بلاروس و احتمال حرکت به سوی بحرانی جدید

با تداوم اعتراضات در بلاروس و در صورت تحریم های اروپایی احتمال رودررویی این کشور با موجی از تورم و کاهش شدید ارزش پول ملی تقویت شده است.

در هفته گذشته پس از جدی تر شدن اعتراضات، روبل بلاروس با کاهش 10 درصدی بیشترین میزان کاهش را در ماه های گذشته پشت سرگذاشته و احتمال تداوم این وضعیت نیز وجود دارد. یکی از علل این وضعیت پایین بودن میزان ذخایر ارزی این کشور است که در وضعیت کنونی 4 میلیارد دلار است و به نظر کارشناسان صرفا برای کمتر از دو ماه کفایت امور مالی کشور را می کند. همین امر نیز میزان ضربه پذیری بلاروس در برابر هر گونه اقدام تحریمی اروپا را افزایش میدهد.

از سوی دیگر باید در نظر داشت که بخش اصلی درآمد ارزی بلاروس از حوزه صادرات انرژی و محصولات نفتی است که به واسطه 3 شرکت بزرگ دولتی انجام می شود و همین سه شرکت به تنهایی 68 درصد از درآمدهای ارزی بلاروس را محقق می کنند. حال وقتی در نظر داشته باشیم که کارگران این سه شرکت یعنی بلاروسکالی (Belaruskaliy)، گرودنو آزوت (Qrodno Azot) و نافتان (Naftan) در اعتصاب به سر می برند میزان خطر محتمل برای بلاروس به خوبی درک خواهد شد.

به عبارت دیگر در صورت تداوم اعتراضات و تقویت آن در حوزه کارگری با یک اعتصاب جدی و تمام عیار در شرکت های مادر اقتصاد بلاروس فروپاشی اقتصادی این کشور و به زانو افتادن لوکاشنکو امری حتمی به نظر می رسد.

اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که لوکاشنکو نیز از همان روزهای نخست اعتصابات کارگری و کارمندی در کشور بدون هیچ ملاحظه ای از اهرم اخراج کارگران و جایگزینی آنها با نفرات جدید استفاده کرده است و به این ترتیب کارگران را از هر گونه اقدام سازمان مند طولانی مدت عاجز ساخته است. اصلی ترین شانس بلاروس در این حوزه این است که بزرگترین شریک تجاری این کشور روسیه است. در سال گذشته بلاروس 58 درصد از واردات خود و 38 درصد از صادرات خود را به روسیه انجام داده است که در هر دو حوزه روسیه را اصلی ترین شریک تجاری خود کرده است.

آخرین ضربه اقتصادی ای که بلاروس تحمل کرده است کاهش شدید ارزش پول ملی در سال 2011 بود که در نتیجه آن کشور تورمی 109 درصدی را پشت سرگذاشت. در آن دوره با ورود پوتین به ماجرا اقتصاد بلاروس توانست که خود را از وضعیت بغرنج موجود خارج کند. اما این کمک های پوتین مشروط به تحکم روس ها و برخی لابی های مالی روسی بر شرکت های کلان اقتصادی و تولیدی بلاروس بود که با پذیرش سریع لوکاشنکو مواجه شد. البته لوکاشنکو پس از عبور از بحران به برخی از قول هایی که به پوتین داده بود عمل نکرد که همین امر نیز باعث بخشی از کدورت های فیمابین شد.

اما اکنون دیگر روسیه نیز از آن توان و امکان سال 2011 برخوردار نیست و در صورت بروز بحران های محتمل امکان کمک های سریع و حیاتی به لوکاشنکو را نخواهد داشت.  از سوی دیگر امروز لوکاشنکو در وضعیتی بسیار متفاوت از سال 2011 با عدم همراهی بدنه کارگری و کارمندی مواجه است که این نیز به معنای ناتوانی هر عامل خارجی دیگر برای یاری اوست.

در ادامه رایزنی های بلاروس برای حل بحران اخیر وزیر خارجه این کشور با سفر به مسکو با همتای روس خود مذاکره کرد که پس از این مذاکره سرگئی لاوروف، در کنفرانس خبری “تقریباً 200 افراط گرای آموزش دیده را که در اوکراین آموزش دیده اند مسئول تحریک اقدامات رادیکال در اعتراضات مخالفان در مینسک و سایر شهرهای بلاروس” دانست. لاوروف گفت: طبق اطلاعات ما، اردوگاه های آموزش افراطی در مناطقی از اوکراین مانند وولنی و دنیپروپترووسک وجود دارد که امروز ما در مورد آن بحث کردیم. من مطمئن هستم که سرویس های اطلاعاتی ما باید توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند و آنها اکنون با هم در ارتباط هستند. بر اساس برآوردهای ما ، تقریباً 200 افراطی وجود دارد که در اوکراین آموزش دیده اند و اکنون در جمهوری بلاروس حضور دارند.

لاوروف گفت: روسیه شواهدی دارد مبنی بر اینکه اعتراضات رادیکال در بلاروس تا حدودی ناشی از تحریک سازمان های شبه نظامی و ملی گرای اوکراین مانند “Tryzub” ، “S14” ، “سپاه ملی” و “جناح راست” است. همه این تشکیلات‌ها در تحریک اقدامات رادیکال در مینسک و سایر شهرهای بلاروس، تأمین مالی فعالیت های مربوطه و تحریک افراد نقش دارند.

یک روز پس از این اظهارات لاوروف جورج کنت، معاون دستیار وزیر خارجه ایالات متحده در امور اروپا و اوراسیا در اظهاراتی نسبت به عواقب هرگونه اقدام نظامی روسیه در بلاروس هشدار داد. او با تاکید بر اینکه در صورت مداخله نظامی مسکو در بلاروس، روابط بین ایالات متحده و روسیه وخیم تر خواهد شد؛ گفت: اوضاع در بلاروس به ژئوپلیتیک ارتباط ندارد، و این مقامات و جامعه مدنی این کشور هستند که باید مشکلات خود را حل کنند. کنت پیشنهاد کرده است با توجه به ساختار سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) که در وین مستقر است این سازمان می تواند به عنوان تسهیل کننده طبیعی بین رهبری فعلی و مخالفان اقدام کند.

***