ادعاهای دروغین آمریکا درباره امنیت خاورمیانه با خروج از برجام

مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در 9 ماه مه در دومین سالگرد خروج ایالات متحده از توافق هسته ای ایران (برجام) در توئیتی نوشت: «آمریکایی ها ایمن تر هستند و خاورمیانه صلح آمیزتر از زمانی شده که ما در برجام مانده بودیم.» اما به هر شکلی که به شرایط موجود نگاه شود، حقیقت عکس این اظهارات است.

در جبهه هسته ای، خروج رئیس جمهوری دونالد ترامپ از برجام ایران را به عقب نشینی از تعهدات هسته ای واداشت؛ اتفاقی که ترامپ آن را بعید می دانست. یک مقام ارشد دولت ترامپ در سپتامبر 2018 به گروه بین المللی بحران گفت که ایالات متحده می تواند «هم خدا را داشته باشد و هم خرما را»، یعنی از توافق خارج شود اما شاهد پایبندی ایران به آن باشد. ایران تا یک سال به تعهدات برجامی خود عمل کرد، اما اکنون همه محدودیت ها را کنار گذاشته است. ایران کاملا از توافق خارج نشده و هنوز الزامات بازرسی پیشرفته آژانس بین المللی انرژی اتمی را رعایت می کند و همچنان آماده است تا در صورت بهرمندی از مزایای اقتصادی پیش بینی شده در برجام، به انطباق کامل به توافق بازگردد.

در جبهه صلح، عوامل متحد ایران در منطقه در یک سال گذشته به تاسیسات نفتی عربستان سعودی حمله کرده اند و ایران خود یک تانکر بریتانیایی را توقیف و موشک های بالستیک به پایگاه مقر نیروهای آمریکایی در عراق شلیک کرده است. همه این اتفاقات و بسیاری از دیگر تنش ها در منطقه از گسست در روابطی که ترامپ محرک آن بوده، ناشی شده است. منطقه آرامش کمتری دارد و در نتیجه، آمریکایی ها از امنیت کمتری برخوردار هستند.

در جبهه اقتصادی، اعمال مجدد تحریم ها توسط ترامپ بی شک ایران را تضعیف کرده است. صادرات نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در روز به چند صد هزار بشکه کاهش یافته که مجبور است آن را با تخفیف و زیر قیمت بازار جهانی در رکود فرو رفته، بفروشد. اقتصاد ایران در سال 2019 برابر با 7.65 درصد کوچک شده است. ایران در اقدامی بی سابقه برای مقابله با بیماری کرونا 5 میلیارد دلار وام از صندوق بین المللی پول درخواست کرده است. تحمیل فشار و درد اقتصادی تنها معیاری است که ترامپ و طرفدارانش می توانند با آن ادعای پیروزی تاکتیکی کنند؛ اما اینکه این درد و آسیب چطور می تواند موجب امنیت بیشتر آمریکایی ها در منطقه شود، موضوع متفاوتی است.

پیامدهای اعمال فشار اقتصادی بر ایران در تئوری

دو نظریه در این زمینه مطرح شده است: اولی این است که فشار اقتصادی باعث می شود جمهوری اسلامی ایران با یک رژیم طرفدار آمریکا جایگزین شود. نزدیکان ترامپ از جمله رودی جولیانی، وکیل شخصی او، و جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی، گروه تبعیدی (تروریستی) مجاهدین خلق (منافقین) ابزاری برای این انتقال قدرت «معجزه آسا» هستند؛ این در حالی است که مجاهدین خلق نه دموکراتیک است و نه صلح طلب و سابقه فعالیت تروریستی دارد و تقریبا از هیچ حمایتی در داخل ایران برخوردار نیست! مخالفان بنیادگرای جمهوری اسلامی این ادعا را مطرح می کنند که ایران در آستانه فروپاشی اقتصادی است. اما ایران که در بیش از 4 دهه گذشته را در تحریم گذرانده، مقاوم شده است. به علاوه، در شرایط کنونی حتی اگر تغییر نظامی هم در ایران صورت بگیرد، احتمال دشمنی و کینه توزی آن با ایالات متحده به دلیل درد تحمیل شده از سوی دولت ترامپ، بیشتر است.

نظریه پیچیده تر، اما به همان اندازه اشتباه، این است که سیاست «زخمی کردن ایران» مبتنی بر تفکر اجتناب ناپذیر بودن جنگ با جمهوری اسلامی است. استدلال این است که با توجه به پیش بینی جنگ قریب الوقوع، بهتر است ایران تا حد ممکن تضعیف شود. از این رو، سیاست اعمال فشار حداکثری برای سوق دادن ایران به سمت میز مذاکره نیست، برای تضعیف آن است. خطای واضح در این عقیده این است که جنگ اجتناب ناپذیری در کار نیست، اما فشارهای بی مورد می تواند به شیوه کنایه آمیزی پیش بینی جنگ را تحقق بخشد. در نبود اقدامات تحریک آمیز آمریکا، ایران هیچ دلیلی برای حمله به آن یا متحدانش ندارد. اختلافات دو کشور بسیار واقعی، اما از طریق ابزارهای صلح آمیز دیپلماسی، ایجاد ائتلاف و بازدارندگی قابل حل است.

اظهارات پومپئو درباره اینکه آمریکایی ها از امنیت بیشتری برخوردارند و خاورمیانه در نتیجه اقدام ترامپ به خروج از برجام صلح آمیزتر شده است، دروغی تبلیغاتی بیش نیست. عقب نشینی ایالات متحده از برجام به عنوان یک اشتباه ناخوشایند در سیاست خارجی آن ثبت خواهد شد.

به گزارشی از: ایران دیپلماسی