برندگان و بازندگان جنگ قره باغ

در twitter به اشتراک بگذارید
در whatsapp به اشتراک بگذارید
در telegram به اشتراک بگذارید
توافق صلحی که با میانجیگری روسیه بین ارمنستان و آذربایجان بدست آمد و به جنگ شش هفته ای این دو کشور پایان داد، ژئوپلیتیک منطقه را تغییر داد و یکی از کشورهایی که از این تغییر زیان دید، ایران بود.

آذربایجان و رئیس جمهورش «الهام علی اف» برندگان اصلی این جنگ بودند. باکو موفق شد چندین شهر را در منطقه قره باغ، بار دیگر ضمیمه خاک خود کند. منطقه قره باغ متعلق به آذربایجان بود که در جنگ های متعددی که بین سالهای 1989 تا 1994 بین این کشور با ارمنستان روی داد، به تصرف ایروان درآمد. دلیل شکست آذربایجان در آن زمان، درگیری ها و نزاع های داخلی بین گروههای مختلف سیاسی بود؛ این گروهها، بدلیل رقابت ها و اختلافاتی که بر سر جهت گیری سیاست خارجی کشور و هویت آینده این جمهوریِ تازه استقلال یافته داشتند، در کار ارتش خرابکاری کرده و باعث شکست در جنگ با ارمنستان می شدند.

پس از چند دهه، بازپسگیری مناطق از دست رفته، به آرمان ملی آذربایجان و اساس مشروعیت رهبران آن بدل شد. قرار گرفتن قره باغ در رأس اهداف و سیاست های آذربایجان، باعث گشت که هرگونه توافق و سازشی با ارمنستان حول این مناطق غیرممکن شود. علی اف که ریاست جمهوری را از پدرش به ارث برده است، موفق شد با بازپس گیری این مناطق، موقعیت خود را تثبیت کند.

آذربایجان با اتکا به جمعیت بزرگتر و منابع بیشتر خود به ویژه منابع فراوان نفت و گاز، استراتژی طولانی مدتی را در مقابله با ارمنستان در پیش گرفت؛ ارتش خود را با سلاح های مدرن مجهز کرد و ثروت حاصل از فروش انرژی باعث شد که کشورهای غربی به طمع بهره بردن از این ثروت، به ارمنستان کمک نکنند. کنگره آمریکا سال 1992 از ماده 907 قانون حمایت از آزادی برای ممنوع کردن کمک مستقیم به آذربایجان استفاده کرد؛ اما ده سال بعد این قانون را لغو کرد و در جنگ اخیر هم هیچ کمکی به ارمنستان ننمود. آذربایجان سیاست خارجی زیرکانه ای در پیش گرفت و ضمن ایجاد رابطه ای نزدیک با اسرائیل و همراهی با ترکیه و غرب، رابطه خوب و ثمربخش خود را با مسکو حفظ کرد. باکو از همسایگی خود با ایران نیز استفاده کرد؛ از یکسو خود را به عنوان سدی در برابر نفوذ منطقه ای تهران نشان داد و از طرف دیگر سیاستی غیرعقلانی را در قبال استان آذربایجان ایران، با هدف ایجاد آذربایجان بزرگ دنبال کرد.

ارمنستان بازنده قطعی آخرین نبردش با آذربایجان بود؛ این کشور مناطق وسیعی از قره باغ و بخشی از مرزش با ایران را از دست داد. از زمانی که ترکیه مرز خود را با ارمنستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروری بست، مرز ایران و ارمنستان تنها راه ارتباط ارمنستان با جهان خارج در طول جنگ روسیه-گرجستان در سال 2008 بود. اگر آنگونه که در توافق صلح پیش بینی شده است، منطقه باریکی که قره باغ را به لاچین در ارمنستان وصل می کند از دست این کشور خارج شود، ارمنستان به جز شمال که هم مرز با گرجستان است، تحت محاصره آذربایجان و ترکیه قرار خواهد گرفت.

دستاوردهای ترکیه

از زمان فروپاشی شوروی در سال 1991 ترکیه بدنبال ایفای نقش قدرت برتر در اوراسیای جدید و رهبری جهان ترک بود؛ جهانی که از دید آنکارا تا قفقاز و آسیای میانه را شامل می شد. این کشور تحت رهبری هر دو گروه سکولارها و اسلام گرایان تلاش کرد تا به این اهداف خود برسد. نبود مرز مشترک با آذربایجان مانع بزرگی بر سر رسیدن به این هدف بود زیرا آذربایجان بخش مهمی از استراتژی بلندمدت آنکارا محسوب می شد. در جنگ اخیر به یُمن سکوت و انفعال غرب، آنکارا موفق شد باکو را بیش از پیش در فرهنگ و اقتصاد خود ادغام کرده و آن را به حوزه نفوذ امنیتی اش بدل کند.

با اتصال آذربایجان به نخجوان، منطقه ای آذری نشین در طول مرزهای شمالی ایران شکل گرفته که با توجه به مجاورتش با مناطق آذری نشین ایران، آنکارا را قادر می سازد که به اعمال سلطه در آذربایجان ایران و فراسوی آن بپردازد و به هدف بلندمدت خود یعنی اتصال زمینی به آسیای میانه از طریق ایران و تحقق رؤیای رهبری اش در اوراسیا و جهان ترک دست پیدا کند. حمایت ترکیه از باکو و جدایی طلبان آذری در ایران، بخشی از این استراتژی می باشد. همچنین عملکرد ترکیه در طول جنگ ارمنستان-آذربایجان، اعتبار این کشور را به عنوان متحدی قابل اعتماد تقویت کرده است.

اسرائیل یکی دیگر از برندگان بود

آذربایجان با ایجاد منطقه نفوذی برای اسرائیل در مرزهای شمالی ایران، برای آن کشور نیز نقش سودمندی ایفا کرده است. اسرائیل در ازای این امر، به باکو سلاح و پهپاد داده و با ایده آذربایجان بزرگ همراهی کرده است. علیرغم انزجار شدیدی که حامیان اسرائیل در کنگره و اتاق های فکر آمریکا همچون مؤسسه هادسن و بنیاد دفاع از دموکراسی ها نسبت به اردوغان دارند، در طول جنگ علنا به نفع آذربایجان موضع گرفتند. اسرائیل همچنین موفق شد در این جنگ ارزش خود را به عنوان متحد باکو اثبات کند.

منبع:https://pe.annabaa.org

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آیا مطمئن هستید که می خواهید قفل این پست را باز کنید؟
باز کردن قفل باقی مانده : 0
آیا مطمئن هستید که می خواهید اشتراک را لغو کنید؟