اظهارات مختلف مقامات ایرانی، درباره آینده مذاکرات هسته ای پیام های منفی را ارسال می کند. تهران رفتار غیر عجولانه نشان می دهد و درباره مذاکرات پیش شرط هایی را اعلام کرده و صبر آمریکا را لبریز می کند. حکومت واشنگتن درباره اینکه ایران نیت بازگشت به برجام را ندارد و حتی برای تولید بمب اتمی تلاش می کند، دچار شک و شبهه شده است.
در شرایطی که تحریم ها علیه ایران ادامه دارد، ایران نیز در جستجوی راه های خروج از برجام است و به سوی شرق رو آورده است. اقدامات ایران برای تنوع بخشیدن به گزینه های مختلف و نجات از باخت دوباره شبیه دوره خروج آمریکا از برجام در سال 2018 میلادی، بسیار عاقلانه است.
امیر عبدالهیان وزیرخارجه حکومت ابراهیم رئیسی ، علی باقری کنی راکه یک دیپلمات محافظه کار نزدیک به (آیت الله) علی خامنه ای رهبر دینی ایران و عضو هئیت مذاکره کننده دوران احمدی نژاد بود ، به عنوان سرتیم مذاکرات هسته ای وین منصوب کرد. ایران به علت رد مذاکره مستقیم با آمریکا، مذاکرات وین به صورت 4+1 انجام می گیرد. انگلیس، آلمان و فرانسه با هدف کسب و حفظ منافع تجاری و اقتصادی با ایران از امضاء توافق نامه جدید هسته ای حمایت می کنند. محافظه کاران ایران مداوم اصرار می ورزند که برجام امضا شده توسط محمد جواد ظریف منافع ایران را تضمین نکرده است. خروج ترامپ از برجام در سال 2018 میلادی نیز، ادعای محافظه کاران را تقویت می کند. حکومت رئیسی انتظار دارد که قرارداد جدید طوری تنظیم شود که آمریکا نتواند از برجام خارج شود. ایران بیش از همه تاکید می کند که باید همه تحریم ها رفع شود. کشورهای اروپایی و آمریکا معتقدند که مقدار ذخیره اروانیوم غنی شده و سطح اورانیوم غنی شده نگران کننده و عامل اصلی اختلافات است و ایران باید مقدار ذخیره اورانیوم را به میزان سال 2015 میلادی بازگرداند و کاهش دهد. اما کشورهای اروپایی خسارت و ضررهای ناشی از تحریمهای آمریکا را جبران نکردند و ایران نیز تعهدات خود را به تدریج در برجام کاهش داد.
روسیه و چین نیز ایران را برای بازگشت به برجام تشویق می کنند. چین اعلام کرد که با ایران اتفاق نظر دارد. حسین امیر عبدالهیان ماه اکتبر به مسکو سفر و درباره برجام گفتگو کرد. ابراهیم رئیسی رئیس جمهور نیز در 16 نوامبر با پوتین درباره برجام تلفنی تبادل نظر کرده گفت: ایران درمذاکرات هسته ای جدی است. ایران، روسیه و چین درباره مذاکرات هسته ای اتفاق نظر دارند. علی باقری کنی همچنین با فرانسه، انگلیس و اسپانیا نیز درباره مذاکرات هسته ای گفتگو کرده است.
اسرائیل مخالف مذاکرات هسته ای وین است و ادعا می کند که برنامه هسته ای ایران صلح آمیز نیست و تلاش می کند که افکار عمومی جهان را علیه برنامه هسته ای ایران بسیج کند. مقامات ایران در ماه آوریل اعلام کردند که اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران حمله کرده است. اسرائیل نیز اعلام کرده است که طرح های حمله به تاسیسات هسته ای ایران را اماده کرده است. اسرائیل با اقدامات دیپلماتیک تلاش می کند که مذاکرات هسته ای وین شکست بخورد و انتظار می رود که اسرائیل برای شکست مذاکرات هست های حملات و اقدامات تنش زا را افزایش دهد.
راه های خروج ایران از روند تحریم های ناشی از برنامه هسته ای
ایران همه سرمایه دیپلماتیک خود را به مذاکرات هسته ای اختصاص نخواهد داد. حسین امیر عبدالهیان وزیر خارجه ایران گفته است که ایران با کشورهای همسایه و شرقی روابط خود را گسترش خواهد داد. نماد عینی رویکرد به شرق ایران، امضا قرارداد اقتصادی و تجاری 400 میلیارد دلاری 25 ساله با چین و عضویت در سازمان همکاری شانگهای است. امیر عبدالهیان در مذاکرات مسکو گفت: سیاست ایران درباره قفقاز منطبق با سیاست روسیه است. ایران و روسیه در سوریه همکاری ادامه می دهد. ایران تلاش می کند که از قدرت نفوذ روسیه در قفقاز نیز بهره برداری کند. انجام اقداماتی نظیر امضا قرارداد ایران و چین، یکی از سیاست های ترجیحی حکومت رئیسی است. ایران ناامید از غرب به سوی شرق روی آورده و رویگر به شرق به سیاست دولتی پایدار ایران تبدیل شده است.
دیپلماسی منطقه ای ایران
حکومت رئیسی تلاش می کند که بعد از سالها تنش با عربستان سعودی و امارات عربی متحده، با آن دو کشور روابط عادی برقرار کند. نفوذ منطقه ای ایران در سالهای خیر بسیار کاهش یافته است و ایران که نمی تواند هزینه های سنگین دردرگیری های منظقه ای را تحمل کند و سیاست نرمش را در پیش گرفته است. تلاش ایران برای رفع تنش با جمهوری آذربایجان از طریق دیپلماتیک و اعزام اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب به عراق بعد از انتخابات با شائبه مجلس عراق و فراخواندن طرفین به قبول نتایج انتخابات مجلس عراق، نیز سیاست نرمش ایران در منطقه را نشان می دهد.
نتیجه
مذاکرات هسته ای ایران در وین باردیگر آغاز خواهد شد. اما ایران در دوران مذاکرات هسته ای جدید مانند دوران 2013-2015 میلادی، به نتایج مذاکرات هسته ای امید نخواهد بست. ایران درباره توافق و سازش قاطع تر عمل خواهد کرد. ایران برای بهبود روابط با کشورهای همسایه و اتحاد با کشورهای روسیه و چین رقبای بزرگ آمریکا اقدام و برای جبران خسارتها و ضررهای ناشی از تحریم های آمریکا تلاش خواهد کرد. اقدامات عناصر مخالف ایران نظیر اسرائیل نیز اوضاع را شکننده کرده است. ایران در شرایط تحولات مزبور تاموقعیکه منافع و دستاوردهای طولانی مدت خود را تامین و تضمین نکند قرارداد جدید هسته ای را امضاء نخواهد کرد.
اندیشکده جریان، جریانی است نواندیش از جوانانی که باور به تحول در حوزه سیاست ورزی جهانی دارند.
جمعی از جوانان تحصیلکرده در رشته های علوم سیاسی و علوم اجتماعی و ارتباطات و اقتصاد و باورمند به اصول اخلاقی شریعت رهایی بخش حضرت دوست گرد هم آمده اند تا با انگیزه های غیر انتفاعی و غیر جناحی جهت بهبود اوضاع حیات جمعی بشر به تشریک مساعی پرداخته و با رویکردی دانش بنیان، مسئله محور، زمینه نگر و آزاداندیشانه امکان ایجاد یک هویت جمعی فضیلت خواهانه و معطوف به بازاندیشی در سیاست های جهانی را فراهم آورند.