عربستان چه اهدافی را در افغانستان دنبال می کند؟

در twitter به اشتراک بگذارید
در whatsapp به اشتراک بگذارید
در telegram به اشتراک بگذارید

محمد حنیف اتمر طی سفرسه روزه خود به عربستان سعودی، با برخی از مقامات این کشور گفتگو و رایزنی کرد. هدف این سفر، “تقویت هرچه بیشتر روابط دوجانبه، قدردانی از حمایت و پشتیبانی ریاض از روند صلح افغانستان، و گسترش روابط اقتصادی و تجاری”، عنوان شده است و با توجه به دیدار اتمر با وزرای خارجه، معارف و نیز تجارت عربستان سعودی و بحث در حوزه مسائل سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی می توان اهداف سفر اتمر به عربستان را بسیار گسترده ارزیابی کرد اما به راستی عربستان چه هدفی را از گسترش روابط با افغانستان دنبال می کند؟

پیشینه روابط عربستان و افغانستان

نزدیک به ۹ دهه از روابط دیپلماتیک میان ریاض و کابل می گذرد، روابطی که با فراز و نشیب های گوناگون همراه بوده است. در طول این ۹ دهه اهداف عربستان سعودی از برقراری روابط با افغانستان اندکی متفاوت تر از امروز و یا چند سال اخیر محسوب می شود. چرا که در آن سالها، ساختار دو قطبی شکل نگرفته بود و ایالات متحده امریکا پس از جنگ جهانی اول مجدد حالتی “انزواگرایانه” در سیاست خارجی خود برگزید و نیز شوروی قدرتی به حساب نمی آمد و رفتار عربستان مبتنی بر تاثیرات انگلستان محسوب می شد. چرا که انگلیس در آن سالها از نفوذ و قدرت بسیاری در خاورمیانه برخوردار بود. 

افغانستان و عربستان در طی دهه ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰روابط دوستانه پایه ریزی کردند و طی سفر محمدظاهر شاه به شهر جده و دیدار با ملک عبدالعزیز، میان دو کشور موافقت نامه دوستی امضا شد.(۱) بطورکلی روابط میان عربستان و افغانستان تا اواخر دهه ۱۹۷۰، صمیمی، عادی و دوستانه ارزیابی می شود.

اما با افزایش رقابت میان شوروی و امریکا و نیز تغییرات ژئوپولتیکی در منطقه، عربستان نقش نوینی در خاورمیانه و جنوب آسیا آغاز نمود. این کشور با کودتای کمونیستی در افغانستان، به شدت مخالفت کرد و در بازی رقابت میان شوروی و امریکا، در جبهه غرب قرار گرفت و به منظور جلوگیری از نفوذ شوروی، مجموعه ای جنگجویان عرب را به افغانستان اعزام کرد و نیز کمک های مالی به نیروهای جهادی را در دستور کار قرار داد. 

این شرایط منجر شد که عربستان پس از خروج شوروی، از ظرفیت فکری وهابیت و نیز پول های کلان ناشی از درآمدهای نفتی و دینی، بهره برداری کند و با توجه به تغییرات ژئوپولتیکی پس از جنگ سرد و نیز واهمه از انقلاب اسلامی ایران، به نفوذ خود در افغانستان ادامه دهد. بنابراین رفتار سیاست خارجی عربستان طی این سالها، نسبت به دوران ابتدایی روابط با افغانستان بسیار متفاوت ارزیابی می شود. 

اهداف عربستان در افغانستان

شاید بیراهه نباشد که مهم ترین هدف عربستان در افغانستان را اهداف سیاسی و نیز ژئوپولتیکی ارزیابی نماییم. در واقع این هدف در مرکز ثقل خواسته های حاکمان عربستان می باشد. بنابراین تمامی پروژه های فرهنگی، دینی و … عربستان سعودی در ابتدای امر به منظور رسیدن به این هدف می توان ارزیابی کرد. 

اهداف سیاسی و امنیتی عربستان بسیار متنوع و گسترده است. اما به نوعی این دسته از اهداف را می توان در چارچوب رقابت های منطقه ای، گسترش دامنه نفوذ و استفاده از افغانستان به منظور نفوذ در کشورهای آسیای مرکزی ارزیابی کرد.

برای رسیدن به این اهداف، عربستان برنامه ها و پروژه های متنوعی را در دستور کار قرار می دهد که به نوعی هم جنبه درازمدت و هم جنبه کوتاه مدت دارد. در بخش اهداف طولانی مدت، عربستان سعودی به صورت زیر بنایی به دنبال پرورش نسلی از گروه های سلفی می باشد که بتوانند در آینده، اهداف سیاسی و امنیتی عربستان را پیاده سازند.

با توجه به آنکه اکثریت رده سنی مردم افغانستان را جوانان، نوجوانان و کودکان تشکیل می دهند و افغانستان به عنوان کشوری جوان محسوب می شود، عربستان سعودی با تاسیس مکاتب و مدارس دینی به دنبال جذب جوانان به منظور رسیدن به اهداف امنیتی و سیاسی آتی است. این موضوع شاید در وهله اول امری جدی تلقی نگردد ولیکن با توجه به زمینه های سلفی گری در افغانستان و نیز در حمایت از وهابیت می تواند خطری جدی در آینده افغانستان به حساب آید. لذا رد پای پروژه های فرهنگی و دینی عربستان را در تمامی موافقت نامه های این کشور با افغانستان مشاهده می شود.

جمعیت افغانستان، جوان است و بخش عظیمی از رده سنی افغانستان را کودکان و نوجوانان تشکیل می دهند بدین منظور عربستان با تشکیل مدارس دینی در افغانستان به دنبال گسترش گروه های ستیزه جو به منظور نقش آفرینی فعال در آینده افغانستان است.

در بخش های کوتاه مدت نیز، در دست گیری تحولات جاری در افغانستان همچون مذاکرات صلح و نقش پررنگ در تحولات جاری این کشور و نیز نقش آفرینی در تحولات پس از خروج ایالات متحده امریکا از افغانستان در دستور کار مقامات سعودی می باشد. بنابراین اهداف سیاسی و امنیتی شاید مهم ترین هدف عربستان سعودی به منظور گسترش رابطه با افغانستان است. و تمام موافقت نامه های فرهنگی و سیاسی نیز بدین منظور تنظیم می شود.

اما از سوی دیگر عربستان نیم نگاهی نیز به اهداف اقتصادی دارد اما این هدف در مرحله و وهله پایین تری قرار می گیرد. بی شک فرستادن تیم های تخنیکی به منظور بررسی سرمایه گذاری در افغانستان در سال ۱۳۹۵ در این ردیف از اهداف قرار می گیرد.(2) و در سفر اتمر نیز همکاری های اقتصادی، گسترش روابط در عرصه تجارت، سرمایه گذاری و نیز اعزام کارگران افغان مورد تاکید قرار گرفت.

نتیجتا می توان اهداف عربستان در ارتباط با افغانستان را در وهله نخست مواردی مربوط به مسائل سیاسی و نیز امنیتی ارزیابی کرد لذا توجه به این موضوع به منظور ارزیابی رفتارهای ای کشور در افغانستان بسیار مهم و حایز اهمیت است.

منابع

۱-جعفری ولدانی، اصغر و محمد تقی جهانبخش(۱۳۹۶)، رویکرد های رقابت جویانه عربستان سعودی در افغانستان، فصلنامه روابط خارجی، سال نهم، شماره سوم

۲-خبرگزاری جمهور، ۲۸ میزان

 

۱۳۹۵، عربستان برای

 

سرمایه‌گذاری در افغانستان تیم‌های تخنیکی می فرستد

 

منبع:https://telegra.ph

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

آیا مطمئن هستید که می خواهید قفل این پست را باز کنید؟
باز کردن قفل باقی مانده : 0
آیا مطمئن هستید که می خواهید اشتراک را لغو کنید؟