اخیرا، جمهوری آذربایجان با نقض آتشبس در قره باغ، چندین حمله هوایی در این منطقه انجام داد. این در حالی است که روسیه که به عنوان کشور اصلی تضمینکننده آتشبس در جنگ قرهباغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان شناخته میشود، از یک سو درگیر جنگ اوکراین است و از سوی دیگر بر اساس گزارش بسیاری از منابع خبری، بیشتر سربازان روسی که برای ضمانت آتش بس مستقر شده بودند، منطقه را ترک کرده و به جنگ اوکراین اعزام شدهاند.
در چنین شرایطی دور از انتظار نبود که باکو از دلمشغولی روسیه در اوکراین سوءاستفاده کند و دست به تحرکاتی بزند تا هم جغرافیای بیشتری از قرهباغ را آزاد کند و هم سودای اشغال استان سیونیک را محقق سازد.
در صورت اشغال استان سیونیک، هم جمهوری آذربایجان و هم ترکیه به هاب ترانزیت کالا و انرژی از سمت شرق آسیا، آسیای مرکزی و حوزه دریای خزر به سمت اروپا دست پیدا خواهند کرد.
از سوی دیگر ترکیه از سمت باکو به سمت آلماتی قزاقستان یک خط دریایی برقرار کرد و از آنجا به سمت چین خط کشورهای محور ترک را ایجاد کرد. در واقع آنکارا در پی این بود که ایران و روسیه کمترین میزان حضور و منفعت را از مسیر تردد و ترانزیت چین و اروپا به همدیگر داشته باشند.
در بحران قرهباغ یکی از کشورهای نقشآفرین ترکیه است که اشتباهاتی را در نیز در این میان مرتکب شده است. درواقع اگر به جنگ قرهباغ 2020 و اتفاقاتی که در منطقه قفقاز جنوبی در حال رخ دادن است توجه کنیم، درمییابیم که اینها برای تغییر ژئوپلیتیک منطقه و برای اهداف اقتصادی ترکیه بوده است.
قاعدتا روسیه به عنوان کشور تضمین کننده آتشبس که در سال 2020 به مدت 5 سال مسئولیت تضمین آتشبس در جنگ قرهباغ را برعهده گرفت موظف است که بر مفاد آتشبس نظارت داشته باشد. این درحالی است که قاعدتا تمرکز روسیه بر اوکراین از تمرکز این کشور بر مناطق دیگر خواهد کاست و همین عدم تمرکز روسیه باعث وسوسه و تحریک باکو و آنکارا شده است.
در عین حال بعید نیست که رژیم صهیونیستی نیز فضا را مناسب دیده باشد تا بتواند بر اساس راهبرد سنتی بنگورین، ایران را تحت فشار قرار دهد، زیرا هرگونه ایجاد ناامنی و عدم ثبات در محیط پیرامونی ایران در راستای منافع رقبا و دشمنان منطقهای و فرامنطقهای جمهوری اسلامی است.
احتمالا روسیه برخی انتظارات ارمنستان را در این مناقشه برآورده خواهد کرد؛ اما باید اذعان کرد اقداماتی که در جنگ قرهباغ 2020 صورت گرفت و حمله به سمت ارمنستان با مخالفت جدی مسکو مواجه نشد؛ دلیل روسیه نیز غربگرایی و تمایل بیش از حد پاشینیان به سمت آمریکا و اتحادیه اروپا بود.
روسها نیز با هدف گوشمالی ارمنستان، این فرصت را در اختیار سوءاستفادهگران محور ترک قرار دادند. این محور ترک نیز اکنون تلاش دارد اهداف ژئواکونومیک خود را پیاده کند و منافع تهران و مسکو در این منطقه را به حداقل برساند.