نیروهای روسی با شروع تجاوز نظامی به اوکراین در ۲۴ فوریه جزیره کوچک و صخرهای مار در دریای سیاه را تصرف کردند. حدود چهار ماه و یک هفته بعد وزارت خارجه روسیه اعلام کرد نیروهای روسیه به نشانه حسن نیت جزیره اشغالی را ترک کردهاند. این وزارتخانه مدعی شد نیروهای روسی ماموریت خود در این جزیره را با موفقیت انجام دادند و با خروج آنها راه صادرات غلات اوکراین از این مسیر دریایی باز میشود.
نیروهای اوکراینی که در روزها و هفتههای گذشته بارها از عملیات موفقیتآمیز توپخانهای و پهپادی به مواضع و سامانههای موشکی روسیه در جزیره مار خبر داده بودند عقبنشینی سربازان روسی را یک پیروزی مهم ارزیابی میکنند. والری زالوژنی، فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین اعلام کرد نیروهای روسیه چون توان مقاومت در برابر آتش توپخانه و حملههای هوایی سربازان اوکراینی را نداشتند از جزیره مار عقبنشینی کردند.
نقش تسلیحات غربی در عقبنشینی نیروهای روسی
او با اشاره به این که تجهیزات توپخانهای برای “آزادسازی” این جزیره اشغالی نقش مهمی داشتهاند از کشورهای غربی به خاطر پشتیبانیهای تسلیحاتی قدردانی کرد. به گزارش شبکه خبری ntv بسیاری از ناظران معتقدند تسلیحات مدرنی که کشورهای غربی به تازگی به اوکراین تحویل دادند عامل مهمی در عقبنشینی نیروهای روسی بوده است.
آمریکا هفته گذشته سامانههای موشکی متحرک و قدرتمندی در اختیار نیروهای اوکراینی گذاشت که قادرند همزمان با چند موشک دقیق نقطهزن به اهداف مختلف تا فاصله ۸۰ کیلومتری حمله کنند. راکتهایی که با این تجهیزات شلیک میشوند به سادگی قابل رهگیری و انهدام توسط سامانههای دفاع ضد هوایی روسیه نیستند. همچنین گمان میرود توپخانه فرانسوی نوع سزار نیز اشغالگران جزیره مار را با چالشهایی روبرو کرده باشند. تجهیزات فرانسوی قابل نصب روی کامیون هستند و میتوانند با توپهای ۱۵۵ میلیمتری اهدافی در فاصلهای تا ۴۰ کیلومتر را با دقت زیاد هدف قرار دهند.
از دست رفتن تسلط بر شمال غرب دریای سیاه
جزیره مار در ۳۵ کیلومتری سواحل اوکراین قرار دارد و برای تحت نظر گرفتن مسیرهای دریایی شمال غرب دریای سیاه اهمیت استراتژیک زیادی دارد. از طریق این جزیره میتوان بر مسیرهای دریایی بندر اودسا نیز تسلط داشت. اودسا مهمترین راه ارتباط اوکراین با آبهای بینالمللی به شمار میرود و تا پیش از تهاجم روسیه از مسیرهای اصلی صادرات کالا از این کشور بود.
روسیه پس از اشغال جزیره مار برای تقویت محاصره دریایی اوکراین سامانههای ضدهوایی مختلفی در آن مستقر کرد که تا چندی پیش اغلب حملههای هوایی نیروهای اوکراینی را ناکام گذاشته بودند. با این حال تصویرهایی که پهپادهای اوکراینی در روزهای گذشته ضبط کردند وقوع انفجارهای شدید در جزیره مار را نشان میدهند. تصمیم مسکو برای عقبنشینی از جزیره مار چند ساعت پس از آن اعلام شد که ارتش اوکراین از نابودی یکی دیگر از سامانههای ضدهوایی روسیه خبر داده بود.
پیامدهای دردناک عقبنشینی از جزیره مار
گرچه مسکو انگیزه خارج کردن نظامیانش از جزیره مار را باز گذاشتن راه صادرات غله عنوان میکند شواهد حکایت از یک شکست دردناک و ناکامی مهم برای راهبرد نظامی روسیه در حمله به اوکراین دارد. بدون استقرار یک سامانه توانمند ضدهوایی در جزیره مار ناوگان دریایی روسیه در دریای سیاه در مقابل حملههای موشکی و پهپادی بسیار آسیبپذیر خواهد بود. یکی از پیامدهای این وضعیت میتواند اجبار روسیه به دور کردن ناوگان دریایی خود از آبهای اوکراین و سواحل جنوبی این کشور باشد.
شادمانی غرب، چشمانداز مبهم مسکو
در چنین حالتی ادامه محاصره دریایی بندر اودسا دستکم بسیار دشوار خواهد شد. برخی ناظران معتقدند عقبنشینی از جزیره مار میتواند از این نظر دردناکتر باشد که به مسکو نشان میدهد تحویل تسلیحات غربی به اوکراین میتواند وضعیت را تغییر دهد. بر این پایه اتفاقی نیست که برخی رهبران غربی در جریان نشست سران و رهبران کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در مادرید، عقبنشینی روسیه از جزیره مار را یک پیروزی مهم برای اوکراین خواندند و بر ادامه پشتیبانی از این کشور تاکید کردند.
رئیس جمهوری آمریکا تاکید کرده روسیه تا کنون هزینههای سنگینی برای حمله به اوکراین متحمل شده و امروز هم جزیره مار را از دست داد. جو بایدن افزود اوکراین تا همینجا هم ضربههای سختی به نیروهای روسی وارد کرده و روسیه جایگاه بینالمللی خود را از دست داده است. بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا نیز در حاشیه رایزنیهای ناتو در اسپانیا در جمع خبرنگاران تحولات جزیره مار را عقبنشینی اجباری روسیه و نشانگر توانمندی نیروهای اوکراینی برای جنگیدن و دفاع از سرزمینشان عنوان کرد.
با این وجود منابع اوکراینی میگویند حملههای موشکی و بمباران مناطق مسکونی در مناطقی مانند بندر اودسا طی یک هفته اخیر دو برابر شده است.