وزرای خارجه چهار کشور عربی مصر، امارات، بحرین و مغرب در 27 مارس 2022 (7 فروردین 1401) در اجلاسی که با حضور «یائیر لاپید» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی و «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا در منطقه اشغالی نقب شرکت کردند. وزیر خارجه رژیم صهیونیستی این نشست شش جانبه را یک نشست تاریخی نامده که در آن موضوعات مختلف سیاسی بویژه پرونده هسته ای ایران بررسی شده است.
برگزاری چنین نشستی در شرایطی است که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در 26 مارس 2022 (6 فروردین 1401) وارد سرزمین های اشغالی شده بود و با نفتالی بنت نخست وزیر، یائیر لاپید وزیر خارجه و بنی گانتز وزیر جنگ رژیم صهیونیستی دیدار کرده بود. لذا میتوان نشست ششجانبه اخیر را اساسا ابتکار ایالات متحده آمریکا مورد ارزیابی قرار داد. با این اوصاف، اکنون این پرسش قابل طرح است که برگزاری چنین نشستی با چه اهدافی صورت گرفته و کاخ سفید از ابتکار عمل جدید خود در سرزمینهای اشغالی چه انگیزهای را دنبال میکند؟
تلاش برای خارج کردن روند شکست خورده عادی سازی از رکود
ترکیب بازیگران حاضر در نشست ششجانبه به وضوح نشانگر این امر است که اساسا واشنگتن در پی برنامهریزی برای احیای روند شکست خورده عادیسازی مناسبات کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی است. حضور کشور امارات، بحرین و مغرب به عنوان سه راس اصلی روند عادیسازی مناسبات با رژیم صهیونیستی، به وضوح نشانگر این واقعیت است روند به رکود رفته عادسازی از سوی کاخ سفید مورد بازیابی مجدد قرار گرفته است.
تلاش جدید واشنگتن برای احیای روند عادیسازی مناسبات در شرایطی است که بعد از فرآیند اولیه پذیرش عادیسازی از سوی کشورهای امارت و بحرین و مراکش در دوران ترامپ و تحت فشارهای واشنگتن، تا کنون هیچ کشور عربی دیگری وارد این روند نشده است. عدم پیوستن کشوری همانند عربستان سعودی به این روند به وضوح این امر را اثبات میکند که روند عادیسازی مناسبات در وضعیت از تعلیق قرار گرفته و واشنگتن با وجود نمایش اخیر خود نمیتواند دستاورد ویژهای را در این زمینه کسب کند.
اگرچه عادیسازی روابط میان اعراب و رژیم صهیونیستی از دیدگاه واشنگتن گامی مهم در حفظ امنیت این رژیم محسوب میشود که ستون استراتژی آمریکا در منطقه میباشد اما موضوع حائز اهمیت دیگر ائتلافسازی منطقهای علیه محور مقاومت و ایران در رستای کاهش حضور و بار مسئولیتهای امنیتی آمریکا در منطقه غرب آسیا و خلیج فارس میباشد.
تلاش برای تقویت ائتلاف سازی علیه ایران
همانگونه که در اهداف اولیه نشست شش جانبه از سوی وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی اعلام شده برجام و موضوع نفوذ منطقهای ایران یکی از محورهای اصلی این نشست بوده است. ایالات متحده آمریکا تلاش میکند محور کشورهای عربی را با ابزار ایران هراسی به رژیم صهیونیستی نزدیک کند تا از این طریق ائتلافی را علیه نفوذ منطقهای ایران بویژه حزب الله و حماس و انصارالله بوجود آورد.
در ارتباط با برنامه ویژه کاخ سفید برای ائتلافسازی عربی – صهیونیستی علیه ایران، توجه به این مساله ضروری است که چنین طرحی اساسا ابتکاری جدید محسوب نمیشود و طی دهههای گذشته همواره این استراتژی از سوی واشنگتن دنبال شده اما هیچگاه در عرصه میدانی همراه با موفقیت نبوده است. در وضعیت کنونی نیز خیال خام آمریکا برای ائتلاف سازی علیه ایران را میتوان شکست خورده مورد ارزیابی قرار داد, زیرا از یک سو، با خلا حضور کشورهایی همچون قطر و عمان و کویت چنین طرحی در حد بک شعار توخالی باقی مانده است. از سوی دیگر، وجود متحدانی چون سوریه و عراق و لبنان از میان اعراب در کنار ایران بیش از هر زمان دیگری طرح ایالت متحده آمریکا را با شکست مواجه کرده است. در مجموع، به نظر این نشست جز یک نمایش تبلیغاتی بتواند گام عملی برای آنچه مقابله با ایران نامیده میشود، بر دارد.
تلاش واشنگتن برای رفع نگرانیهای برجامی رژیم صهیونیستی
یکی دیگر از ابعاد مهم برگزاری نشست شش جانبه اخیر در سرزمینهای اشغالی در ارتباط با تلاش آمریکا برای رفع نگرانیهای رژیم صهیونیستی پیرامون امکان احیای برجام طی مذاکرات وین است. طی سالهای گذشته و به ویژه در چند ماه اخیر مقامات رژیم صهیونیستی از هر تلاشی در مسیر ضدیت با برجام و به شکست انجامیدن مذاکرات مرتبط با توافق هستهای با تهران دریغ نکرده است. تلاشهای این رژیم گسترهای وسیع از اقدامات میدانی، دیپلماتیک، لابیگری و اظهار ضدیت لفظی را شامل شده است.
هم اکنون ایالات متحده آمریکا در پی آن است که به رژیم صهیونیستی نسبت به روند کاهش حضور اجباری خود در منطقه غرب آسیا اطمینان خاطر بدهد. خروج فاجعهبار آمریکا از افغانستان، عدم حمایت این کشور از اوکراین در برابر عملیات ویژه نظامی روسیه و عدم حمایت آمریکا از عربستان در برابر عملیاتهای بازدارندگی انصارالله یمن، این نگرانی را در میان سران رژیم صهیونیستی ایجاد کرده که واشنگتن دیگر حاضر به هزینه کردن در حمایت از این رژیم نخواهد بود. لذا به نظر میرسد در آستانه نهایی شدن روند احیای برجام، آنتونی بلینکن با سفر به سرزمینهای اشغالی و برگزاری نشست شش جانبه در پی آن است که به سران صهیونیست نسبت به تداوم حمایت واشنگتن از این رژیم در صورت توافق در وین تضمین بدهد.
در این میان یکی از مهمترین مشکلات رژیم صهیونیستی مسئله احیای مذاکرات سازش با محمود عباس و همچنین تهدیدات مکرر مقاومت غزه علیه سرزمینهای اشغالی به دلیل عدم پایبندی دشمن صهیونیستی به تعهدات آتش بس جنگ شمشیر قدس است. در این موضوعات نیز حضور وزیر خارجه آمریکا و دیدار او با شخص محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و گفتگو با مقامات مصری که میانجیگر اصلی میان حماس و تل آویو هستند، بر این اساس تعبیه شده است.