نشست استانبول و وضعیت بازیگران داخلی و خارجی افغانستان

در بخش داخلی دولت کابل و یا تکنوکراتها هستند که از سال 2001 از مناطق مختلف جهان وارد حاکمیت افغانستان شدند که حامد کرزای رئیس جمهوری قبلی این کشور در راس آنها قرار داشت و اکنون محمد اشرف غنی رئیس جمهوری این کشور در راس تکنوکراتها قرار دارد. این گروه فاقد پشتوانه قوی قومی است. هر چند غنی خود را پشتون متعصب می داند.

بخش دوم داخلی گروههای جهادی هستند که هم سابقه جنگ با طالبان و پیش از آن اشغالگران افغانستان را دارند و اکنون عبدالله عبدالله خود را در راس این گروه می داند. گروههای جهادی از پشتوانه قومی قوی مانند تاجیکها، ازبکها ،هزاره ها و غیره برخوردارند و از ادامه نظام جمهوری در افغانستان حمایت می کنند.

گروه سوم داخلی طالبان هستند که خود را پشتون می دانند وبرای رسیدن به قدرت به هیچ راه حلی جز نظامی فکر نمی کنند. این گروه فاقد هر گونه اندیشه و طرح حکومتی مبتنی بر جمهوریت و رای مردم است و تنها به ادعای خود به دنبال ایجاد حکومت مبتنی بر امارت اسلامی است که یک فرد در راس آن قرار می گیرد و به نام دین بر مردم حاکمیت دارد.

حزب اسلامی حکمتیار که اخیرا خیز بلندی را در ضدیت با دولت کابل برداشته و خواهان کناره گیری غنی و تشکیل دولت موقت است خود را نزدیک به طالبان می داند و در جبهه این گروه بازی می کند.

در بخش منطقه ای ایران ، پاکستان ،ترکیه ، روسیه و چین و سپس کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بیشترین تاثیر را در تحولات افغانستان دارند.

ایران سیاست کمک به همگرایی و همکاری همه جانبه قومی ،مذهبی و سیاسی تحت لوای قانون اساسی را برای تحقق صلح در افغانستان دنبال می کند.  

پاکستان در سه دهه گذشته در کنار عربستان وامارات از طالبان حمایت کرده و اکنون نیز درصدد بازگرداندن طالبان به قدرت است. در واقع پشتوانه طالبان، اسلام آباد است.

ترکیه نیز که اخیرا فرماندهی ناتو در افغانستان به آن کشور واگذار شد با حمایت از پاکستان و افرادی مانند صلاح الدین ربانی که در ترکیه تحصیل کرده اند و همچنین مارشال دوستم که مدتی در ترکیه زندگی کرده است می کوشد نقش موثری را در آینده تحولات افغانستان ایفا کند. به همین دلیل با میزبانی نشست آینده سیاسی افغانستان در استانبول نه تنها زمین بازی این کشور را از قطر گرفت بلکه می کوشد دولت جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا را به سمت خود جذب کند.

روسیه نیز اگر چه می کوشد خود را بازیگری مستقل در امور افغانستان نشان دهد اما تردیدی نیست با همکاری با آمریکا می کوشد جایگاهی برای خود در آینده افغانستان فراهم کند. به همین دلیل نشست اخیر مسکو در مورد افغانستان پیش زمینه هر گونه توافق احتمالی در نشست استانبل تلقی می شود. 

چین اگرچه در طرحهای اقتصادی افغانستان از جمله مس چشمه حضور فعال دارد اما در امور سیاسی این کشور چندان فعال نیست و دنباله رو سیاستهای پاکستان است .

در بخش بین المللی، آمریکا و سپس اتحادیه اروپا بیشترین نقش و تاثیر را در تحولات افغانستان دارند. در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ ، وی سایر بازیگران غربی را در افغانستان به بازی نمی گرفت و راسا اقدام به امضای توافقنامه با طالبان در دوحه کرد. اما دولت بایدن ترجیح می دهد امور افغانستان را به شکل جمعی به گونه ای که تایید کننده سیاستهای واشنگتن باشد به پیش ببرد.

بنابراین هریک از بازیگران امور افغانستان درصددند با ارایه طرح ها و اقداماتی، سیاستها و برنامه های خود را به پیش ببرند. 

محمد اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان که تصور می کند نشست استانبول پایان کار دولتش خواهد بود و ممکن است برای استعفا و کناره گیری از قدرت تحت فشار قرار بگیرد، پیشنهاد سه مرحله ای را در این نشست ارایه خواهد کرد که مبتنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام و تشکیل دولت آینده افغانستان از سوی فرد منتخب است .وی اعلام کرد که نامزد نخواهد شد و با حفظ قانون اساسی درصدد ممانعت از فروپاشی نظام سیاسی افغانستان است. بسیاری براین اعتقادند که ارایه چنین طرحی بیانگر زیرکی سیاسی تیم محمد اشرف غنی است تا بازی استانبول را به نفع خود برهم بزنند. زیرا از نظر جامعه بین المللی پیشنهاد برگزاری انتخابات زودهنگام و صیانت از دستاوردهای دو دهه، معقول و قابل دفاع است اما طالبان که اعتقادی به انتخابات و نظام مبتنی بر جمهوری ندارد به احتمال زیاد طرح غنی را رد می کند که در این صورت، وی و تیمش یک برگ برنده برای رد پیشنهاد طالبان برای تشکیل دولت موقت و فروپاشی نظام فعلی در دست خواهند داشت .

منبع:https://telegra.ph