صف آرایی محور فرانسه-مصر در برابر مداخلات ترکیه در بحران لیبی

در هفته گذشته فرانسه در کنار انتقاد از اقدامات ترکیه در لیبی و مدیترانه شرقی، اقدام به اعزام تنها ناو هواپیمابر خود با نام شارل دوگل به سواحل لیبی کرده و این ناو در 70 مایلی ساحل لیبی در حال تردد است. این ناو هواپیمابر تنها ناو هواپیمابر اتمی غیر آمریکایی در جهان است. حضور این ناو در نزدیکی سواحل لیبی حاوی این پیام است که فرانسه خود را برای ایفای نقش گسترده تر و تاثیرگذاری بیشتر در لیبی آماده می کند.

نیروهای حفتر اخیرا اقدام به آزمایش یک موشک ساحل به دریا کرده اند. شایعات حکایت از انتقال این موشک های روسی از مصر به لیبی دارد. بنظر می رسد که چنین اقدامی از جانب نیروهای حفتر تهدیدی علیه نیروها و کشتی های ترکیه در منطقه است.

دولت مصر نیز در ادامه تهدیدات خود در ارتباط با لیبی و پس از تصویب لایحه دخالت نظامی در لیبی توسط مجلس مصر، اقدام به انجام مانورهای نظامی کرده است. مسلما هدف از انجام چنین مانورهایی تهدید ترکیه و اعلام آمادگی برای مداخله در لیبی است. بنظر می رسد امارت و عربستان در حال تحریک مصر برای مداخله نظامی در لیبی هستند. اما مشکلات داخلی مصر (مانند حضور گروه های تروریستی در شبه جزیره سینا و شکنندگی سیاسی در عرصه سیاسی-اجتماعی) و نیز بحران موجود در اتیوپی و کمبودها و نقص های اقتصادی این کشور عواملی هستند که می توانند مانع از انجام عملیات نظامی تمام عیار مصر در لیبی گردند. بخصوص این که اخبار حکایت از مخالفت آمریکا با مداخله نظامی گسترده مصر دارد. در نتیجه شاید بتوان از احتمال مداخلات محدود مصر و نیز افزایش کمک های تسلیحاتی به قبایل و نیروهای مخالف سراج سخن گفت.

در دروزهای اخیر هواپیماهای ترابری ترکیه بارها با پرواز به پایگاه هوایی الوطیه اقدام به انتقال تجهیزات نظامی به آن پایگاه نموده اند. بنظر می رسد ترکیه در حال آماده سازی این پایگاه برای حمله به سیرت و جفره در روزهای آینده است. سطح تسلیحات و نیروهایی که ترکیه در مجاورت این منطقه مستقر کرده، قابل توجه است. برخی خبرهای غیر رسمی حکایت از احتمال استقرار جنگنده های اف 16 ترکیه در این پایگاه طی روزهای آِنده دارد. چرا که اقدام حفتر برای کرایه چند فروند میگ 29 و سوخو 24 از روسیه و نیز حضور محتمل نیروی هوایی مصر و امارت در منطقه، موازنه قوای هوایی را تا حدی به نفع حفتر تغییر داده است. لذا ترکیه برای صیانت از پهبادهای خود و نیز برای تغییر موازنه قوا در عرصه هوا نیازمند استقرار هواپیمای جنگنده در آن منطقه است. اما در حال حاضر بدلیل کمبود امکانات راداری و اطلاعاتی در آن کشور، استقرار اف 16 های ترکیه در الوطیه ریسک بزرگی به همراه دارد. برخی تحلیل گران انتظار دارند که بعد از عید فطر و در نیمه اول ماه آگوست حرکت های نظامی از جانب نیروهای سراج و ترکیه سرعت و شدت بیشتری بگیرد.

ترکیه در حال تلاش برای جلب حمایت آمریکا در لیبی است. چرا که پرواضح است که امریکا مایل نیست که لیبی به عنوان کشوری مهم با منابع نفتی در ساحل مدیترانه تحت نفوذ روسیه قرار بگیرد. بخصوص که پس از حضور موفق روس ها در سوریه و استقرار گسترده نظامیان روسی در پایگاه های نزدیک به مدیترانه، تکرار چنین امری در لیبی می تواند ضربه ای جدی به منافع استراتژیک امریکا در مدیترانه وارد نماید.

واضح است که امریکا از استقرار جنگنده های روسی در لیبی ناراضی است. در حال حاضر تغذیه اطلاعاتی و جاسوسی نیروهای ترکیه توسط امریکا و متوقف نمودن فشارهای دیپلماتیکِ اروپا علیه ترکیه می تواند عمده ترین انتظارات ترکیه از آمریکا باشد. آمریکا از حفتر خواسته مناطق مهم نفتی لیبی مانند سرت را به کنسرسیومی از صلح بانان بین المللی واگذار نماید. با اینحال و در حال حاضر آمریکا از اتخاذ تصمیم مشخص و واحد در زمینه لیبی و نیز تعیین استراتژی در این زمینه ناتوان است. از یک سو نهادهای مختلفی مانند سیا و پنتاگون و نیز وزارت خارجه هر کدام اهداف خاصی را دنبال می کنند و کاخ سفید نیز نتوانسته به تصمیم واحدی در این میان برسد و تمامی این نهادها را حول تصمیم خود سازمان دهی کند. البته درگیری کاخ سفید با موضوع انتخابات را نیز نباید نادیده گرفت.

در میان سناریوهایی که برای آینده لیبی مطرح است، سناریوی تجزیه لیبی با تقسیمات جغرافیایی کنونی، نامطلوب ترین سناریو برای ترکیه است. چرا که اولا با تجزیه لیبی و استقرار حکومت مخالف ترکیه در شرق این کشور تفاهم نامه تعیین منطقه انحصاری اقتصادی لغو گردیده و از سویی دیگر اکثر منابع نفتی و ثروت های عظیم لیبی در حال حاضر در اختیار حفتر و متحدانش می باشد. و نیز در حال حاضر متحدان ترکیه اگرچه موازنه قوا را تا حد زیادی به نفع خود تغییر داده اند، با این حال صرفا بر 7 درصد از خاک لیبی حاکمیت دارند. لذا بنظر می رسد که ترکیه بمنظور یافتن دست بالا و قدرت چانه زنی در مذاکراتِ محتملِ صلح نسبت به تصرف جفره و سرت اقدام جدی انجام خواهد داد. چرا که در وضعیت موجود تجزیه لیبی و یا مذاکرات صلح به منظور تامین دیدگاه های طرفین، گزینه های مطلوب ترکیه به شمار نمی روند. مذاکرات ابتدایی که میان روسیه و ترکیه بر سر رسیدن به آتش بس انجام شده فعلا در مراحل اولیه قرار دارد و در شرایطی که ترکیه به دنبال تغییر وضعیت میدانی در لیبی است، پیشرفت جدی مذاکرات تا حدی خوشبینانه خواهد بود.