دیپلمات ارشد قطری بعدازظهر چهارشنبه وارد پایتخت ایران شد و قرار است با علی شمخانی، رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران نیز دیدار کند. این سفر پس از آن انجام شد که دوحه میزبان مذاکرات غیرمستقیم دو روزه ایران و ایالات متحده در اواخر ماه ژوئن بود که با میانجی‌گری اتحادیه اروپا برگزار شد. این گفت‌وگوها بدون هیچ پیشرفتی به پایان رسید، زیرا اختلافات قابل‌توجهی بر سر دامنه و تضمین لغو تحریم‌های اعمال‌شده توسط آمریکا بین تهران و واشنگتن باقی مانده است و تاکنون مذاکره دیگری برنامه‌ریزی نشده است.
تقابل با روایت آمریکایی
امیرعبداللهیان و آل ثانی پس از دیدار خود در یک کنفرانس خبری برگزار کردند که طی آن دیپلمات ایرانی تلاش کرد با روایت آمریکا مبنی بر این‌که ایران مقصر شکست مذاکرات هسته‌ای است مقابله کند. وی با اشاره به برنامه جامع اقدام مشترک که نام رسمی توافق هسته ای است، گفت: «با وجود برخی ادعاهای رسانه‌ای طرف آمریکایی، ما هیچ ادعایی فراتر از برجام نداریم». وزیر امور خارجه ایران افزود: «ایران برای یک توافق قوی و پایدار آماده است».
امیرعبداللهیان تأیید کرد که یک نقطه مورد اختلاف مهم در طول مذاکرات قطر، تقاضای ایران برای «ضمانت مؤثر» از سوی آمریکا در مورد «هر چیزی که می‌تواند بر انتفاع اقتصادی ایران تأثیر منفی بگذارد» است که در توافق اولیه وعده داده شده بود.
آل‌ثانی نیز به نوبه خود بر حمایت قطر از احیای توافق هسته‌ای و همچنین از مذاکرات منطقه‌ای ایران و کشورهای منطقه تاکید کرد.
شدت گرفتن مذاکرات دو جانبه
این در شرایطی است که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه شنبه به خبرنگاران گفت که واشنگتن در حال حاضر برنامه‌ای برای دور دیگری از مذاکرات ندارد. او همچنین ادعا کرد که تهران «به‌طور پیوسته خواسته‌های جانبی را مطرح کرده است که فراتر از چهار دیواری برجام است» که به ادعای او نشان می‌دهد ایران جدی نیست و پایبند نیست.
سفر آل ثانی همچنین پس از سلسله تماس‌های تلفنی بین طرف‌های مذاکرات درباره سرنوشت توافق هسته‌ای انجام می شود که ایالات متحده در سال 2018 به طور یک‌جانبه از آن خارج شد. امیرعبداللهیان و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه شنبه به صورت تلفنی گفتگو کردند.
دیپلمات ایرانی پس از این تماس توئیتری نوشت: «آمریکا باید تصمیم بگیرد که آیا خواهان توافق است یا بر پایبندی به خواسته‌های یکجانبه‌اش پافشاری می‌کند» در حالی که بورل نوشت که «اکنون تصمیم‌گیری لازم است زیرا پنجره احیای توافق در حال بسته شدن است«.
میخائیل اولیانوف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات هسته‌ای هم در واکنش به این موضوع در توئیتر نوشت: «زمان آن رسیده آمریکا برای احیای برجام، موضع آینده‌نگرانه‌ای در این مذاکرات اتخاذ کند».
امیرعبداللهیان همچنین در اوایل این هفته با کاترین کولونا، وزیر امور خارجه فرانسه و سید بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان گفتگو کرده بود. در کنار ایران و آمریکا، چین، روسیه، فرانسه، آلمان و بریتانیا دیگر امضاکنندگان توافقنامه اولیه بودند. قطر و عمان از سال گذشته پیام‌هایی را بین ایران و آمریکا در تلاش برای کمک به بازگرداندن توافق انتقال داده‌اند.
تنش در حال شدت گرفتن است
بنا بر گزارش الجزیره، زمان برای احیای این توافق تاریخی محدود است، چرا که به ادعای ناظر بین‌المللی هسته‌ای، توانایی محدود سازمان متبوعش برای نظارت بر سایت‌های هسته‌ای ایران می‌تواند نشان دهنده مرگ برجام باشد.
ماه گذشته، ایران 27 دوربین نصب شده توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی را قطع و همچنین شروع به نصب آبشارهای سانتریفیوژهای پیشرفته برای افزایش غنی سازی اورانیوم خود کرد. اقدام برای محدود کردن نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به تصویب قطعنامه‌ای در شورای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر محکومیت ایران به دلیل برنامه هسته‌ای و عدم همکاری با آژانس صورت گرفت. این قطعنامه توسط آمریکا و متحدان اروپایی آن ارائه شده است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سخنرانی روز سه‌شنبه در استرالیا گفت آژانس آماده است فعالیت‌های نظارتی خود در ایران را از سر بگیرد و همچنین هشدار داد که که ممکن است همسایگان ایران هم بر شدت برنامه‌های هسته‌ای خود بیافزایند. او گفت: «امروز کشورهایی در منطقه وجود دارند که با دقت به آنچه که با ایران می گذرد نگاه می‌کنند و تنش‌ها در منطقه در حال افزایش است».
بازی مقصرنمایی ایران و آمریکا
در همین شرایط بلومبرگ گزارش داده، در شرایطی که ایالات متحده ایران را به «عقب نشینی» در مذاکرات برای احیای توافق هسته ای 2015 متهم کرده و جمهوری اسلامی را مقصر عدم پیشرفت در مذاکرات اخیر در دوحه مقصر می‌داند، امروز (چهارشنبه)، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، درخواست‌های فراتر از برجام را (آن‌گونه که آمریکا ادعا می‌کند). امیرعبداللهیان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر در تهران گفته ایران به آمریکا اعلام کرده باید هر چیزی را که مانع از منافع اقتصادی ایران می‌شود، حذف کند و ایران همچنان مصمم است تا به یک «توافق خوب» دست یابد.
اکنون به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای بازگرداندن توافق هسته‌ای –که فعالیت های اتمی ایران را در ازای لغو تحریم‌ها محدود می‌کرد- به یک مو بند است. پیش‌نویس یک توافق در مذاکرات چند جانبه وین آماده شد، اما مذاکرات از ماه مارس متوقف شد، زیرا ایالات متحده و ایران در مورد این‌که آیا و چه زمانی باید تحریم‌هایی که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا وضع کرده، لغو شود، اختلاف نظر داشتند.
