر را یگان‌های مدافع خلق (ی‌پ‌گ) در کنترل دارند. ی‌پ‌گ شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک، حزب سیاسی کردهای سوریه به‌حساب می‌آید که ترکیه معتقد است شاخه خارجی حزب کارگران کردستان یا پ‌ک‌ک محسوب می‌شود و به همین دلیل، آن را گروه تروریستی می‌داند.
ترکیه یگان‌های مدافع خلق را به ایجاد یک منطقه خودمختار در مرزهای سوریه و ترکیه متهم کرده که به اعتقاد آنکارا، تمامیت ارضی هر دو کشور را به خطر می‌اندازد.
از ماه اوت سال 2016 ترکیه چهار عملیات فرامرزی به سمت سوریه انجام داد که آخرین آن در اکتبر سال 2019 بود.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ترکیه در مقابل ی‌پ‌گ آن است که این گروه، بخشی از ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه است که با حمایت آمریکا و قدرت‌های غربی دیگر علیه گروه موسوم به دولت اسلامی می‌جنگیده‌اند. موفقیت‌های این ائتلاف در مبارزه با داعش از سال 2015 و همین‌طور حمایت سیاسی و نظامی آمریکا باعث افزایش قدرت و نفوذ ی‌پ‌گ در بیشتر مناطق شرقی سوریه شده است.
ایالات متحده آمریکا به‌خاطر آخرین عملیات نظامی ترکیه علیه ی‌پ‌گ در سال 2019 به‌شدت از آنکارا انتقاد کرد.
بااین‌وجود به نظر می‌آید که دولت ترکیه در حال آمادگی برای یک حمله جدید به شرق سوریه است.
انتخاب زمان مناسب
اردوغان احتمالاً چندین وضعیت فعلی، هم در سطح بین‌المللی و هم در داخل را در تلاقی با هم می‌بیند و چنین ترکیبی، زمان خوبی برای عملیات ترکیه در سوریه فراهم آورده است.
روس‌ها مشغول جنگ با اوکراین هستند و آمریکایی‌ها هم نیاز دارند اردوغان نظر خود را درباره انسداد روند عضویت سوئد و فنلاند در ناتو تغییر دهد.
حمله آنکارا به سوریه همچنین می‌تواند درحالی‌که اقتصاد ترکیه تضعیف و نرخ تورم در این کشور به 73/5 درصد رسیده است، رأی‌دهندگان ملی‌گرای ترک را به جنبش درآورد.
انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه سال 2023، سال آینده میلادی، برگزار می‌شود و حملات سابق این کشور به سوریه برای بیرون راندن ی‌پ‌گ، موجب افزایش حمایت از اردوغان در دور پیشین انتخابات شده بود.
سناریوهای پیش‌رو
برخی استدلال می‌کنند که دولت حاکم ممکن است اواخر امسال انتخابات زودهنگام را برگزار کند و با یک عملیات نظامی همه‌جانبه در راستای ایجاد واکنش متحدان ناتو، فضای بهتری را برای رجب طیب اردوغان فراهم کند تا دوباره انتخاب شود.
اپوزیسیون دولت ترکیه معتقد است که انحراف موضوع و مسئله اصلی کشور از اقتصاد به سمت امنیت، به اردوغان در انتخابات کمک خواهد کرد؛ آن هم در زمانی که اقتصاد ترکیه در تنگنای وخیم بی‌سابقه‌ای گیر افتاده است.
درنتیجه یکی از سناریوهای احتمالی به فعلیت رسیدن تهدیدات ترکیه علیه سوریه است، چرا که به انتخاب اردوغان در دور بعد ریاست‌جمهوری کمک خواهد کرد.
اما سناریوی دیگر این است که تهدید به حمله در حالت بالقوه خواهد ماند و تنها به‌عنوان اهرم فشار مورداستفاده قرار خواهد گرفت.
در واقع انتظار نمی‌رود که قبل از نشست اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اواخر ماه جاری میلادی در مادرید اسپانیا، ترکیه یک حمله همه‌جانبه به سوریه را آغاز کند.
رهبران ناتو قرار است در نشست آینده درباره مفهوم استراتژیک جدید 2030 بحث کنند، اینکه ناتو در دهه آینده چه تهدیدها و چالش‌هایی پیش‌رو خواهد داشت و اقداماتی که باید برای بازدارندگی متجاوز، یعنی روسیه پس از تهاجم بی‌دلیلش به اوکراین انجام شود، چه خواهد بود. آنها همچنین قرار است از درخواست رسمی کشورهای سوئد و فنلاند برای پیوستن به ناتو استقبال کنند.
ترکیه در مورد هر دو موضوع در نشست ناتو خواسته‌ها و اعتراض‌هایی دارد. همان‌طور که انتظار می‌رفت، مفهوم استراتژیک 2030 به طور عمده بر مرزهای شرقی ائتلاف در برابر تجاوز احتمالی روسیه متمرکز خواهد بود. به‌این‌ترتیب پیش‌بینی می‌شود که تعداد نیروها در شرق اروپا و سطح آمادگی از طریق استقرار نیروهای زمینی، هوایی و دریایی افزایش یابد.
خواسته ترکیه دررابطه‌با این سند، برجسته‌کردن تهدید علیه این کشور از سوی مرزهای جنوبی‌اش در عراق و سوریه است؛ مرزهایی که به دلیل عضویت ترکیه، مرزهای ناتو هم تلقی می‌شوند.
آنکارا معتقد است برنامه‌‌های دفاعی ناتو برای مرزهای جنوبی باید شامل تهدیدات پ‌ک‌ک و شاخه سوریه آن (ی‌پ‌گ) باشد.
مسئله مهم‌تر اعتراض ترکیه به قبول عضویت سوئد و فنلاند در پیمان ناتو است. اردوغان در 13 مه اعلام کرد امکان ندارد ترکیه از تلاش دو کشور شمال اروپا برای پیوستن به ناتو حمایت کند. دلیل این امر، حمایت گسترده این دو کشور از نهادهایی مانند پ‌ک‌ک و ی‌پ‌گ است.
برخی تحلیلگران معتقدند این تهدیدها چیزی جز اقداماتی برای بازگرداندن پناهجویان سوری به مناطق اشغالی نیست.
در واقع ترکیه نیازی به انجام یک عملیات نظامی جدید ندارد و عملاً در شمال غرب سوریه حضور دارد و کنترل اوضاع را در دست گرفته است.
آنچه جدید است این است که ترکیه ممکن است اقداماتی را برای تضمین شرایط انتقال آوارگان سوری از خاک ترکیه به سوریه انجام دهد. عدم پیشرفت در حل‌وفصل بحران سوریه ترکیه را مجبور به اتخاذ سیاستی می‌کند تا شرایطی را برای بازگشت همه آوارگان به خاک سوریه به اجرا درآورد.
این اقدامات به معنای عملیات نظامی نیست، بلکه یک طرح امنیتی نظامی است که ثبات در مرزها و مناطق بازگشت آوارگان و حضور مخالفان سوری را افزایش می‌دهد.
درنتیجه بر اساس این سناریو، ترکیه قصد دارد از تهدید به حمله علیه سوریه در اجلاس ناتو امتیازاتی کسب کرده و بتواند از چنین امری به‌عنوان برگ برنده در جهت نیل به اهداف خود استفاده کند. بااین‌وجود پس از اظهارات اردوغان، نیروهای دموکراتیک سوریه اعلام کردند که در حال بررسی سطح واقعی تهدیدات ترکیه و گفت‌وگو با قدرت‌های بین‌المللی حاضر در سوریه هستند.
