بهبود روابط یهودیان و اعراب اسرائیل در پی شیوع کرونا

روز 3 ماه می، وزیر دارایی اسرائیل از برنامه خود برای پایان دادن به قرنطینه و بازگشت کشور به حالت عادی پرده برداشت. این برنامه شامل بازگشایی مراکز خرید، هتل ها و ورزشگاهها و بازگشایی تدریجی مدارس می شد، و نوید می داد که همه محدودیت ها تا میانه ماه ژوئن پایان خواهد یافت. وضعیت اضطراری در اسرائیل دو ماه طول کشید و بخش هایی از کشور با قرنطینه اجباری برای مهار ویروس روبرو شد.

حالا که کشور در آستانه پایان بحران است، جا دارد که به این سوال بپردازیم که این بحران چه تأثیری بر روابط اعراب و یهودیان در اسرائیل داشته است؟ آیا آتش کینه و خصومتی که در چند سال گذشته با مواضع و رویکردهای بنیامین نتانیاهو در کشور برافروخته شده را، گسترده تر کرده؟ یا روابط متزلزل بین دو جامعه اعراب و یهودیان را استحکام بخشیده است؟

در اسرائیل این باور وجود دارد که شرایط اضطراری، بر دامنه تنش ها افزوده و دشمنی بین اعراب و یهودیان را تشدید می کند. بهترین مثال برای اثبات این نظر، جنگ دوم لبنان است. علیرغم اینکه 19 سرباز از 44 سرباز اسرائیلیِ کشته شده در جنگ، عرب بودند؛ اما احساس غالب در ان زمان همچنان این بود که شهروندان عرب اسرائیل، خود را از جنگ کنار کشیده و همچون فردی بیگانه با شرایطی که کشور درگیر آن است، رفتار می کنند.

در بحران کووید 19 به نظر می رسد که شرایط اضطراری به بهبود روابط اعراب و یهودیان کمک کرده است. این واقعیت که ویروس تمایزی بین اعراب و یهودیان نمی گذارد، نقش مهمی در آشتی دادن و پیوند هرچه بیشتر این دو گروه باهم ایفا کرد. تصاویر پزشکان و پرستاران عرب (حدود 20% از کادر درمانی اسرائیل عرب هستند) که به شکل خستگی ناپذیری در خط مقدم نبرد با ویروس مبارزه می کردند، نقش مهمی در این بهبود رابطه داشت.

در پی شیوع کرونا نگاه ها به جامعه یهودیان ارتدکس هم تغییر کرد و برخلاف نگاه مثبتی که نسبت به اعراب ایجاد شد، در این سوی ماجرا، مردم نگاهی منفی به جامعه ارتدکس پیدا کردند. میزان شیوع بالای کرونا بین جامعه ارتدکس، خشم یهودیان سکولار را برانگیخت؛ از نظر آنان، یهودیان ارتدکس در رعایت فاصله گذاری اجتماعی و سایر اقدامات لازم برای مهار کرونا سهل انگاری می کردند و همین امر به شیوع بیماری در اسرائیل منجر شد؛ این درحالی بود که می دیدند اعراب از دستورات دولت پیروی کرده و مساجد و کلیساها را بسته اند.

رعایت دستوراتِ دولت توسط اعراب، به ماه رمضان نیز کشیده شد. با توجه به میزان بالای ابتلا در جامعه عرب به ویژه در روستاهای شمالی همچون دیرالاسد، ستاد فرماندهی اسرائیل، عملیات «شبهای رمضان» را در دست اجرا گرفت؛ این عملیات شامل تهیه ویدئوهایی بود مشتمل بر قرآن و احادیث پیامبر، که به همراه شیرینی به خانه ساکنان محل تحویل داده می شد. ستاد فرماندهی به دلیل شرایط خاص ناشی از کرونا، وبسایت خود را نیز به عربی در دسترس بازدیدکنندگان قرار داد. آنگونه که سرهنگ «شمس الفارس» توضیح می دهد «مردم می دانند که این جنگی است که عرب و یهودی نمی شناسد و تمایزی بین مردم قائل نیست»

فارغ از همه اینها، سوال اصلی این است که بعد از پایان بحران کرونا چه خواهد شد؟ آیا شرایط فعلی، نقطه آغازی بر دوستانه شدن رابطه اعراب و یهودیان است، یا تغییرات ایجاد شده موقتی است و بعد از کرونا به حالت قبل بازخواهد گشت؟ آیا یهودیان برای تغییر طولانی مدت رابطه خود با اعراب آماده اند؟

28 آوریل روز استقلال اسرائیل، موسسه دموکراسی اسرائیل نتیجه یک نظرسنجی را در مورد احساس تعلق اسرائیلی ها به کشور به نمایش گذاشت که شگفت آور بود. یکی از یافته های این نظرسنجی، تغییر نگرش جامعه عرب های اسرائیل بود؛ بر اساس این نظرسنجی 77% اعراب احساس می کردند که بخشی از کشور اسرائیل هستند و دراینکه مشکلات کشور مشکلات آنها هم هست 31% موافق و 46% بسیار موافق بودند. این میزان از همدلی بالاترین میزان در یک دهه گذشته است. در یک مطالعه ی مشابه دیگر، درصد عرب هایی که اسرائیل و مشکلاتش را جزئی از هویت خود می دانستند از 35% در سال 2014 به 62% در سال 2019 رسیده بود. آیا این حس تعلق در دوران پساکرونا ادامه خواهد یافت؟

گرچه این نظرسنجی، تغییرات شگرفی را در طرز نگرش مردم نشان می دهد، اما به نظر من نباید نظریه های خود را صرفا بر مبنای داده های یک نظرسنجی بنا کنیم.

شاید تمایل به ادغام شدن در جامعه بین اعراب ایجاد شده و آنها نقش پررنگ تری در جامعه و سیاست اسرائیل ایفا می کنند؛ (چنانکه شواهد این امر را می توان در حمایتی که اعراب از رهبر حزب آبی و سفید «بنی گانتز» در انتخابات اخیر کردند دید)؛ اما آنچه باید در نظر داشته باشیم دیدگاه اکثریت جامعه یهود به ویژه راست گرایان به رهبری نتانیاهو است.

مادامی که صحبت از موضوعات مدنی است (که ارتباطی به سیاست و کمپین ها و مبارزات انتخاباتی ندارد و تأثیری بر اینکه چه کسی زمام دولت را در دست می گیرد نمی گذارد)، جامعه یهود موافقند که عرب ها بخشی از بازی باشند؛ اما هنگامی که صحبت از نقش آفرینی سیاسی اعراب می شود، دیدگاه جامعه یهود تغییر پیدا می کند. برای نتانیاهو مهم این است که سیاست در دست یهودیان باقی بماند، دست اعراب از تأثیرگذاری بر امور سیاسی کوتاه باشد و آنان صرفا به موضوعات مدنی بپردازند.

منبع:https://pe.annabaa.org