افسانە و واقعیت درباره توافق با عربستان!

دو روز پیش، رسانه “عربی پست” گزارشی درباره چهار دور مذاکرات منتشر و در آن ادعاهایی به نقل از منابع “آگاه” مطرح کرد و همین ادعاها هم مبنای تحلیل و کارشناسی قرار گرفته است. 

در این گزارش آمده است که دور چهارم مذاکرات در بغداد میان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و عادل الجبیر وزیر مشاور امور خارجی عربستان بوده است و می‌افزاید که توافقاتی هم میان تهران و ریاض حاصل شده است و هیات‌‌های دو کشور سفرهای متقابلی انجام داده‌اند.

“عربی پست” به نقل از این منابع می‌گوید که این توافقات شامل توقف حمایت عربستان از اپوزیسیون ایران، سرمایه‌گذاری عربستان در سوریه و عراق و احداث اتوبان بین المللی مشهد ـ کربلا ـ مکه است. 

با وجود داشتن رگه‌هایی از واقعیت اما وجود دیتاهای اشتباه، کلیت این گزارش را زیر سوال می‌برد. 

اما نکاتی مهم بر پایه اطلاعاتی که نگارنده از منابع آگاه ایرانی، عراقی و عربی خلیج فارس کسب کرده است:

اولا، دور چهارم مذاکرات میان شمخانی و الجبیر نبوده و رئیس هیات ایرانی سعید ایروانی معاون امنیت بین الملل شورای عالی امنیت ملی و رئیس هیات عربستانی خالد حمیدان رئیس دستگاه اطلاعات بوده است. 

ثانیا، تا به حال هیاتی عربستانی به ایران سفر نکرده است؛ اما درباره اعزام متقابل هیات‌هایی صحبت شده و قرار بوده است که هیات عربستانی به تهران سفر کند، ولی هنوز سفری انجام نشده است. 

ثالثا، دو طرف درباره لزوم بازگشایی دفاتر دیپلماتیک توافق کرده‌اند، اما زمان دقیق این بازگشایی نیز هنوز مشخص نیست. 

رابعا، مصطفی الکاظمی پیشنهاد احداث اتوبان مشهد ـ مکه را مطرح کرده است، اما این مساله در حد حرف است و هیچ توافقی درباره آن نشده است. شخصا اجرایی شدن این پیشنهاد در آینده را حتی اگر هم روابط کاملا از سرگرفته شود، بسیار بعید می‌دانم. به نظر می‌رسد که الکاظمی صرفا ضمن اشاره به فرصت‌های بزرگ دو طرف برای همکاری و ترغیب آن‌ها این پیشنهاد را مطرح کرده است. 

خامسا، دو طرف در چهار دور گفتگوها دغدغه‌ها و گله‌های زیاد خود را در مسائل مختلف مطرح کرده‌اند، اما هنوز به بسیاری از این مسائل ورود ماهوی نداشته‌اند.

سادسا، مذاکرات تا این لحظه خروجی مهمی در جهت حل اختلافات نداشته است، اما فضای گفتگوها مثبت است و تنها مساله مهم توافق بر سر ازسرگیری روابط و و ضرورت توقف حملات رسانه‌ای دو طرفه است. به نظرم، سخن گفتن امیرعبداللهیان درباره رسیدن نتایج و توافقاتی معطوف به توافق درباره بازگشایی دفاتر دیپلماتیک است.

سابعا، هیات عربستانی در دور چهارم از ایران خواسته است که برای حل بحران یمن کمک کند، اما ایران به دنبال ارتباط مستقیم ریاض و صنعاست که تحت کنترل انصار الله است و گفته است که حاضر است برای شروع گفتگوها در جهت توقف حملات در کل یمن، و تشکیل دولت و برقراری امنیت کمک کند. 

جالب اینجاست که گزارش “عربی پست” مدعی است که بر سر توقف حمایت عربستان از گروه‌های مخالف مسلح ایرانی توافق شده است؛ همین خود به معنای اعتراف آشکار به این حمایت است. حال سوال این است که خالد الحمیدان رئیس دستگاه اطلاعات عربستان این اندازه ساده لوح است که با تعهد به توقف این حمایت، هم به این حمایت اعتراف کند، هم بر روایت ایران صحه بگذارد هم تبعاتی حقوقی را متوجه کشورش کند؟

نکته جالب و خنده‌دار دیگر این که گفته شده است، ایران با سرمایه‌گذاری عربستان در عراق و سوریه موافقت کرده است؛ به این معنا که مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق که دور چهارم مذاکرات در حضور وی برگزار شد، کناری نشسته و تماشاگر این سطح از دخالت آشکار در امور داخلی عراق است؛ به گونه‌ای که در حضور وی عربستان از ایران بخواهد به آن اجازه سرمایه‌گذاری در عراق بدهد و ایران هم بگوید، بفرما مشکلی نیست.

آنچه در این خصوص مطرح شده است، این که ظاهرا طرف عربستانی در چارچوب گله‌مندی‌های خود گفته است که برخی گروه‌های مسلح نزدیک به ایران اقداماتی علیه سرمایه‌گذاری ما در عراق انجام می‌دهند. کما این که در رابطه با سوریه، تهران گویا خواستار مشارکت عربستان در بازسازی سوریه شده است.

ریاض از ماه‌ها پیش تماس‌های خود با دمشق را از سرگرفته و اساسا برای سرمایه‌گذاری در سوریه نیازی به واسطه ندارد و تماس اخیر بشار اسد با عبدالله دوم نیز موید آشتی محور عربی عربستان و نظام سوریه است و در هفته‌ها و ماه‌های آینده جنبه آشکارتری به خود خواهد گرفت.