با گذشت قریب به 7 سال از بازگشت گسترده نظامیان آمریکایی به عراق، به بهانه مبارزه با گروه تروریستی داعش، در چهارمین و آخرین دور از مذاکرات استراتژیک میان واشنگتن و بغداد پایان سال 2021 به عنوان موعد خروج کامل سربازان این کشور تعیین شد. با این وجود، در بیانیه منتشر شده میان طرفین آمریکاییها بر تداوم حضور مستشاری و آموزشی خود تاکید کردهاند که موج گسترده مخالفتها را به همراه داشته است و به نظر میرسد عراق را وارد دوران جدیدی از دوئل میان آمریکا و نیروهای مقاومت خواهد کرد.
توافق نهایی بر سر خروج در پایان 2021
در پایان چهارمین دور مذاکرات استراتژیک میان عراق و ایالات متحده، دو طرف توافق کردند همه نیروهای جنگی آمریکا تا پایان سال ۲۰۲۱ از عراق خارج شوند. به گزارش شفق نیوز، این توافق در بیانیه نهایی که شامگاه دوشنبه در پایان چهارمین و آخرین دور گفتگوهای استراتژیک بین دو کشور صادر گشت، اعلام شد.
فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا ریاست هیاتهای بغداد و واشنگتن را در چهارمین و آخرین نشست گفتگوی استراتژیک برعهده داشتند که از یازدهم ژوئن سال ۲۰۲۰ به عنوان بخشی از توافقنامه چارچوب استراتژیک ۲۰۰۸ برای رابطه دوستی و همکاری بین ایالات متحده و عراق آغاز شد. همچنین نمایندگانی از دولت عراق شامل نمایندگان دولت اقلیم کردستان نیز در این مذاکرات بودند.
طبق بیانیه مشترک، دو طرف مجدداً بر اهمیت این مباحث که بر تقویت مشارکت استراتژیک بلند مدت تعریف شده در توافق نامه چارچوب استراتژیک تاکید کرده و بر موضوعات کلیدی شامل ثبات منطقه، بهداشت، تغییرات آب و هوایی، بهرهوری و استقلال انرژی، مسائل مربوط به کمکهای بشردوستانه و حقوق بشر ، همکاری اقتصادی ، تبادل فرهنگی و آموزشی و سایر موضوعات تمرکز داشتند.
طبق بیانیه مذکور دولت عراق بار دیگر تعهد خود را برای محافظت از اعضای ائتلاف بین المللی که به نیروهای امنیتی عراق مشاوره و آموزش میدهند، یادآور شد و تأکید کرد که همه نیروهای ائتلاف ضد داعش به دعوت دولت، در عراق کار میکنند. دو هیئت همچنین تأکید کردند که پایگاههای میزبان نیروهای ایالات متحده و دیگر اعضای ائتلاف بین المللی پایگاههای عراقی هستند که براساس قوانین موجود عراق اداره میشوند نه پایگاههای آمریکایی یا قوانین ائتلاف بین المللی و همچنین حضور بین المللی پرسنل در عراق فقط برای حمایت از دولت عراق در جنگ با گروه تروریستی داعش است.
علاوه بر این دو هیئت توافق کردند پس از پایان بحث و گفتگوهای تیمهای فنی، روابط امنیتی کاملاً به ارائه مشاوره، آموزش و همکاری اطلاعاتی محدود شود و تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱ نیروهای جنگی آمریکا از عراق خارج شوند. مطابق بیانیه نهایی، ایالات متحده قصد دارد به پشتیبانی خود از نیروهای امنیتی عراق از جمله نیروهای پیشمرگه ادامه دهد تا توانایی آنها در مقابله با تهدیدها را افزایش دهد.
همچنین، دو هیئت بر عزم خود برای حفظ و تقویت روابط استراتژیک در همه مسائل دوجانبه تأکید کردند؛ به نحوی که علاوه بر منافع مشترک آنها در تامین ثبات منطقهای سهیم باشد. دو کشور تأکید کردند که گفتگوهای خود را از طریق کمیتههای هماهنگی توافق نامه چارچوب استراتژیک از سر میگیرند.
استقبال از خروج کامل نظامیان آمریکایی
توافق نهایی واشنگتن و بغداد برای تعیین پایان سال 2021 به عنوان موعد نهایی خروج از عراق، واکنش گسترده جریانها و مقامهای سیاسی را به همراه داشته است. در همین زمینه، «برهم صالح»، رئیس جمهوری عراق، با انتشار توئیتی نتایج گفتوگوی راهبردی عراق و آمریکا را برای ثبات و تقویت حاکمیت ملی عراق مهم دانست و آن را نتیجه تلاشهای گسترده دولت «مصطفی الکاظمی» و حمایت نیروهای ملی و مبتنی بر اتوریته حکومت مرکزی عراق دانست و افزود که منافع عراق تقویت نهادهای حکومت و حمایت از حاکمیت و تصمیم ملی مستقل عراق را ایجاب میکند.
«محمد الحلبوسی»، رئیس مجلس عراق، نیز با انتشار توئیتی نوشت که عراق گامهایی استوار در مسیر تحقق کامل توانمندیهای خود برمیدارد و این توافق را موفقیتی دیپلماتیک و سیاسی در چارچوب لازمههای مرحله تازه عراق و منافع ملی آن دانست. او این توافق را تحقق حاکمیت ملی و ساخت عراق مقتدر دانست و این دستاورد را به نخستوزیر عراق و تیم مذاکرهکننده عراقی تبریک گفت.
«مقتدی صدر»، رهبر جریان صدر، نیز با انتشار توئتیتی با تشکر از «نیروهای ملی مقاومت» در عراق تأکید کرد که امروز اشغالگران آغاز خروج همه نیروهای رزمی خود از عراق را اعلام کردهاند و افزود که باید همه منتظر عقبنشینی کامل این نیروها باشیم. او ضمن تشکر از تلاشها برای رسیدن به این توافق بهخصوص ازجانب مصطفی الکاظمی، و با اشاره به شرطهایی که پیش از این اعلام کرده بود تأکید کرد که لازم است هرگونه فعالیت نظامی گروههای مقاومت مطلقا متوقف شود و همه برای تقویت نیروهای امنیتی عراق، از ارتش و پلیس، برای بازیابی امنیت و بسط سلطه آن در خاک عراق و «دور کردن شبح تروریسم و خشونت و طفیلیان و مدعیان مقاومت» تلاش کنند. صدر با استفاده از هشتگ «عراق به سمت استقلال میرود» تأکید کرد که منتظر «حاکمیت و اقتدار حکومت» میمانیم.
ائتلاف فتح (شاخه سیاسی الحشد الشعبی) هم با انتشار بیانیهای ضمن استقبال از خروج نیروهای رزمی خارجی از عراق آن را دستاوردی ملی و گامی مثبت در راه تحقق حاکمیت ارضی عراق دانست. این ائتلاف خواستار پیگیری اجرای عملی این توافق توسط مسئولان ذیربط عراقی شد و از مذاکرهکنندگان عراقی بابت این «دستاورد ملی» قدردانی کرد.
سیدعمار الحکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق، نیز در بیانیهای موفقیت نخستوزیر عراق و هیئت مذاکرهکننده عراقی که با حمایت نیروهای سیاسی عراق توانست دستاورد دیپلماتیک مهم و ملیای درباره خروج نیروهای رزمی خارجی از کشور و ابقای همکاریهای آموزشی و مستشاری و اطلاعاتی میان عراق و آمریکا را موضوعی مهم دانست.
همچنین، نصر الشمری، معاون دبیرکل النجباء عراق به المیادین گفت: عراق نیازی به نیروهای آمریکایی ندارد. جنایتهای آمریکا در عراق به ویژه ترور رهبران از طریق نیروهای هوایی صورت میگرفت. ما به آمریکاییها اعتماد نداریم. النجباء با وجود هیچ گونه نیرویی در عراق موافق نیست. ما خواهان خروج کامل نیروهای آمریکایی هستیم. چه کسی تضمین میکند که نیروهای آمریکایی در عراق تحت عنوان مشاور تقویت نشوند. حریم هوایی عراق تحت سیطره نیروهای آمریکایی است
«شبل الزیدی»، فرمانده کتائب امام علی(ع) از نیروهای الحشد الشعبی، نیز با انتشار بیانیهای پایان حضور خارجی در عراق را به ملت و حکومت عراق تبریک گفت و تأکید کرد که این بار دومی است که ملت عراق میهنپرستی و پایبندیشان به اصول ثابت عزت و کرامت را ثابت میکنند و نشان میدهند که دربرابر هر کس که خیرخواه این میهن نباشد متحدند.
توسل مجدد واشنگتن به ترفند حضور مستشاری
بدون تردید مهمترین بند در توافق استراتژیک میان آمریکا و عراق را میتوان اصل تداوم حضور مستشاری مورد ارزیابی قرار داد. در این زمینه توجه به این مساله ضروری است که از زمان تصویب مصوبه پارلمان عراق در ژانویه 2020 مبنی خروج بدون عذر و بهانه نیروهای خارجی از خاک عراق، آمریکا به انحا مختلفی برای دور زدن قانون و عدم اجرای فرمان خروج از عراق کوشیده است.
در وضعیت جدید نیز به نظر میرسد آمریکاییها برای مشروعیت بخشیدن به تداوم حضور نیروهای خارجی در خاک عراق با عنوان حضور مستشاری و مسئولیت آموزشی، تجربه کاملاً شکست خوردۀ سپردن مسئولیت سازماندهی و آموزش ارتش به آمریکا است همانند وضعیت کشور افغانستان طی دو دهه گذشته است. در واقع آمریکا و ناتو در حالی برای سالها مسئولیت آموزش و تجهیز نیروهای ارتش افغانستان را با اعلام صرف بودجههای کلان داشته اند که این ارتش اندکی پس از اعلام خروج ناتو از جنگ افغانستان بیشتر مناطق تحت کنترل خود را به شبه نظامیان طالبان واگذار کرده است. اکنون واشنگتن قصد دارد همین سناریو را در کشور عراق نیز تکرار کند.
الیته شایان ذکر است که این تجربه را مردم عراق در برهه زمانی ظهور داعش نیز به خوبی مشاهده کردند یعنی زمانی که ارتش تعلیم یافته توسط آمریکا تاب مقاومت در برابر تروریستها داعشی را نداشت و این گروهک تروریستی توانست در اندک زمانی بخش وسیعی از شهرها و مناطق عراق را به کنترل خود در آورد و جنایات فجیعی را مرتکب شود. اکنون نیز به نظر میرسد جریانهای سیاسی عراقی به هیج عنوان موافق این سناریو نبوده و نخواهند بود.
تداوم تنشها بر سر خروج کامل
مجموع فعل و انفعالات کنونی در کانون توافق اخیر استراتژیک میان واشنگتن و بغداد به وضوح نشانگر آن است که از یک سو، آمریکاییها در پی باقی ماندن در عراق تحت عنوان بهانه حضور مستشاری و نقش حمایتی هستند. همچنین، به طور ملموس این کشور حمایت از نیروهای پیشمرگ رد اقلیم کردستان را مدنظر قرار داده که به وضوح نماینگر نفشهراه کاخ سفید برای تداوم تاثیرگذاری بر معادلات سیاسی کشور عراق است. در حقیقت واشنگتن در ادامه رویکرد سابق خود، قصد دارد از هر طریق ممکن زمینه تداوم حضور خود در عراق را حفظ کند.
و از سوی دیگر، عمده نیروهای سیاسی عراقی نیز به وضوح بر اراده خود برای عدم دور زدن قانون اخراج نظامیان خارجی از عراق تاکید دارند. آنها باقی ماندن نظامیان آمریکایی در عراق را تحت هر عنوانی که باشد، بر نمیتابند و خواهان خروج کامل سربازان این کشور هستند. در همین راستا شاهد هستیم که برخی جریانهای ضدآمریکایی تاکید کردهاند تا زمانی که نظامیان اشغالگر خارجی به طور کامل از عراق خارج نشوند، حاضر به پایان دادن به حملات خود نیستند. همین امر را میتوان به مثابه دوئلی تمام عیار میان خواست عدم خروج و عدم کوتاه آمدن در برابر تداوم حضور ارزیابی کرد.
منبع:https://mdeast.news
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.