ریاض در آذربایجان به دنبال چیست؟
این یک واقعیت است که عربستان سعودی، یکی از بزرگترین حامیان و پرورش دهندگان تروریسم در جهان به شمار میرود. طی سالهای اخیر، هزاران تن از جوانان قفقازی با هزینه و تشویق مادی رژیم سعودی، از کشورهای خود عازم دانشگاههای وهابی عربستان شده‌اند تا برای تبلیغ وهابیت و ترویج تروریسم به کشورهای خود باز گردند. از جمله اهداف عربستان از سرمایهگذاری و ترویج وهابیت در آذربایجان، زمینهسازی برای حضور وهابی‌های جمهوری آذربایجان در سوریه برای نبرد با ارتش سوریه است که در این خصوص به ساماندهی انتقال وهابی‌ها از شهرهای زاگاتالا و گوسار جمهوری آذربایجان به سوریه می‌توان اشاره کرد.
تبلیغ گسترده آموزههای وهابیت و افراطی گری دینی که برای اعمال فشار به کشور روسیه( و البته در تقابل با ماهیت شیعی ایران) نیز انجام میشود تا از این کشور در پرونده سوریه وهمچنین در برابر ایران، امتیازگیری کند؛ می تواند تهدید عمده ای علیه امنیت ملی کشور باشد. و حضور شرکتهای عربستانی که از پشتوانههای مالی نیرومندی نیز بهره میگیرند میتواند باعث در تنگنا قرار گرفتن شرکتهای ایرانی برای فعالیت در آذربایجان شود. این در حالیست که عربستان سعودی همواره ایران را متهم به محاصره خود از طریق حمایت از آنچه شورشیان در یمن میخواند و همچنین حمایت از قطر میکند.
آذربایجان نیز به نوبه خود نگران روابط نزدیک ایران با ارمنستان است؛ آذربایجان و ایران چند دهه است که درگیر بن بست نخجوان – قره باغ هستند، مناقشهای که ارمنستان را تحت محاصره آذربایجان در میآورد، و نمود آن در جنگ اخیر قره باغ و چالشهای مرزی به وجود آمده در مرز ایران و ارمستان نمایان شد.
هدی الحسینی، ستون نویس العربیه در مقاله ای منافع سعودی در آذربایجان را برجسته کرده. الحسینی، در این مقاله مدعی میشود که آذربایجان از حضور ایران در همسایگی خود نگران دارد. در فضای رسانه ای العربیه که به نظر می آید به جای بیان حقیقتها توسط حامیان اغلب فرقهگرای حکومت سعودی و سیاستهای ضد ایرانی اشغال شده است؛ خانم الحسینی مدعی می شود که حضور الهام علی اف در فستیوال فرهنگی در عربستان به دعوت ملک سلمان بخشی از تلاش ها برای مقابله با حضور ایران بوده است. در همین راستا رسانه های آذربایجان در سال 2015 گزارش دادند هیات های نظامی آذربایجان و سعودی بر سر همکاری های نزدیک تر نظامی با یکدیگر از جمله برگزاری رزمایش مشترک نظامی و برخی منافع مشترک دیگر مذاکره کردهاند.آذربایجان همچنین طی سالهای اخیر روابط امنیتی-نظامی نزدیکی با رژیم صهیونیستی برقرار کرده است که در کنار عربستان به عنوان اصلیترین دشمنان ایران در منطقه محسوب میشوند. این درحالیست که به ادعای ویکیلیکس، اسرائیل و آذربایجان پیش از توافق هسته ای در سال 2015، بر سر استفاده از پایگاههای هوایی باکو برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران مذاکره کرده بودند. در این راستا تحلیلگران معتقدند: تل آویو درصدد استفاده از آذربایجان، برای تکمیل دکترین پیرامونی خود حول ایران است. این بدان معنی است که تل آویو قصد دارد منطقه پیرامونی تازه ای درست کند و ایران را از طریق حضور در منطقه کردستان عراق، پاکستان، امارات عربی و آذربایجان محاصره کند.
گذشته از انگیزههای سیاسی و امنیتی، تلاش برای سرمایهگذاریهای اقتصادی و زمینهسازی برای حضور بیشتر شرکتهای اقتصادی در آذربایجان، از دیگر انگیزههای عربستان در آذربایجان است. در این راستا، نخستین مجمع تجاری عربستان سعودی و جمهوری آذربایجان در سال 2015 با عنوان «جریان سرمایههای عربی بسوی جمهوری آذربایجان» برگزار شد. در مجمع تجاری عربستان در باکو حدود یکصد شرکت عربستانی خواهان سرمایهگذاریهای عربی در جمهوری آذربایجان بودهاند. سرمایههای عربی میتوانند در بخشهای ساختمان سازی، خدمات و هتل سازی و توریسم و تولید مواد غذایی و صنعتی این کشور جریان انداخته شوند. با گذشت ۲۷ سال از فروپاشی شوروی که بر اثر آن جمهوری آذربایجان استقلال ملی خود را کسب کرد و فرصت برقراری نسباتا مستقل ارتباط سیاسی و اقتصادی با همه کشورها را به دست آورد، تعاملات اقتصادی دولت باکو با کشورهای عربی در سطح قابل توجهی جلو نرفت، در حالی که طرفها بارها بر وجود ظرفیتهای زیادی برای توسعه روابط اقتصادی تاکید کردند. به همین علت تا به حال هیچ یک از کشورهای عربی نتوانستند در صادرات و واردات در میان شرکای تجاری عمده جمهوری آذربایجان قرار گیرند .با این حال شاخصهای اقتصادی رسمی نشان میدهند، با وجود این که سهم کشورهای عربی در مجموع تجارت خارجی جمهوری آذربایجان چندان بزرگ نیست، ولی امارات متحده عربی و عربستان نسبت به سایر کشورهای عربی تعاملات اقتصادی بیشتری با جمهوری آذربایجان دارند و در این راستا پیشگام هستند.
کارشناسان یکی از دلایل اصلی چنین شرایطی را مشابه بودن عمده محصولات صادراتی جمهوری آذربایجان و اغلب کشورهای عربی شامل نفت و فرآورده های نفتی و در واقع رقابتی بودن اقتصاد این کشورها میدانند . با این حال در سالهای اخیر باکو در راستای گسترش روابط اقتصادی با کشورهای عربی اقدامات زیادی را انجام داده و در چند حوزه از جمله جذب سرمایهگذاری کشورهای عربی به حوزههای غیر نفتی، جلب گردشگران عربی برای مسافرت به جمهوری آذربایجان و نیز صادرات محصولات غیر نفتی به این کشورها این اقدامات به وضوح قابل مشاهده است. اما همانگونه که گفته شد، در تعاملات اقتصادی جمهوری با کشورهای عربی امارات متحده عربی و عربستان، بیشتر فعال هستند چرا که دولت جمهوری آذربایجان بر این باور است که ظرفیتهای زیادی برای افزایش حجم گردش تجاری با عربستان و امارات وجود دارد .
علاوه بر این، در پاسخ به تمایل آذربایجان برای ایجاد مشارکت اقتصادی در خاورمیانه، باکو در اکتبر 2017 میزبان اولین شورای همکاری خلیج فارس – مجمع تجاری آذربایجان ، شامل هر شش عضو: عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین، کویت، قطر و عمان بود. نتیجه این مجمع حمایت و تشویق مشارکت و همکاری اقتصادی شورای همکاری و آذربایجان بود. این مجمع به این نتیجه رسید که مجموع سرمایه گذاری شورای همکاری خلیج فارس تا آن زمان در آذربایجان حدود 1.3 میلیارد دلار بوده است، در حالی که آذربایجان 300 میلیون دلار سرمایه گذاری در شورای همکاری خلیج فارس داشته است. البته پس از آن، به نظر میرسید تبادلات اقتصادی باکو-ریاض با سرعت کمتری از حد مورد نظر پیش رفت، زیرا مبادلات اقتصادی طرفین در سال 2018 کمتر از 20 میلیون دلار بود. علاوه بر این، در حالی که دو دولت موافقت نامههای زیادی در زمینههایی مانند سرمایه گذاری، اطلاعات فن آوری، تجارت و واردات و صادرات امضا کردند، مهم است که این موافقتنامه‌های امضا شده تا چه حد به اجرا در آیند.
شاخصهای کمیته دولتی آمار جمهوری آذربایجان مربوط به گردش تجاری این کشور با عربستان نشان میدهد، جمهوری آذربایجان بیشتر محصولات دامی از جمله گوشت گوسفند، پنیر و نیز محصولات پتروشیمی از عربستان وارد و به این کشور فلزات سیاه، محصولات کشاورزی صادر میکند .بنا به آمار رسمی جمهوری آذربایجان شرکتهای عربستانی تا پایان سال 2020، در مجموع ۳۷۰ میلیون دلار در اقتصاد جمهوری آذربایجان سرمایهگذاری کردند .همچنین بنیاد توسعه عربستان در اجرای برخی طرحهای اقتصادی در آذربایجان از جمله ساخت مدارس، شبکههای آبرسانی و جادهها مشارکت مالی داشته است .
در یک جمعبندی باید گفت، طی سالهای اخیر، مجموعهای از عوامل باعث شده که منافع مشترک عربستان و آذربایجان به یکدیگر نزدیک شود. در این مورد، ایران به عنوان اصلیترین عوامل در حوزه سیاسی و امنیتی مطرح است. در واقع نگاه بدبینانهی باکو و ریاض به جمهوری اسلامی ایران، سبب گامهای موازی دو کشور طی سالهای اخیر شده است. همچنین منافع اقتصادی دو کشور و فرصتهای سرمایهگذاری فیمابین، باعث نزدیکی بیشتر باکو و ریاض در حوزه اقتصادی شده است.
منبع:https://rahbordemoaser.ir
- برچسب ها: آذربایجان, اندیشکده, اندیشکده جریان, جریان, عربستان سعودی, قفقاز جنوبی
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.
